Adatepe Köyü ve Zeus Altarı
İlk olarak 2010 yılında gidip gördüğüm daha sonra aşinası olduğum ve hakkında yazılar yazdığım Adatepe Köyü ve Zeus Altarı ile ilgili daha yazacak çok şey var.
04 Ocak 2024 - 10:21 - Güncelleme: 04 Ocak 2024 - 15:56
Adatepe Köyü ve Zeus Altarı
Adatepe Köyü (9 Aralık 2023. Naci Yengin Arşivi)
İlk olarak 2010 yılında gidip gördüğüm daha sonra aşinası olduğum ve hakkında yazılar yazdığım Adatepe Köyü ve Zeus Altarı ile ilgili daha yazacak çok şey var.
Öncelikle köyün tarihi ve geçmişi ile ilgili köyde yaşayanların çok fazla bilgisi yok. Hatta köyde 1924 Mübadele öncesinden bugüne yaşayan aile var mı bilen sayısı az! Bu konuda ciddi araştırma yapmak gerekiyor. Görüştüğüm köy sakinlerinin tamamı köye sonradan gelen işletmeci ya da görevli. O yüzden köyün uzak ve yakın geçmişi ile ilgili ciddi bir yazı yazmak bir hayli zor.
Anlatıldığı ve birkaç bilgi kırıntısıyla aktarıldığına göre Vikinglere kadar gittiği söyleniyor köyün kuruluşunun.2000 yıllık bir yerleşim yeri. Denizci bir köy olma ihtimali yüksek. Ancak daha sonra Yunan ve Roma dönemini yaşayan köy Selçuklular döneminde Türklerle tanışmış. Büyük ihtimalle denizci Çaka Beyliği, Karesi Oğulları döneminde Türk yerleşimi başlamış köyde. Köyün üst kısmında bir mağara var. Hoca Kayası Mağarası olarak bilinen yerde ilk ezan okunmuş. Köye gelen Türklerin ilk ezanın orada okunduğu söyleniyor. Günümüzde kullanılan caminin geçmişi Osmanlı mimarisi tarzında ancak herhangi bir bilgilendirme yok! Köyde bulunan kilise zamanla yıkılmış. Caminin yanında medrese ve çeşmenin de camiyle birlikte yapıldığı anlaşılıyor. Çeşme ve medrese mimarisi göz önüne alınarak caminin tarihlendirmesi yapılabilir. Köyde klasik zeytinyağı fabrikası olduğu, köyün altında mahzenlerin ve yeraltı tünellerinin olduğu ifade ediliyor.
2010’da minarenin alemi yerinden düşmek üzereydi.
Adatepe Köyü genel görünümü(Foto: Bahar Şimşek)
Köy Camii imam hatibi Hüseyin Marankoz’un 2019 yılında verdiği bilgiye göre caminin banisi Fatih dönemi Sadrazamlarından Zağanos Paşa’nın[1] hanımı olduğu ifade edilmektedir. Caminin 565 yıllık olduğu anlaşılmaktadır.
Köyde yüzlerce yıl devam eden Türk-Rum ortak hayatı Lozan’dan sonra yaşanan mübadeleyle sona ermiş. Köyde yaşayan Rumlar adalara giderken adalardan gelen (Midilli-Girit) Türklerin de bir kısmının köye geldiği söyleniyor. Köyün eski mezarlığında Rum mezar taşlarının olduğu söyleniyor. Ancak gidip eski mezarlığı dolaştıktan sonra köy mezarlığında hiçbir Rum mezar taşının olmadığına fotoğraf çekerek tanık oldum. Köy mezarlığında Osmanlı medrese öğrenci ve müderris kavukları, süslemeli kadın mezar taşları, bazı esnaf mezar taşları…vs kitabeleriyle ortalığa dağılmış halde duruyor. Mezarlığın bir an önce düzenlenmesi, mezar taşlarının, kitabelerin okunması, envanterlerinin çıkarılması gerekiyor.
