Revak Sultan Kimdir?

Revak Sultan
Revak Sultan, Saruhanoğlu İshak Çelebi’nin iktidarı sırasında Manisa’da yaşamıştır. Halvetiye Tarikatı şeyhlerinden olan Revak Sultan, İshak Çelebi’nin kendisine temlik ettiği arazi ile türbe ve tekkesini yaptırmıştır (Uluçay, 1946, s. 84). Horasanlı Berrek (Barak) Sultan’ın oğludur. Şer’iye sicillerindeki bir kayda göre (Uluçay, 1940, s. 40-41)2, İçe (Ece)3 isimli kardeşi vardır. Anadolu’nun önemli şahsiyetlerinden olan Karaca Ahmed ile aynı zamanda Manisa’da bulunmuş ve onunla irtibatı olmuştur.
Revak Sultan hakkındaki en önemli kaynağımız, İshak Çelebi tarafından zaviyesine temlik edilen yerler için yazılmış olan vakfiyesidir. Çağatay Uluçay Manisa’da öğretmen olarak bulunduğu yıllarda Manisa şer’iye sicillerini ilim dünyasına kazandırma gayretiyle meşgulken Revak Sultan vakfiyesini bulup yayınlamıştır (Uluçay, 1940, s. 25-28).
H. 773/m. 1371 tarihli vakfiye özetle şunlardan bahsetmektedir: Revak Sultan dünya ve lezzetlerinin geçici olduğunu, insanı mutlak manada mutlu etmediğini anlayınca kendisini ahiret için çalışmaya yöneltmiştir. Beldelerin fatihi olan İshak Çelebi, Revak Sultan’a kendi mülkünden olan birçok arazi ve köyü vakfetmiştir. Vakfedilen bu yerler sultaniyeye yapılacak muamele gibi muamele görecektir. Bu yerlerden elde edilecek gelir tekkede, Tarikat-ı Halvetiye erbabından şeyh olacak zat vasıtasıyla her sene üç gün halkın işleri için harcanacak ve kalan ile tekkenin tamiri ve oradakilerin maişeti ve fukaranın yiyip içmesi temin edilecektir. Hâsılattan geri kalan kısım ise tarîk fukarasına sarf edilecektir (Uluçay, 1940, s. 25-28).
Vakfiyede Halveti tarikatı ile ilgili dikkat çekici bir bilgi bulunmaktadır. Tarikatın şeyhlerinden birinin tekkenin başına geçmesi şart kılınmıştır. Vakfiyenin m. 1371 tarihinde yazıldığı göz önüne alındığında, bu durum tarikatın kurucusu olarak kabul edilen Siracüddin Ömer’in ölüm tarihi olan m. 1397’dan öncedir. Dolayısıyla tarikatın Manisa’da yayılması için oldukça erken bir dönem, hatta belki de imkan dışıdır (Şapolyo, 1964, s. 172-177; Eyüboğlu, 1987, s. 202; Kara, 1985, s. 288). Konu hakkında son dönemde Revak Sultan vakfiyesi de dikkate alınarak yapılan bir çalışmada, tarikatın kurucusunun Siraceddin Ömer değil onun hocası olan Ahi Muhammed olduğu düşünülmektedir (Sarıkaya, 2017, s. 2078-2095). Dolayısıyla Revak Sultan, Ahi Muhammed Halveti’nin tarikatı yaymak için Anadolu’ya gönderdiği halifelerden biri olmalıdır.
Her ne kadar Revak Sultan’ın Manisa’ya ne zaman ve nereden geldiği ile ilgili yazılı bir kaynağımız olmasa da; onun Ahi Muhammed’den tarikat dersi aldığını düşünürsek Anadolu’ya Harezm’den veya Ahi Muhammed’in sonradan yerleşmiş olduğu Lahican’dan4 gelmiş olabileceği söylenebilir. Bu nedenle Revak Sultan’ın Manisa’ya gelişi şehrin fethinden bir müddet sonra olmalıdır.
Vakfiyeden Revak Sultan’a verilen arazinin oldukça geniş olduğu anlaşılmaktadır. Bu durum tarikatın halk üzerindeki tesirinin ve ne kadar geniş bir kesime hitap ettiğinin göstergesi olduğu gibi, Revak Sultan’ın İshak Çelebi tarafından saygı duyulan biri olduğunun da göstergesidir.
Manisa’da ilk kurulan zaviyelerden olan Revak Sultan Zaviyesi (Emecen, 1989, s. 144), şuan ki türbesinin hemen yanında bulunmakta iken, 1549 yılında harap olmuş ve günümüze kadar ulaşamamıştır (Acun, 1999, s. 389-390).

Dipnotlar:

2 İçe’nin (Ece) torunu olduğunu iddia eden Mehmed, dedesi İçe’nin Revak Sultan’ın kardeşi olduğunu söylemiştir.
3 Manisa’nın Karaköy semtinde Attar Ece (Hoca) isimli bir cami ve caminin hemen girişinde minarenin yanında bir mezar vardır. Bu mezarın Attar Ece’ye ait olduğu söylenir. Bkz. (Acun, 1999, s. 75).

Kaynak:İNSAN VE TOPLUM BİLİMLERİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ
Cilt / Vol: 7, Sayı/Issue: 1, 2018
Sayfa: 90-105