NTV Tarih dergisi

Sultan II. Abdülhamid’in tasavvuf ehliyle irtibatını biliyoruz. Bunlardan Şazeli şeyhi Muhammed Zafir Efendi (1828-1903) öne çıkan önemli isimlerden. Peki, Zafir Efendi’nin ailesi hakkında ne kadar malumat sahibiyiz?

Bu bilmem kaçıncı evrak-ı metruke

Abdallar ve abdallık geleneği üzerine Kasım ayında bir dosya yapan NTV Tarih dergisinde dikkatlerden kaçan bir konu daha yer aldı. O da II. Abdülhamid’in Trablusgarb’tan getirtip intisap ettiği Şazeli şeyhi Muhammed Zafir Efendi ve ailesi idi. Öyle ki bu konu bugüne kadar hep Abdülhamid’in pan-İslamizm siyasetiyle ilişkilendirilmiş ve meselenin II. Abdülhamid ve tasavvuf ilişkisi pek mevzubahis yapılmamıştır. Belki de bu çalışmalarla konu vuzuha kavuşacak gibi görünüyor.

Neden böyle bir öngörüde bulunuyorum? Zira Abdülhamid sadece Şeyh Zafir Efendiye intisap etmekle kalmamış, şeyhi için Beşiktaş’ta Ertuğrul Tekke’yi yaptırmış, yanına da aile fertleri ve ümmet coğrafyasından gelen konuklar için iki ayrı konak inşa ettirmiş. Bu arada aileye ayrı ihtimam göstermiş. Onların (aile fertlerinden olan çocukların) tahsillerine varıncaya kadar yönlendirici bir rol oynamış.

Şeyh, Ressam, Çevirmen, Mimar, Hukukçu, Doktor ve diğer Zafir’ler

Kaderin garip cilvesine bakın ki, Zafir ailesi üzerinden yollarımızın kesiştiği Burak Çetintaşdostumuzun imzasıyla çıkan ve daha çok Zafir ailesi fertlerinin ve Burak Çetintaş’ın himmetiyle resimlenen yazıda çok etraflı ve saygın, kültürlü aile fertlerinin sadece küçük bir kısmının ilgi uyandıran şekilde işlendiğini görüyoruz.

(+)

Daha önce tekkenin yanında bulunan konakların sakinlerinden ve aile fertlerinden olan Güngör Tekçe imzasıyla çıkan Zafir Konağında Bir Tuhaf Zaman kitabında bir kısım detayları gördüğümüz aile, aslında hiç de alışık olmadığımız türden bir şeyh ailesi profili taşıyor. Aile fertlerinden oğul İbrahim Zafir’i şeyh olarak, Mehmet Ali Laga’yı asker-ressam olarak, Abdullah Zafir’i hukukçu olarak, Kazım Zafir’i kimsesiz çocuklara kurduğu rehabilitasyon merkezinin mimarı olarak, Abidin Zafir’i mimar olarak, Esma Zafir’i çevirmen olarak, Halil Zafir’i Hilal dergisi yazarı ve ilk Tefhimül Kur’an çevirmeni olarak görüyoruz. İsmini zikredemediğimiz daha nice Zafir sayılabilir…

Oxford’da bir Zafir

Şu an Beşiktaş’ta metruk vaziyette bulunan Zafir konaklarına uğrayan simaların ise büyük kısmı dikkat çeken isimler: Abdülhamid’in kızı Ayşe Sultan, annesi Müşfika Kadınefendi, Hasan Âli Yücel, Nazlı Ecevit ve oğlu Bülent Ecevit, ressam Çallı İbrahim, Cemal Reşit Rey, Feyhaman Duran, Feyha Talay vd.

(+)

Konakların sakinlerinden bir diğer isme daha dikkat çekmek gerekiyor belki: Mektebin, medresenin henüz gözden düşmediği ve Cambridge'li, Oxford'lu olmanın bugünkü kadar abartılmadığı bir zamanda Zafir ailesinin bir ferdinin yani Abdülkadir Zafir’in Cambridge Üniversitesi'nde Türk ve Fars dilleri profesörü olduğunu, ancak emekli olduktan sonra ülkesine döndüğünü yine yazıdan öğreniyoruz.

Zafir ailesinin ve konakların son şahitlerinden birisi olan Abidin Zafir Bey’i geçen yıllarda kaybettik. Nişantaşı’nda Vali Konağı Caddesi’nde mukim iken hayata veda eden Abidin Bey pek çok hatırayı benimle ve Burak Çetintaş ile paylaşmıştı. Hatıralar ve tarih dile geldi şimdi, Burak Çetintaş imzası ile NTV Tarih’te size sesleniyor.

Kâmil Büyüker, “Rahmet okumadan, bir zahmet tarihimizi okuyalım” dedi

dünyabizim.com