Adatepe Köyü eski mezarlığı (9 Aralık 2023. Naci Yengin Arşivi)
Köyün en dikkat çeken yerlerinden ve ilk günkü kadar güzel ve cezbedici yapılarından biriside 1943 yapımı köy ilkokulu. Köyü yukarıdan bakan çam ağaçları altında geniş bahçeli, öğretmen lojmanlı, havuzlu, Atatürk büstüyle sanki hala eğitime devam ediyor bir görünüm hâkim. Maalesef eğitim yapılmıyor. Keşke eskiden olduğu gibi köy okulları açılsa, çocuklar kendi okullarında, ormanın içinde öğretmenleriyle birlikte, kuş cıvıltıları arasında derslerini yapabilse diye hayıflanmadan edemiyor insan.
Adatepe Köyü İlkokulu. Yapım 1943. (9 Aralık 2023. Naci Yengin Arşivi)
Köyde bulunan yüzlerce yıllık tarihi taş evlerin bir kısmı kurtarılmış, butik otellere dönüştürülmüş ancak bir kısmı da yıkılmaya yüz tutmuş. Bölge sit alanı olduğu için tarihi eserlerin onarımı rast gele yapılamıyor. Uzun ve hassas bir süreçten sonra ciddi bir maliyetle tarihi taş evleri, konakları restore etmek mümkün. Köylünün maddi imkânı olmadığı için kendi evlerini tamir ettiremiyor. Bu yüzden köyde bulunan işletmeler, butik oteller ya da yerleşimcilerin çoğunluğu dışarıdan gelenlerden oluşuyor. Ancak tezat gibi durmasına rağmen köye sonradan gelip yerleşenlerin sanki köyün turizm amacıyla tanıtılmasını çok da istemedikleri gibi bir havanın estiğini gözlemlemek mümkün!
Dış merdivenleri sonradan yapılan Zeus Altarı çıkışı.(9 Aralık 2023. Naci Yengin Arşivi)Adatepe Köyünü Dünya’ya tanıtan en önemli yapı mitolojik Zeus Altarı olsa gerek. Köyün yakınında bulunan Zeus Altarı ile ilgili elimizde daha çok mitolojik bilgilere dayanan rivayetler mevcut. Edremit Körfezine hâkim bir tepe üzerinde bulunan sunak yerinde, yekpare kaya parçasına oyulmuş bir oda ve su dolu bir sarnıç bulunuyor.
Zeus Altarı önündeki sunak ve sarnıcı (9 Aralık 2023. Naci Yengin Arşivi)
Zeus Sunağının bulunduğu tepeye çıkmak için köy mezarlığından sonra birkaç km. yürüyüş yolu var. Yol taş, toprak olduğu için yağmur sonrası, özellikle kış aylarında Zeus’a ulaşım zor.
Ancak zorlu yola katlanıp Zeus tapınağına ulaştığınızda doğanın içinde bakir, bir yandan deniz, öte yandan çam ağaçları arasında doyumsuz bir manzara ile karşılaşacağınızı bilmeniz gerekir. Edremit Körfezi, Ayvalık’ın denizin ortasına serpiştirilmiş ve en büyüğü olduğu için göze çarpan Midilli adası durmaktadır. Köye yerleşenlerin ilk olarak bu adadan geldikleri rivayet edilir. İskân sonrası adalarda yaşayan Türklerin bazılarının Adatepe Köyü’ne yerleştiklerini de söylemek gerekir. Antik Yunan yazarı Homeros’un İlyada kitabında Troia (Truva) Savaşı’nda baş tanrı olarak Zeus’tan bahsetmesi Zeus Altarı’nın önemini uluslararası hale getirmeye yeter bir sebep olsa gerektir.
Köyde keçi sütünden yapılan dondurma, gözleme, yayık ayranı, klasik sabun, doğal soğuk sıkım zeytinyağı, hünnap, zeytin sütü, hurmalı kahve ve mantıya benzeyen manlama yemeği gibi köye has ürünleri bulmanız mümkün.
Zeus Altarı’ndan Edremit körfez manzarası ve adalar ((9 Aralık 2023. Naci Yengin Arşivi)Edremit Adatepe Köyü arası 63 km. Çanakkale Adatepe köyü arası 157 km. Köyde taş evler butik otellere dönüştürülmüş. Bu yüzden barınma sorunu yaşanmayacaktır.
