Paranoid Kişilere Dikkat

Şiddette yönelten kişiliklerden biriside paranoid kişiliktir.
Paranoid kişi kendisini sürekli tehdit altında hisseder. Karşısında düşman vardır ve ona zarar vermek istemektedir. Sürekli çevresinin kendisine dost olup olmadığını sorgular. Hep bu konuları düşünür. Sürekli böyle bir korku içinde olnduğu için rahat değildir. Korkularının esiri bir yaşantı hayatı ile ilgili yanlış karar vermesini netice verecektir.
Paranoid kişi ayrıca grandiyöz (kendini büyük ve üstün görme) duyguları içerisindedir. Kendisinin çok önemli, vazgeçilmez insan olduğuna inanır. Herkesi küçük görme, herşeyi benbilirim, herşey benden sorulur havasındadır.
Bu kişilerde zeka ve kişilik dağılması olmadığı için profesyonel olmayanlar onlara kolayca inanırlar. Yakınları tarafından paylaşılan ve beslenilen paranoya toplumsal sorunlar çıkarır. Örnek vermek gerekirse; Komşusunun kendisi hakkında düşmanlık duygusu beslediğine inanan bir emekli eşini ikna edebilir. Komşusunun basit hatalarını büyüterek birlikte komplo teorileri üretirler. Kendilerini taciz ettikleri, binadan kaçırmak istedikleri gibi takıntılarla uğraşıp dururlar:
 
ÖZELLİKLERİ
Paranoya bir akıl hastalığıdır fakat paranoid ruh hali bir kişilik tipidir.
Çevremizde gördüğümüz bazı zor insanlar vardır. Bu insanların başka özellikleri şunlardır.
1- Kuşkucudurlar : Yeterli bir temele dayanmaksızın başkaları tarafından sömürüleceği ve kullanılacağı veya zarar göreceği beklentisi içindedirler
2- Güvensizdirler : Yerli yersiz dostlarının veya iş arkadaşlarının kendilerine olan bağlılıklarını ve güvenirliklerini sorgularlar. Sürekli savunma duygusu içindedirler.
3- Alıngandırlar : Basit söz ve olaylardan aşağılandığı veya kendilerine kötülük yapıldığı şeklinde anlam çıkarırlar. “ Komşu kendisini rahatsız etmek için çöpü dışarıya erken koydu” diyerek kuşkulanırlar.
4- Kincidirler : Kin beslerler onur kırıcı davranışları veya görmemezlikten gelinmeyi unutmazlar, affetmezler.
5- Sırcıdırlar : Fazla sır saklarlar. Söylediklerinin kendisine karşı kullanılacağından yersiz yere korktukları için başkalarına sır vermezler.
6- Öfkelidirler : Önemsenmemeye veya görmezlikten gelinmesine öfke ve karşı saldırı ile tepki gösterirler.
7- Kıskançtırlar : Yerli yersiz eşinin cinsel sadakatini sorgularlar.
 
POLİTİKADA PARANOİD HAL
Bir devlet düşününüz, onu yöneten bazıları paranoid düşünme yapısında yanlış bilgilenme ile dost ve düşmanını kolayca karıştırabilir. Alınganlık içerisindeki yönetici komşularında olan olayları zarar vereceği kuruntusu ile algılar. Kendisine sunulan istihbarat raporlarını sorgulamak ihtiyacı hissetmezler. Sorunların sosyolojik analizini yapmaz. Bazılarının yaptığı yanlış hareketi genelleme yaparak benzer kişilere de yansıtır. “At izi ile it izi”ni karıştırır. Muhakeme kusuru olduğu için yanlış sonuç çıkarır. Bir berberin hatasıyla bütün berberleri suçlar, hırsızlık yaptı diye bütün berberlere kelepçe takmak gibi tepki gösterir. Bölücülük yapan veya din devleti peşinde koşan örgüt nedeniyle aynı kültürel kimlikteki veya inanç yapısındaki herkesi potansiyel tehlike olarak düşman kategorisine koyar. Akıllı politikacının yapacağı şey ise düşmanını çoğaltmadan amacına yürümektir. Bu kişiler bunu yapamazlar.işte Demokrasi bunun için gelişmiştir. Toplumsal felakete yol açacak kişilerin yanlış kararlarının eleştirilmesi ve durdurulması gerekiyordu. Demokrasinin muhalefet zorunluluğu bunda önemlidir. Çünkü böyle kişiler ikna ve açıklık yoluyla doğruyu görebilirler.
 
