TARİHTE BUGÜN: Bahtiyar Vahapzade ve 13 Şubat'ta Meydana Gelen Olaylar - Yazan: Fazlı Köksal
13 Şubat 2021 - 18:10
Günün Portresi: Bahtiyar Vahapzade
Türk Dünyasının 20. Yüzyılda yetiştirdiği büyük şairlerden birisi olan Bahtiyar Vahapzade 16 Ağustos 1925 tarihinde Azerbaycan’ın kuzeyinde bulunan Şeki’de doğdu.
Bakü’de orta öğrenimini tamamladı. Bakü Devlet Üniversitesi Filoloji Fakültesi’ni 1947 yılında bitirdi. Üniversitede asistan olarak kaldı. 1951’de doktor, 1964’te doçent, 1965’te profesör oldu.
Bahtiyar Vahapzade’nin henüz 20 yaşındayken Azerbaycan Yazarlar Birliği’ne kabul edilmiştir. İlk şiir kitabı “Menim Dostlarım”ı 1949 yılında yayımlayan Bahtiyar Vahapzade sanatkâr kişiliği ile 1950’den sonra ünlenmiştir. Bu dönemde daha çok sosyal ve ahlâkî konulu, sıradan insanların duygu ve düşünce dünyasından ilham alan şiirleriyle dikkati çekmiştir. Baskı rejiminin yumuşaması ile 1960’lı yıllardan itibaren önceleri milli meseleleri soyut bir anlatımla, sonrasında da daha net olarak ele aldığı şiirler yazmıştır.
Bahtiyar Vahapzade’ye halk arasında büyük şöhret kazandıran, vatan ve millet sevgisi aşılayan, şiirlreridir. 1958’de yazdığı, ancak siyasî baskı yüzünden mahallî bir yayın organında yayımlatabildiği “Gülüstan Poeması” ona büyük ün sağlamıştır. Azerbaycan Türkleri’nin kötü talihini, Azerbaycan’ın bütünlüğünü, hürriyet ve bağımsızlık özlemini cesaretle dile getirdiği bu manzume ülkede büyük yankılar uyandırmıştır.
Azerbaycan Komünist Partisi Merkezi Komitesi tarafından sorgulanmış, 1962’de bir süre üniversitedeki görevinden uzaklaştırılmıştır. Bütün baskılara rağmen şiirlerinde sosyal ve siyasal olayların iç yüzünü, cemiyetteki haksızlık ve ahlâksızlıkları dolaylı biçimde anlatmaktan vazgeçmemiş, baskı rejimlerinde görüldüğü gibi zamanı ve yeri değiştirerek asıl söylemek istediklerini halka ulaştırmada büyük başarı sağlamıştır.
2001’de Azerbaycan Bilimler Akademisi üyesi oldu. 1980-1985 ve 1985-1990 yıllarında Azerbaycan Sovyet Cumhuriyetinde milletvekilliği yaptı.
Gorbaçov döneminde ortaya çıkan ve dünya gündemini de meşgul eden Karabağ meselesinde 17 Kasım - 4 Aralık 1988 tarihlerinde Bakü’de Âzatlık Meydanı’nda başlayan, büyük halk kitlelerinin katıldığı mitinglerde birçok aydın korkup susarken cesaretle düşüncelerini açıklayan, halka yol gösteren “aksakallar”ın ön safında Bahtiyar Vahapzade de bulunuyordu.
Sovyet rejiminde yumuşamanın başlaması ve özellikle 1991’de Azerbaycan’ın bağımsızlığını kazanmasının ardından millî kimlik ve din anlayışının yeniden oluşturulması ve gelişmesinde etkili olan şahsiyetlerin başında gelir. Şiirlerinde ve diğer eserlerinde İslâmiyet’i ve Türklüğü tarihî derinliği ve beşerî değerleriyle ele alırken aynı zamanda Türkiye-Azerbaycan kardeşliğini pekiştiren eserler de yazmıştır
Azerbaycan’ın bağımsızlığına kavuşmasından vefat ettiği 13 Şubat 2009 tarihine kadar millet meclisinde milletvekili olarak görev yaptı.