Köye varmışken 1943 yılında inşa edilmiş İlkokulu, Zeus Altarı, Zeytin Müzesi, Kazdağları Milli Parkı, Zağanos Paşa’nın hanımı tarafından yaptırılan cami, mescit ve çeşmeyi, köy mezarlığını, hanlarını, taş evlerini görmeden dönmemek gerekir.
Son olarak Adatepe Köyüne nasıl ulaşabilirsiniz:
Adatepe Köyü Adres:17980 Adatepe/Ayvacık/Çanakkale
Adatepe Köyü (9 Aralık 2023. Naci Yengin Arşivi)
İlk olarak 2010 yılında gidip gördüğüm daha sonra aşinası olduğum ve hakkında yazılar yazdığım Adatepe Köyü ve Zeus Altarı ile ilgili daha yazacak çok şey var.
Öncelikle köyün tarihi ve geçmişi ile ilgili köyde yaşayanların çok fazla bilgisi yok. Hatta köyde 1924 Mübadele öncesinden bugüne yaşayan aile var mı bilen sayısı az! Bu konuda ciddi araştırma yapmak gerekiyor. Görüştüğüm köy sakinlerinin tamamı köye sonradan gelen işletmeci ya da görevli. O yüzden köyün uzak ve yakın geçmişi ile ilgili ciddi bir yazı yazmak bir hayli zor.
Anlatıldığı ve birkaç bilgi kırıntısıyla aktarıldığına göre Vikinglere kadar gittiği söyleniyor köyün kuruluşunun.2000 yıllık bir yerleşim yeri. Denizci bir köy olma ihtimali yüksek. Ancak daha sonra Yunan ve Roma dönemini yaşayan köy Selçuklular döneminde Türklerle tanışmış. Büyük ihtimalle denizci Çaka Beyliği, Karesi Oğulları döneminde Türk yerleşimi başlamış köyde. Köyün üst kısmında bir mağara var. Hoca Kayası Mağarası olarak bilinen yerde ilk ezan okunmuş. Köye gelen Türklerin ilk ezanın orada okunduğu söyleniyor. Günümüzde kullanılan caminin geçmişi Osmanlı mimarisi tarzında ancak herhangi bir bilgilendirme yok! Köyde bulunan kilise zamanla yıkılmış. Caminin yanında medrese ve çeşmenin de camiyle birlikte yapıldığı anlaşılıyor. Çeşme ve medrese mimarisi göz önüne alınarak caminin tarihlendirmesi yapılabilir. Köyde klasik zeytinyağı fabrikası olduğu, köyün altında mahzenlerin ve yeraltı tünellerinin olduğu ifade ediliyor.
2010’da minarenin alemi yerinden düşmek üzereydi.
Adatepe Köyü genel görünümü(Foto: Bahar Şimşek)
Köy Camii imam hatibi Hüseyin Marankoz’un 2019 yılında verdiği bilgiye göre caminin banisi Fatih dönemi Sadrazamlarından Zağanos Paşa’nın[1] hanımı olduğu ifade edilmektedir. Caminin 565 yıllık olduğu anlaşılmaktadır.
Köyde yüzlerce yıl devam eden Türk-Rum ortak hayatı Lozan’dan sonra yaşanan mübadeleyle sona ermiş. Köyde yaşayan Rumlar adalara giderken adalardan gelen (Midilli-Girit) Türklerin de bir kısmının köye geldiği söyleniyor. Köyün eski mezarlığında Rum mezar taşlarının olduğu söyleniyor. Ancak gidip eski mezarlığı dolaştıktan sonra köy mezarlığında hiçbir Rum mezar taşının olmadığına fotoğraf çekerek tanık oldum. Köy mezarlığında Osmanlı medrese öğrenci ve müderris kavukları, süslemeli kadın mezar taşları, bazı esnaf mezar taşları…vs kitabeleriyle ortalığa dağılmış halde duruyor. Mezarlığın bir an önce düzenlenmesi, mezar taşlarının, kitabelerin okunması, envanterlerinin çıkarılması gerekiyor.
