TALHA FORTACI: KUR'AN MEALİ İLE FETVA VERİLİR Mİ?

                                        KUR’AN MEALİ İLE FETVA VERİLİR Mİ?

Kuran, sünnet, icma ve kıyas delillerinden faydalanarak fıkhi bir meseleye hüküm vermeye fetva denir. Fetva verilirken yukarda zikrettiğimiz delillerin yanında bir de bu delillerden hüküm çıkarmanın metodunu bize öğreten fıkıh usulü ilmine başvurulur. O halde şer’i bir konuda çıkarımda bulunabilmek için önce edile-i şer’iyye dediğimiz bu kaynaklara hâkim olmak ve bu işin usulünü gösteren fıkıh usulü ilmine vakıf olmak gerekir. Buradan şunu anlıyoruz ki, fetva vermek öyle herkesin yapabileceği bir iş değil.

Yani bu işe soyunan kimselerin belirli şartları kendilerinde barındırmaları kaçınılmaz bir gerekliliktir. Çünkü yapılan bu ameliye sonuçları itibariyle sorumluluk arz eden çok önemli bir faaliyettir. Fetva veren veya şer’i hükümlerin çıkarımlarında bulunan kimseler, yani müftü/müçtehitlerin taşıması gereken özelliklerden bazıları şunlardır;

1.Okur -yazar derecesinde bir Arapçaya sahip olması gerekir, çünkü tüm İslami kaynaklar Arapçadır.

2.Kur’an ve Sünnete hâkim olmalıdır. Bir mesele önüne geldiğinde hemen o konuyla ilgili dini naslara ulaşabilme özelliğine sahip olmalıdır.

3.Fıkıh ve fıkıh usulü ilimlerine vakıf olmalıdır.

4.En azından dört mezhep imamının fıkhi görüşlerini biliyor olmalıdır.

Bu saydıklarımız bir müçtehidin taşıması gereken özelliklerin en asgarileridir. Birçok âlim kitabında bu özelliklerden çokça bahsetmiştir. Bu çok ayrı bir konu olması hasebiyle müçtehidin özellikleri bahsini kapatıyor ve asıl anlatmak istediğim meseleye gelmek istiyorum.

Fetva vermek çok önemli bir iştir. Çünkü Müslümanlar dini işlerini verilen bu fetvalar ile yaparlar. Herkesin müçtehit olma imkânı yoktur. Bu sebeple Müslümanlar çeşitli mezhep imamlarını taklit etmektedirler. Fetva veren kimseler bu neticede çok büyük bir sorumluluğu yüklenmektedirler. Böyle ağır bir vebalin altında kalmamak için işi sağlam yapmak ve hakkını vermek gerekir.

Günümüzde moda haline gelen meal okuyup oradan insanlara fetva verme işi maalesef çok çirkin bir olaydır. Çünkü sadece kuran meali okuyup oradan şer’i fıkhi hükümler çıkarmak sadece erbabının işidir. Ne hazindir ki bazı insanlar bu işe çok meraklılar. Herkes bir ayet okuyup bin tane ahkâm kesebilmekte. Lakin peygamber efendimiz buyuruyor ki “ ümmetimden cehenneme gitmeye en meraklı olanlarınız, fetva vermeye en meraklı olanlarınızdır.”

Buna çirkin bir davranış dedik, çünkü yapılan bu amel bize gösteriyor ki o kimse hem haddini bilmiyor hem de verdiği yanlış fetvalar ile insanları sonucu çıkmaz sokak olan yollara sevk ediyor. Oysa herkes işini yapmalı. Uzmanı olduğu konuda konuşmalı. Tamam, her Müslüman, kuran meali okuyup onu anlamalı ve amel etmeli ama kuranı nefsini tatmin eden, insanlar üzerinde ahkâm kesmesine vesile olan bir araç haline getirmemeli.

Burada akla şu soru gelebilir, ben kurana ve sünnete hâkimim ve birçok İslami eser okudum bende mi fetva veremem, bende mi şer’i bir hüküm çıkaramam? Ne yazık ki bu soruya da cevabımız olumsuz; çünkü Arapçayı bilmeden, fıkıh usulünü bilmeden bu işi doğru yapmak imkânsız. Neden imkânsız olduğunu da diğer yazıda birkaç örnek ile anlatmaya çalışalım. Sevgi ve hürmet ile…

02.05.2014 TALHA FORTACI