MAĞARADAN HAKİKATA KAFAYI UZATMAK - Nurullah Çetin

MAĞARADAN HAKİKATA KAFAYI UZATMAK
Nurullah Çetin

Eflatun’un mağara alegorisi bir yönüyle yaratıcı–yaratılan, Allah-dünya ilişkisini simgesel düzeyde açıklayan bir yorumdur. Buna göre bir takım insanlar mağarada doğup büyümüşler, yüzlerini mağaranın ağzından asıl güneşe hiç dönmemişler. Hep sırtları güneşe ve mağaranın dışındaki gerçek dünyaya dönük olarak yaşamışlar. Sadece karşılarında bazı gölgelerin oynaştıklarını görüyorlar ve onları hakikat zannediyorlar.

Onlara, “güneşe, mağaranın ağzından dış dünyaya bakın asıl gerçeği o zaman göreceksiniz” denildiğinde bunu reddediyorlar. Alegori kısaca bu. Gelelim bunun simgesel yorumuna ve karşılığına: Güneş hakikati ve Allah’ı temsil ediyor. Dış dünyadaki varlıkların mağaradaki gölgeleri ise Allah’ın isimlerinin tecelli ettiği, yansıdığı canlı cansız bütün yaratılmış varlıklardır.

Mağara dünyadır. Güneşi değil de onun gölgelediği varlıkları hakikat zannedenler ise materyalistlerdir. Asıl olanı değil, gölgeyi; Allah’ı değil yaratılmış varlığı tek gerçeklik kabul ediyorlar. Asıl yaratıcı olarak Allah’ı değil, Allah’ın isimleriyle tecelli ettiği, yani isimlerinin anlamlarının gereği olarak iş gördüğü maddi varlığı esas alıyorlar.

Ay güzeldir ama, onun güzellik ışığının kaynağı kendisi değil, Güneştir. Evrendeki varlıklar güzeldir ama bunların güzelliği kendilerinden değil, Allah’tandır. Esas olan aydan güneşe uzanmak, gölgeden güneşe yükselmektir. Ay aynadır, aynaya değil, ona yansıyan asıl ışığın kaynağı olan güneşe bağlanmak esastır. Hakikati bulmak, maddede boğulmayıp onu yaratana ulaşmaktır.

Dünyanın bütün güzel maddi varlıkları hepsi aydır. Yaratılan somut nesnelerdeki bütün güzellik ışığının kaynağı Allah güneşidir. Ayna olan maddeye değil, maddeyi ayna yapan, onda isimleriyle yansıyan asıl yaratıcı olan Allah’a bağlanmak hakikattir.