Adatepe Köyü eski mezarlığı (9 Aralık 2023. Naci Yengin Arşivi)
Köyün en dikkat çeken yerlerinden ve ilk günkü kadar güzel ve cezbedici yapılarından biriside 1943 yapımı köy ilkokulu. Köyü yukarıdan bakan çam ağaçları altında geniş bahçeli, öğretmen lojmanlı, havuzlu, Atatürk büstüyle sanki hala eğitime devam ediyor bir görünüm hâkim. Maalesef eğitim yapılmıyor. Keşke eskiden olduğu gibi köy okulları açılsa, çocuklar kendi okullarında, ormanın içinde öğretmenleriyle birlikte, kuş cıvıltıları arasında derslerini yapabilse diye hayıflanmadan edemiyor insan.
Adatepe Köyü İlkokulu. Yapım 1943. (9 Aralık 2023. Naci Yengin Arşivi)
Köyde bulunan yüzlerce yıllık tarihi taş evlerin bir kısmı kurtarılmış, butik otellere dönüştürülmüş ancak bir kısmı da yıkılmaya yüz tutmuş. Bölge sit alanı olduğu için tarihi eserlerin onarımı rast gele yapılamıyor. Uzun ve hassas bir süreçten sonra ciddi bir maliyetle tarihi taş evleri, konakları restore etmek mümkün. Köylünün maddi imkânı olmadığı için kendi evlerini tamir ettiremiyor. Bu yüzden köyde bulunan işletmeler, butik oteller ya da yerleşimcilerin çoğunluğu dışarıdan gelenlerden oluşuyor. Ancak tezat gibi durmasına rağmen köye sonradan gelip yerleşenlerin sanki köyün turizm amacıyla tanıtılmasını çok da istemedikleri gibi bir havanın estiğini gözlemlemek mümkün!
Dış merdivenleri sonradan yapılan Zeus Altarı çıkışı.(9 Aralık 2023. Naci Yengin Arşivi)
Zeus Altarı önündeki sunak ve sarnıcı (9 Aralık 2023. Naci Yengin Arşivi)
Zeus Sunağının bulunduğu tepeye çıkmak için köy mezarlığından sonra birkaç km. yürüyüş yolu var. Yol taş, toprak olduğu için yağmur sonrası, özellikle kış aylarında Zeus’a ulaşım zor.
Ancak zorlu yola katlanıp Zeus tapınağına ulaştığınızda doğanın içinde bakir, bir yandan deniz, öte yandan çam ağaçları arasında doyumsuz bir manzara ile karşılaşacağınızı bilmeniz gerekir. Edremit Körfezi, Ayvalık’ın denizin ortasına serpiştirilmiş ve en büyüğü olduğu için göze çarpan Midilli adası durmaktadır. Köye yerleşenlerin ilk olarak bu adadan geldikleri rivayet edilir. İskân sonrası adalarda yaşayan Türklerin bazılarının Adatepe Köyü’ne yerleştiklerini de söylemek gerekir. Antik Yunan yazarı Homeros’un İlyada kitabında Troia (Truva) Savaşı’nda baş tanrı olarak Zeus’tan bahsetmesi Zeus Altarı’nın önemini uluslararası hale getirmeye yeter bir sebep olsa gerektir.
Köyde keçi sütünden yapılan dondurma, gözleme, yayık ayranı, klasik sabun, doğal soğuk sıkım zeytinyağı, hünnap, zeytin sütü, hurmalı kahve ve mantıya benzeyen manlama yemeği gibi köye has ürünleri bulmanız mümkün.
Zeus Altarı’ndan Edremit körfez manzarası ve adalar ((9 Aralık 2023. Naci Yengin Arşivi)
Köye varmışken 1943 yılında inşa edilmiş İlkokulu, Zeus Altarı, Zeytin Müzesi, Kazdağları Milli Parkı, Zağanos Paşa’nın hanımı tarafından yaptırılan cami, mescit ve çeşmeyi, köy mezarlığını, hanlarını, taş evlerini görmeden dönmemek gerekir.
Son olarak Adatepe Köyüne nasıl ulaşabilirsiniz:
Adatepe Köyü Adres:17980 Adatepe/Ayvacık/Çanakkale
[1] “Çanakkale'deki tarihi caminin imamı…” https://www.trthaber.com/haber/guncel/canakkaledeki-tarihi-caminin-imami-ezani-farkli-makamlarda-okuyor-689724.html (12 Aralık 2023, 11.10)
FACEBOOK YORUMLAR