Ermenistan-Karabağ gündeminin arka planında ne var?

İkinci Karabağ Savaşı ile Azerbaycan karşısında yenilgiye uğrayan Ermenistan, Karabağ’ın Azerbaycan toprağı olduğunu resmen kabul etti. Karabağ gündemini Kırım Haber Ajansına (QHA) değerlendiren Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Esma Özdaşlı, arka planda özellikle Fransa’nın olduğunu belirtti. Özdaşlı, “AB ve Batı, Güney Kafkasya’da rol çalmaya çalışıyor, Paşinyan da bunun için uygun bir adam, istedikleri kadar oynatılabilecek bir tip” dedi.

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un çabalarıyla AB Dönem Başkanı Çekya’nın başkenti Prag’ta ilk kez Avrupa Siyasi Topluluğu’nun Zirvesi yapıldı. AB Konseyi Başkanı Charles Michel’in de bulunduğu zirvede Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan dörtlü görüşme yaptı. Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın da katıldığı zirvede dikkat çeken görüşmeler gerçekleşti.

Prag’ta 6 Ekim’de gerçekleşen toplantıda imzalanan beyanatta, Azerbaycan’ın Karabağ dahil toprak bütünlüğü tanındı. İkinci Karabağ Savaşı ile yenilgiye uğrayan Ermenistan, Karabağ’ın Azerbaycan toprağı olduğunu resmen kabul etti.

PRAG’TA İMZALANAN BEYANATTA NELER VAR?

• Her iki taraf da birbirlerinin toprak bütünlüğünü ve egemenliğini tanıyan 1991 Alma-Ata Deklarasyonu’na bağlıklarını teyit etti.
• Sınır komisyonlarının bir sonraki toplantısı Ekim ayı sonunda Brüksel’de yapılacak.
• Ermenistan, Azerbaycan sınırındaki AB sivil misyonuna yardım sağlamayı kabul etti.
• Amacı güven oluşturmak olan görev, bu ay başlayacak ve en fazla 2 ay sürecek.

ERMENİSTAN KARABAĞ’IN AZERBAYCAN TOPRAĞI OLDUĞUNU KABUL ETTİ

Söz konusu açıklamanın ardından Kırım Haber Ajansının (QHA) Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Esma Özdaşlı ile gerçekleştirdiği röportajın tamamı şöyle:

Ermenistan, dün Prag’taki dörtlü görüşmenin ardından Karabağ’ın Azerbaycan toprağı olduğunu resmen olduğunu kabul etti. Bu gelişmeyi nasıl değerlendiriyorsunuz?

“Macron’un girişimleriyle ilk kez yapılan bir toplantıydı. Aliyev ve Paşinyan daha önce de Macron ve Michel ile bir araya gelmişti. Bu toplantıların dün beşincisi gerçekleşti. Aralarında video konferans yöntemiyle de görüşmeler olmuştu. Dün de Avrupa Birliği Dönem Başkanı Çekya’nın ev sahipliğinde Prag’a dörtlü görüşme yapıldı.

Aslına bakarsanız Macron demek Ermenistan demek. Bakın, 12 Eylül’de Ermenistan, Azerbaycan sınırındaki Daşkesen, Kelbecer’e provokasyon saldırıları düzenledi. İkinci Karabağ Savaşı’ndan sonra en büyük çatışmaydı, çok sayıda Azerbaycan Türkü şehit düştü. Bu çatışmalar sonrasında Paşinyan 27 Eylül’de Macron’u ziyaret etti. Bunun nedenini şimdi anlıyoruz bu, Brüksel Toplantısı. Bence Macron o toplantıda Paşinyan’a ne yapması gerektiğini dikte etti.