ELİNDE SİLAH VARSA!
Paranoid ruh halindeki bir insan güç ve otorite sahibi ise onun gibi düşünmeyenler ve yapmalıdır?
1. Bu insanın psikolojisi iyi bilinmelidir.
2. Bu kişilerin kendilerini tehdit altında hissettiği unutulmamalıdır.
3. Kendi savaşınızı kendiniz belirlemelisiniz. Bu kişi baskı, tehdit, sindirme ile kolay sonuç peşindedir. Onun savaş kurallarına göre savaşınızı seçmelisiniz. Öfkelenmemek, açık olmak, dürüst olmak, ikna ve inandırma yöntemi uygulamak gibi. Tabi fikrinize güveniyorsanız.
4. Korku kuruntularının esiri durumunda oldukları için abartılı tepkiler verebilirler. Karıncaya tüfekle ateş etmek onlar için doğal bir durumdur.
5. Korkular yanlış bilgiden kaynaklandığı için açıklık, diyalog ve uzlaşmacı yaklaşım ile iki tarafın kazanacağı ilişki oluşur.
6. Böyle kişilere şaka bile olsa yalan söylememek gerekir. “Gizli gündemi var, bir şeyleri saklıyor” izlenimi verecek davranışlardan kaçınılmalıdır.
7. Bu kişiler aslında korku içerisindedirler. Silahlarını kendilerini güven içerisinde hissederlerse kullanmazlar.
8. Güvendikleri kişilerin hakemliği çok önemlidir. Aslında kavga istememektedirler.
 
HER ŞEY BÜYÜTEÇ ALTINDA
“Öküzün altında buzağı arayan” olarak bilinen bu kişiler zor insanlardır. Yakınlarına hayatı dar ederler. Akla hayale gelmeyecek bağlantılar kurarlar.
Algı yetenekleri çok gelişmiştir. Her türlü belirsizliği ayıklamaya çalışırlar ve yakınlarını bunaltırlar. Her olayı neden, niçin düzleminde sorgularlar. Hesap sormayı çok severler.
O kadar kuşkucudurlar ki insanlar ona gerçekleri söylemekten çekinirler. En sevdiği insanları bile kaçırtırlar.
Her olayı suç ortaklığı dost-düşman düzlemi içinde değerlendirirler. İnsanları benim dostum veya düşmanım diye sınıflandırırlar.
 
İSTİHBARATÇI OLURLAR
Paranoid kişilerin başkalarının görmediklerini gördüklerinden kuşku yoktur. Onlara göre hiçbir olay rastlantısal ve nedensiz değildir. Komple teorilerini çok üretilirler. Tehdit altında duygusu ile yaşarlar.
Paranoid kişiler mini minnacık bağlantıları görmekte çok başarılıdırlar. Dil sürçmeleri, kısa bocalamalar, küçük yalanlar onlar için büyük delil gibidir. Saflık, dürüstlük ve güveni tehdit olarak değerlendirirler. Güvenlik görevlisi iseler abartılı raporlar yazarlar. Yöneticilerini yanlış yönlendirirler.
 
