Erhan Afyoncu yazdı: 94 yıl önceki harekât başarılı olsaydı Musul bizimdi

Mustafa Kemal Atatürk tarafından 1922’de Irak’a gönderilen Şefik Özdemir Bey, İngilizler’e karşı isyan eden aşiretlerin başına geçip, bölgeye hâkim oldu. Ancak İngilizler’in karşı tedbirleri ve Şefik Özdemir Bey’in Türkiye’den destek alamayıp harekâtın sonuçsuz kalması, bize Musul’u kaybettirdi

Dinle

Erhan Afyoncu yazdı: 94 yıl önceki harekât başarılı olsaydı Musul bizimdi

16 Ekim 2016 - 09:18 - Güncelleme: 16 Ekim 2016 - 09:31

İngiltere, petrolün günlük hayatta önemli bir oynamasıyla birlikte, Osmanlı hâkimiyeti altında bulunan Ortadoğu'yla çok yakından ilgilenmeye başlamıştı. Petrolün bol miktarda bulunduğu Irak da İngiltere'nin göz diktiği Osmanlı topraklarındandı.

PETROL, KAN VE GÖZYAŞI
Petrol bölgeye zenginlikten çok, kan ve gözyaşı getirecekti. Birinci Dünya Savaşı'ndan çok önce birçok İngiliz casusu arkeolog, böcek uzmanı, çiçek araştırmacısı kılığında bölgede araştırmalar yapmıştı. İngiltere, çok önceden beri Irak'ı işgale hazırlandığı için İtilaf Devletleri'nin Osmanlı İmparatorluğu'na 5 Kasım 1914'te savaş ilânından bir gün sonra Şattülarap'ın ağzındaki Fav Yarımadası'nı ele geçirdi.
İngilizler'in "Mezopotamya Seferi" adını verdikleri Irak Cephesi, Hindistan'ın Bombay şehrinden hareket eden, İngiliz ve Hintli birliklerden oluşan kuvvetlerin Basra Körfezi'ndeki Fav Yarımadası'ndan başlayarak Basra'yı işgali ile açılmıştı.
Osmanlı kuvvetleri 1916'daki Kutülamâre zaferine rağmen daha sonra toparlanan İngiliz birlikleri karşısında Irak cephesinde tutunamadı.
İngilizler, Mart 1917'de hiçbir savunmayla karşılaşmadan Bağdat'ı işgal etti. Osmanlı, 30 Ekim 1918'de Mondros Mütarekesi'ni imzalayarak teslim oldu.

IRAK'IN İŞGALİ
İngiltere, Mondros Ateşkes Antlaşması hükümlerine aykırı bir şekilde 5 Kasım 1918'de Musul'u işgal etti. Ortadoğu'daki petrollerin paylaşımının Birinci Dünya Savaşı'nın en önemli sebeplerinden biri olması yüzünden İngiltere, işgalin ardından Musul'u elinde tutabilmek amacıyla her türlü yönteme başvurdu. Irak'taki aşiretler 1919'da İngilizler'e karşı mücadeleye başladı ve Osmanlı yönetiminden yardım istedi. Ancak İstanbul işgal altındaydı ve çaresizdi. Irak'tan gelen yardım isteğine cevabı iki yıl sonra TBMM hükümeti verecekti.
Yarbay Şefik Özdemir Bey, Mustafa Kemal Atatürk'ün emri ve Genelkurmay Başkanı Fevzi Çakmak Paşa'nın talimatıyla 1 Şubat 1922'de Irak'ın kuzeyindeki İngilizler'i Misak-ı Milli sınırları dışına atmakla görevlendirildi. Arşiv belgelerine dayanan birçok kıymetli araştırmaya imza atan çalışkan tarihçi Zekeriya Türkmen, "Musul Meselesi, Askerî Yönden Çözüm Arayışları (1922- 1925)" isimli eserinde Irak harekâtını ve Şefik Özdemir Bey'in biyografisini teferruatlı olarak anlatır.

IRAK'TA TÜRK ASKERİ HAREKÂTI
Şefik Özdemir Bey komutasındaki birkaç Türk subayı ve Fransız ordusundan Türkler'e kaçan Tunuslu ve Cezayirli erlerden oluşan küçük bir askeri birlik haziranda Irak'a girdi. Kürt lideri Şeyh Mahmud Berzenci Türk desteğiyle İngilizler'e karşı ikinci defa harekete geçti. İngilizler'in Irak kralı atadıkları Faysal, işgal güçleri adına baskı ve şiddet uygulamasına rağmen halkın önemli bir kısmı Türk yönetimini istiyordu.
Şefik Bey, İngilizler'e arka arkaya ağır darbeler vurdu. 31 Ağustos 1922 Derbent Savaşı'nda İngilizleri mağlup edip, Kerim Fettah Bey'in yardımıyla Musul, Kerkük ve Süleymaniye'yi kontrolü altına aldı. İngilizler'in desteklediği Kürt lideri Simko'nun kuvvetlerinin tamamını imha etti. İngiliz Savaş Bakanlığı, hükümete sunduğu bir raporda ne Irak ordusunun ne de bölgede bulunan İngiliz birliklerinin Türkler'e bağlı aşiretleri durduramayacağını söylüyordu.