Cenazesi tanınmış edebiyat, bilim ve sanat adamlarının mezarlarının yer aldığı Bakü’deki Fahri Hıyâban’a defnedildi.
Ödülleri; 1974’te “Azerbaycan Emekdar İncesanat Hâdimi” unvanına, 1976’da Azerbaycan Devlet mükâfatına, 1984 yılında Sovyetler Birliği Devlet mükâfatına ve “Azerbaycan halk şairi” unvanına lâyık görülmüş, Azerbaycan’ın bağımsızlığına kavuşmasından sonra millî mücadeledeki hizmetleri dolayısıyla “İstiklâl” nişanı ile taltif edilmiştir.
Eserleri:
Şiirleri: İnsan ve Zaman, Bir Ürekde Dört Fasıl, Kökler... Budaklar, Deniz, Sahil, Bir Baharın Karanguşu, Tan Yeri, Seçilmiş Eserleri, Açık Sohbet, Açılan Seherlere Selam, Payız Düşünceleri, Özümle Sohbet, Ahı, Dünya Fırlanır , Lirika, Nağıl-Heyat.
Tiyatro oyunları: Vicdan, Darağacı, Kızıl Elma, İkinci Ses, Yağışdan Sonra, Çzümüzden Keskin Kılıç, Yollara İz Düşür, Feryad .
Yazı Seçkileri: Sanatkâr ve Zaman, Vatan Ocağının İstisi, Derin Katlara Işık, Şenbe Gecesine Giden Yol.
13 Şubatta Meydana Gelen Olaylar
1409- Musa Çelebi,Emir Süleymanın kuvvetlerini yenerek tüm Rumelinin hakimi oldu…
1878 – İlk Meclisi Mebusanın faaliyetleri tatil edildi.
1919- İtilaf Devletleri Yüksek Komiserleri, Hükümet'e ortak bir nota verdiler. Düyun-u Umumiye, Osmanlı Bankası ve Reji'de çalışan İtilaf Devletleri uyruklu kişilerin maaşlarından kazanç vergisi gibi vergilerin kesilmeyeceğini bildirdiler. Böylece kapitülasyonların kaldırılmasıyla son bulan imtiyazlar parça parça yeniden konuluyor.
1920 - Maraş'ın kurtuluşundan dolayı her yanda şenlikler yapılmaya başlandı.
1920 -Düzce'de bir ayaklanma denemesi. İsyancılar karakolu bastılar. 1 ,5 saat süren çatışma sonunda karakolda görevli olanların bir kısmı da isyancılara katıldı. Takım Komutanı Cemal Bey hapsedildi.
1921- Mustafa Kemal, Muhafız Müfrezesi'nden seçilecek bir kuvvetin Kılıç Ali Bey komutasında Antep'e gönderilmesi için emir verdi
1925 - Şeyh Sait İsyanı: Lozan Konferansı'nda çözümü Türkiye ile Birleşik Krallık'a bırakılan Musul konusunda, Birleşik Krallık ile sorun yaşandığı günlerde, Bingöl'ün Genç ilçesinde Şeyh Sait önderliğinde, gerici ve ayrılıkçı bir hareket başladı. Ayaklanma Diyarbakır'a da sıçradı.
1926 - Savurganlıkla mücadele amacıyla Men-i İsrafat Kanunu kabul edildi.
1943 – İlk kadın tiyatro ve sinema oyuncusu Neyyire Neyir (Münire Eyüp Ertuğrul) vefat etti.
1949 - Fenerbahçe'nin yeni stadı açıldı.
1961 - 7 yeni parti kuruldu. Yeni Türkiye Partisi, Türkiye İşçi Partisi, Millete Hizmet Partisi, Güven Partisi, Musavat Partisi, Muhafazakâr Parti ve Cumhuriyetçi Parti. Seçime katılabilmek için son gündü. Kemal Türkler, Rıza Kuas, Kemal Nebioğlu, İbrahim Denizcier gibi bir grup sendika yöneticisi tarafından kurulmuş olan Türkiye İşçi Partisi'nin Genel Başkanlığına Avni Erakalın getirildi.