ŞEREF VE SADAKAT DÜŞKÜNLÜĞÜ
Her şeyi az miktarda siyah-beyaz gibi, dost-düşman gibi kategorize ederler. Herhangi bir organizasyon oluşturdukları zaman inanç ve sadakate dayalı gerçeklik oluştururlar.
Mezhep, aile, iş, politik parti, dini hareket veya askeri görev gibi alanlarda şeref ve sadakat gibi kavramları somutlaştırmaya çalışırlar ve çok vurgularlar.
İcraatlarında küçük bir onay, övgü yüreklerini hoplatır, sevindirir. Yahut küçük bir ret göstergesi onlarda öfke nöbeti yapabilir.
Paranoid insanlara inanmanız çok önemlidir. İnsanlar onlara uyduğu sürece mutlu, sevgi dolu ve vericidirler. Kendilerine uyulmaması onları incitir.
Paranoid insanların göremediği şey, kendilerini ölesiye korkutan belirsizliği kendilerinin meydana getirdiğidir. O kadar kuşkucudurlar ve yanlış anlamaya açıktırlar ki insanlar onlara gerçekleri söylemekten çekinirler.
Açık ve dürüst konuşan insanları samimiyet testinden geçirirler. İçlerinde ki en olumsuzu ortaya çıkartmak için öfkelendirirler. Eğer kendilerine düşman olmadığına kanaat getirirlerse iş birliğine girerler.
 
HANGİ DAVRANIŞLAR PARANOYAYI ARTIRIR?
Paranoid kişinin beraber yaşadığı kişi ve grupların tutumları çok önemlidir.
1. “Dişe diş” mantığı ile silaha başvurulursa ve onun silahı da suçlayıcı, yargılayıcı yaklaşımlar ile tutum geliştirilirse kavga başlar. Senin düşman olduğuna kesin inanır. Kuvvet elinde iken seni yok etmek için her şeyi yapar. Onunla yaşayan onun yöntemleri ile ona hücum ederse onun kadar başarılı olamaz. Yöntem yumuşak, kararlı, açık olmalı. Kelimeler ve ses tonu bile çok dikkatli seçilmelidir.
2. Korkak, en temel doğrulardan vazgeçen, tavizkar tutum paranoyayı artırıcı etki yapar. “ Kuşkulanmakta haklıyım, bu adam ard niyetli, takiyye yapıyor, ona güvenemem, ne pahasına olursa olsun kendimi savunmalıyım” der.
3. Kararlı ve tutarlı bir şekilde dost olduğunu, senden ona zarar gelmeyeceğini açık, net gerekirse ses tonunu yükselterek ifade etmek gerekir. Doğruluğuna inanmış insanın cesareti paranoid ruh halindeki insan için güven vericidir.
4. Paranoid insanların korkutucu görüntüsüne bakmayınız. Temiz kalpli, iyi niyetli insanlardır. Onları anlamaya çalışın ve doğru yöntem uygulayın.
 
TARTIŞMA FAYDALIDIR
Karşı tarafın ne düşündüğünü çok merak ederler. Hile hurda sezdiklerinde öyle saldırırlar ki ne olduğunu anlayamazsınız.
Saldırılarda hep sadakati sınamaya çalışırlar. Siz açık net cevaplar verirseniz tartışma biter. Kaçamak geçiştirici cevaplar alırlarsa test etmeye devam ederler. Böyle durumlarda bütün gece sürecek tartışmaya hazır olun .
İhanet edenler listesine dahil olmak istemiyorsanız eğer kararlı, sabırlı davranarak ikna yöntemleri ile doğrularınızda ısrar etmeniz gerekir. En küçük yalanınız, gizli kapaklı işiniz sizi hain ve düşman sınıfına sokabilir.
Abartmaya yatkın oldukları için çok tartışırlar. Bir şeyin nedeninin bilinmemesi komplo teorisi anlamına gelir. Her şey basit ve açık olmalıdır.
Böyle kişilerle yaşıyorsanız ve yaşamak zorundaysanız günün her saati yeniden güven kazanmanız gerekecektir. Bu kişilerde güven hep başkalarının davranışlarında aranır. Aslında güvensizlik kendi kafaları içindedir.
Zor affederler. Öç aldıkça acılarının dineceğini zannederler. Aslında intikam davranışları acılarını daha da arttıracaktır. Kendilerini seven insanları ve dostlarını kendilerinden uzaklaştıracaklardır. Paranoid benlik hep huzursuzdur, acı çeker, sürekli kendisini tehdit altında hisseder. Kendileri gibi yaşamayan insanları düşman görmek sağlıklı bir ruh hali değildir. Böyle insanların mutlu görünümleri pek yoktur. Mutlu görünenlerde sahtedirler. Güç ellerinden gittiğinde kendilerini çok kötü hissederler.
 