Fransa, İkinci Karabağ Savaşı’nda Ermenistan’a destek veren Avrupa’daki tek ülke oldu. Paşinyan tüm dünyadaki Ermenileri savaşa davet etti. Çok sayıda Fransa vatandaşı Ermenilerin safında Azerbaycan Türkleriyle savaştı. Fransa’da çok sayıda Ermeni vatandaşının olması da bunu gösteriyor. Bu kadar işin içinde olan bir liderden bahsediyoruz. Bu yüzden Macron’un bu işten hakkaniyetli çıkacağını sanmıyorum.

10 Kasım 2020’de imzalanan anlaşma sonrasında Fransa’daki Senato, Karabağ’daki ayrılıkçı terörist yapıyı tanıdığını ilan etmişti ve devleti de tanımaya çağırdı. 3 Aralık’ta Ulusal Meclis, ayrılıkçı yapıyı tanıdığını ilan etti.

“MACRON GÜNEY KAFKASYA’DA OYUN KURUCU’ OLMAYA ÇALIŞIYOR”

Ben şu şekilde görüyorum: Rusya tüm gücünü Ukrayna’ya kilitlemişken Fransa, Rusya’da rol çalmaya çalışıyor. Merkel’den sonra Avrupa’da kendini göstermeye çalışan başka devlet yok. Uluslararası alanda, Güney Kafkasya’da “oyun kurucu” olmaya çalışan bir Macron’la karşı karşıyayız. Ama bu beceri ve yetenek yok.

Ne Avrupa Birliği ne de Fransa’nın Güney Kafkasya politikası vardı. Son birkaç yıldır orada aktör olmaya çalışıyor. Çünkü burada aktör olan Rusya’ydı. Rusya, Güney Kafkasya’da ciddi anlamda sarsıldı. Bu Paşinyan’ın beklediği bir şeydi aslında Batı’ya daha yakın biri ama Rusya’dan korkuyordu.

AB ve Batı, Güney Kafkasya’da rol çalmaya çalışıyor, Paşinyan da bunun için uygun bir adam, istedikleri kadar oynatılacak bir tip.

Karabağ’a dönersek sizce Ermenistan bu tutumunda sadık kalacak mı?

Uluslararası hukuka göre Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin ilan ettiği 4 maddeye göre burası zaten Azerbaycan toprağıdır. Tüm dünya böyle kabul ediyor. Batı, Rusya’yı desteklemiyor ancak Rusya’nın işgal ettiği Donetsk ve Lugansk’ı tanıyan Ermenistan ayrılıkçılarını destekliyor. Burada çok kirli bir oyun var. Ayrılıkçı yapının başkanı işgal girişimi sırasında Ukrayna’ya asker gönderme vaadinde bulundu. Böyle tuhaf bir durum var. Ermenistan da dahil burada ayrılıkçı yapıyı tanıyan bir ülke yok. Belli bir nüfusa erişip bağımsızlığını ilan etmek bu kadar kolay mı?

Ermenistan hiçbir zaman attığı imzanın anlaşmasına uyan bir devlet değil. İç politikada da çok ciddi Paşinyan karşıtlığı var.

“ERMENİSTAN DİASPORASI VE TAŞNAKLAR AZERBAYCAN’IN TOPRAK BÜTÜNLÜĞÜNÜ TANIMIYOR”

Peki bundan sonra süreç nasıl gelişir? Ermenistan provokasyonlarına devam eder mi?

Ermenistan diasporası ve iç politikadaki taşnaklar Azerbaycan’ın toprak bütünlüğünü tanımıyor. Çünkü buradan besleniyorlar. Diasporalar buradan para kazanmaya çalışıyor. Biz bunu hep kaçırıyoruz. Diaspora ve taşnaklar yüzünden uzun vadede çok olumlu bir şey beklemiyorum. Uzun vadede barış için Karabağ kanalının buna izin vermeyeceği kanaatindeyim. Paşinyan iktidara geldi ama bizim düşündüğümüz gibi iyi bir oyla gelmedi. Karşısındakiler çok pislik olduğu için iktidara geldi”