Hareketli bir devrin üç padişahı...

Hareketli bir devrin üç padişahı...

17. Yüzyıl ortalarına doğru Enderun'da görev yapmış Bosnalı Mehmet Halife'nin eseri olan "Tarih-i Gılmani"nin sadeleştirilmiş baskısı 1975 yılında Kültür Bakanlığı tarafından yapılmış. Eserin tıpkıbasımı ise 1924 yılında Ahmet Refik Altınay tarafından gerçekleştirilmiş. Ahmet Refik Altınay, tıpkıbasımın ön sözünde yazarı Mehmet Halife'den bahsettikten sonra eserin kısa bir eleştirisine de yer vermiştir.

Bu ön söz 1975'de yapılan sadeleştirilmiş baskıya da aynen aktarılmış. Sadeleştirmeyi yapan Kamil Su da yeni baskının girişinde; Ahmet Refik Altınay'ın ön sözünde gerekli bilgiyi verdiğini belirterek Mehmet Halife hakkında bir şeyler söylemeyi gereksiz bulduğunu belirtiyor.

Mehmet Halife devrinin kendine has bir üslubu olduğuna işaret eden Kamil Su, sadeleştirme esnasında bu noktaya çok dikkat ettiğini vurguladıktan sonra eser hakkında şunları yazıyor:

"Eserde, 4. Murat, Sultan İbrahim ve 4. Mehmet (Avcı) devirlerine değinilmekte, Sultan İbrahim'in tahttan indirilmesi ve öldürülmesi, Çınar Vakkası, Köprülü Mehmet Paşa'nın Boğaz Seferi, Serdar Ali Paşa'nın Varat Seferi, Köprülü Fazıl Ahmet Paşa'nın Uyvar Seferi işlenmekte, Tarhuncu Ahmet Paşa'nın Layihası, 1660 tarihinde meydana gelen büyük İstanbul yangını, Enderun teşkilatı, Enderun'dan bu devirde yetişen bilim ve marifet erbabı hakkında etraflı bilgi verilmektedir"

Makamların para ile satıldığı, Yeniçerilerin halka zulüm ettiği, esnaf hareketlerinin yaşandığı, adaletsizliğin ve başıbozukluğun kol gezdiği bir dönemi canlı tanığının kaleminden okurken Osmanlı'nın çöküşe giden adımlarının atılmaya başlandığını görmek mümkün oluyor. Söz konusu dönemle ilgili olaylara meraklı tarih severler için okunmasında fayda olan bir kitap. 1975 yılında toplam 30 bin adet basıldığı için bulmakta zorluk çekileceğini sanmıyorum.