BULAŞICI PARANOYA
Paranoid kişiler sürekli ip ucu peşindedirler. Olayları büyüteç altına alırlar. Sevdikleri insanı daha çok sıkıştırırlar. Çapraz soruşturmadan geçirirler. Eski defterleri açarlar.
Paranoid insanlar önce yanılırlar sonra yanıltırlar. Öyle kararlı ve inandırıcıdırlar ki karşı tarafı hipnotize etmiş gibidirler. Söylediklerine gönülden inanırlar, bunun içinde inandırırlar. Yanlış düşünce ve inanışlarını pek çok kimse paylaşabilir.
Paranoidler bir ülke yöneticisi ise silah sanayiine fazla önem verirler. Kitlesel iç düşman oluşturup yasalara saygılı insanları potansiyel tehlike olarak algılarlar.
 
İNTERNET’TE Kİ PARANOİDLER
Borsada ki iniş çıkışlar veya bu gün medeniyet harikası dediğimiz şeyler bir zamanlar bir paranoid in çılgın bir düşüncesiydi. Sıra dışı, aykırı, abartılı ve farklı düşünme yetenekleri bugün İnternet de jet hızıyla yolculuk ediyor.
Sağlık safsataları,dedikodular,yatırım planları, komplo teorileri, savaş planları, gazetelerdeki köşe yazıları paranoid kişilerin senaryoları olabilir.
İnternet de parlak fikir yığını arasında yolunuzu bulmanız hiçde kolay değildir. Bir fikrin kulağa hoş gelmesi doğru olduğu anlamına gelmez. Sınanmaya uygun olan fikirleri mutlaka test etmelisiniz.
İnternet de ki bilgi kirliliği “yaratıcı düşünce” merakı ile ilgilidir. İnsani yaratıcılık olayı olaylara farklı bakmak anlamına gelir. İşte paranoid kişiler bunu iyi yaparlar.
İnternet de ki fikir kirliliğinden zarar görmemek için iyi anlamadığınız fikre inanmamalısınız ve para yatırmamalısınız.
Kanseri iyileştiren gizli ilaçlar, astroloji nin gücü, geleceği bilmenin yolları, büyülü zayıflama yolları psişik olaylar gibi çarpıcı İnternet fikirleri genelde kendilerine inanmış böyle etkileyici paranoidlerin safsatalarıdır dikkat etmelisiniz.
Paranoidler gizli gerçeklere çok meraklıdırlar ve inanırlar. Sahte peygamberler onlar arasından çıkar. Böylelerine hayır demeyi bilmek gerekir.
Paranoid öngörüşlüler insanların hayal dünyalarına çok iyi hitap ederler. Mucize tedaviler bir paranoid insanın eseri olabilir.
Paranoid bir insanın faydalı fikri olabilir. İnsanı uyarırlar yanlışlardan korurlar. Paranoid ekonomist para biriktirmenizi söyleyebilir, paranoid hekim kötü alışkanlıkların kötü sonuçları ile sizin canınızı sıkar. Paranoid çevreci gezegeni korumak için geç kalındığına sizi inandırabilir.
Paranoid fikirlere inanılırsa yaşamda köklü değişiklikler yapmak gerekebilir. Bu nedenle işe yarayıp yaramadığı iyice araştırılmalıdır.
 