1962 - Eski Adalet Bakanı Hüseyin Avni Göktürk ve eski Çalışma Bakanı Mümtaz Tarhan tutuklandı. Eski Bakanların Devlet Hazinesine ait dövizle, radyo pili ithal ettikleri ileri sürüldü. 2 Mart 1962'de tahliye edildiler.
1963 - İstanbul Savcılığı, İşçi Sigortaları Kanunu'na uymayan 2 bin işveren hakkında dava açtı.
1963 - Ankara Valiliği, taksilerde plak çalınmasını yasakladı; taksilerdeki pikaplar sökülüyor.
1965 - TBMM'de 1965 yılı bütçesi, 197'ye karşı 225 oyla reddedilince, Başbakan İsmet İnönü istifa etti.
1966 - Cemal Gürsel'in komaya girişinin 6. günü; Partiler, Genelkurmay Başkanı Orgeneral Cevdet Sunay'ın Cumhurbaşkanı adaylığı üzerinde anlaştı.
1967 - Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) kuruldu.
1969 - İstanbul'da üniversiteli kız öğrenciler, Amerikan 6. Filo'sunu protesto yürüyüş ve mitingi düzenlediler.
1975 - Kıbrıs Türk Federe Devleti ilan edildi.
1985 - Kapatılan Millî Selamet Partisi yöneticileri hakkında açılan kamu davası sona erdi. Partinin Genel Başkanı Necmettin Erbakan ve 22 arkadaşı beraat etti. Şubat 1981'den Şubat 1985'e kadar geçen bütün bu süre içinde Necmettin Erbakan, 10 ay tutuklu kaldı.
1990 - 12 Eylül sonrasında görevlerinden alınan 1402'lik öğretim üyeleri, görevlerine dönmek için üniversitelerine başvurmaya başladılar. İlk başvuruyu Profesör Dr. Hüseyin Hatemi yaptı.
1993 - Cumhurbaşkanı Turgut Özal, Bosna-Hersek'te devam eden savaşı protesto için İstanbul Taksim Meydanı'nda bir miting düzenlenmesini istedi. Hükûmet ortakları Doğru Yol Partisi ve Sosyal Demokrat Halkçı Parti, mitinge katılmayacaklarını açıkladılar ve Turgut Özal'ın amacının şov yapmak olduğunu ileri sürdüler. Anavatan Partisi katılma kararı aldı. Miting sönük geçti.
2005 - Türkiye, Afganistan'daki Uluslararası Güvenlik ve Yardım Kuvvetinin komutasını 6 ay süreyle, Kabil'de düzenlenen törenle Avrupa Kolordusundan devraldı.
2007 - TBMM Genel Kurulunda, Türkçenin bozulma ve yabancılaşmasına ilişkin meclis araştırması açılması kabul edildi.
2008 - Danıştay 2. Daire üyeleri ve Cumhuriyet gazetesi'ne yönelik saldırılarla ilgili davada, Ankara 11. Ağır Ceza Mahkemesi, sanık Alparslan Arslan'ın 2 kez ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına çarptırılmasına karar verdi. Sanıklardan Osman Yıldırım, Erhan Timuroğlu ve İsmail Sağır müebbet hapisle cezalandırıldı. Sanık Süleyman Esen toplam 17 yıl 8 ay 15 gün, Tekin İrşi ise toplam 10 yıl 2 ay 15 gün hapse mahkûm edildi.
2009 – Türk Dünyasının en büyük şairlerinden Azerbaycanlı şair Bahtiyar Vahabzade vefat etti
2019 - Halk ozanı ve şair Ozan Arif vefat etti.
https://evelzamanizinde.blogspot.com/
FACEBOOK YORUMLAR