KISKANÇ CANAVARLAR
En yaygın paranoid fikir kıskaçlıktır. Aile yaşamını tehdit eder. Bazı durumlarda ilaç kullanmayı gerektirecek kıskançlık paranoyası durumuna dönüşür. Artık bu kişilerde beyinlerinde kıskançlığı yöneten hücrelerin kimyası bozulmuştur.
Sadakat kıskanç tiplerin her şeyidir. Hep sadakati sorgularlar. Bu konudaki ufak bir belirsizlik ve şüphe dünyalarını alt üst eder. Masum sorularla kurbanı bunaltır. Birisiyle görüşmesinden eşi endişe duyarsa kıskanç kişi bundan hoşlanır.
Kıskanç tip kurbanını korur, okşar, iyilikler yapar. Tek beklediği sadakat ve kendisini eşine adamasıdır. Bunu defalarca ispatlamak zorundadır.
Hiçbir normal insan paranoid tiplerin bekledikleri zihinsel saflıkta olamaz.
Kıskanç eşlerle beraber yaşamak zorunda olanlar kıskanç sorulara cevap verip olayı pekiştirmek yerine şunu söylemelidirler.
“Benim cinsel sadakatimi sorgulaman ürkütücü ve son derece incitici. Ben başka kişilerle beraber olan tiplerden değilim. Bundan emin ol, kontrol etmene gerek yok. Buna izin vermem. Ya benim sadık olduğuma güven yahut bu ilişki hemen bitsin.”
Kesinlikle evliliğinizi sınava sokmayın.
 
PARANOİDLERE KARŞI DÖRT ŞEYİ UNUTMAYIN
1- Açık olun. Hiçbir şeyi gizlemeyin. Eninde sonunda nasılsa keşfedecektir.
2- Doğal olun. Kendinizi kanıtlama, sadakatinizi ispat etme çabasına girmeyin. Bir defa yaparsanız bir daha kurtulamazsınız.
3- Dürüst olun. Şaka bile olsa yalan söylemeyin. Nasıl olsa yakalanacaktır. Böyle kişilerin sadakat sınavlarından kurtulmak için nereye adım attığınızın f arkında olmalısınız.
4- Öfkelenmeyin. Paranoid kişi bir fikre çok öfkelenirse o fikre ihtiyacınız var demektir. Öfkeye dikkat.
 
KENDİ KENDİNİZE YARDIM
İki şeyi öğrenen kişi paranoidlikten kurtulur. Birincisi belirsizliğe tahammül etmeyi, ikincisi güvensizlik olarak algıladığı şeyi affetmeyi.
 
BİR TEST
Neye öfkeleneceği belli olmaz
Basit bir nedenle mahkemeye gitmekten söz eder
Bağlılık, sadakat sorgulaması çok yapar
Güvenin kazanılması kaygısı taşır
Metafizik şeylere kolay inanır
Belli sınıf insanlar abartılı cezalar önerir. “bunların hepsini......” diye söze başlar.
Başkalarının sinirini bozacak ama doğru yorumlar yapar
Kuşkucudur, kolay inanmaz
Çok az yakın arkadaşı vardır
Olayları iyi-kötü savaşı olarak yorumlar
Basit şeyden olay çıkarır
Kendisine kötü davranılırsa unutmaz
Eleştiriyi kaldırmaz
Ufak hatadan bir insanı siler atar
Sevdiği kişiyi ne pahasına olursa olsun korur
Fanatik spor taraftarı olur
Olaylar arasında türlü bağlantılar görür
Basit hata ve unutmayı sadakatsizlik olarak algılar
Mizah duyguları gelişmiştir fakat kendilerine gülmeyi bilmezler
Affetmeyi bilmezler, öç almayı hak gibi görürler
Hep savunma duygusu taşırlar
Silah ve güvenlik işlerine meraklıdırlar
Prof. Dr. Nevzat Tarhan / 2002 Psikolojik Savaş Kitabı

e-Psikiyatri - Nöroloji, Psikoloji, Psikiyatri Birlikteliği

https://www.e-psikiyatri.com