SAİT HALİM PAŞA'NIN ATATÜRK, VAHDETTİN VE MİLLİ MÜCADELE HAKKINDAKİ DÜŞÜNCELERİ
25 Ekim 2024 - 09:17 - Güncelleme: 25 Ekim 2024 - 10:01
İkbal VURUCU∗
Özet
Türk siyasi yaşamında Şûra-yı Devlet reisliği, hariciye nazırlığı ve sadrazamlığıyla yanında düşünce dünyasında yazdığı risaleleri ile bilinen Sait Halim Paşa (1862-1921), Türk düşüncesinde İslamcılığın nevi şahsına münhasır bir düşünürüdür. Avrupa’da siyaset bilimi okuduğu için Osmanlı ulema sınıfından olmadığı gibi Mısır yönetici ailesinden olması hasebiyle de devlet terbiyesine sahip biridir. 1910-1919 yılları arasında Fransızca eserlerini kaleme almış sonrasında ise Türkçeye çevrilmiştir. 1973 yılında bütün risaleleri Latin alfabesine Buhranlarımız ve Son Eserleri adıyla yayımlanmıştır. 1921’de Ermeni teröristlerce katledilmeden önce taslağını Osmanlı İmparatorluğu ve Dünya Savaşı isimli eserinin taslağını tamamlamıştır. Eserin Milli Mücadele ile ilgili kısımları 1921’de zaferle sonuçlanan Sakarya Meydan Muharebesi sonrasında yazmıştır. Buhranlarımız ve Son Eserleri’nin 1910-1919 yılları arasında yayımlanması dolayısıyla Osmanlı İmparatorluğu ve Dünya Savaşı kitabına göre meselelere toplumsal, siyasal ve dini bakış açısı ağırlığını koyar. İslamcılığın sosyolojik bir bakış açısına olan hakimiyetiyle öne çıkar. Said Halim Paşa 1921 yılında, elli yedi yaşında, Roma’da Ermenilerce şehit edilmiştir. Bu bildiride Paşa’nın Buhranlarımız eseri dışında yazmış olduğu ve katledilişinden kısa bir süre önce tamamlamış olduğu Osmanlı İmparatorluğu ve Dünya Savaşı isimli anılarında Mustafa Kemal ve Millî Mücadele tasavvuru ortaya konulacak ve çözümlenecektir. Bu bağlamda, Mustafa Kemal ve Milli Mücadele tasavvurunu İstanbul Hükümeti, Sultan Vahdettin, İtilaf Devletleri ve Bireysel düzlemdeki değişkenler nokta-i nazarından ele alınacaktır. Said Halim Paşa’nın Milli Mücadele karşısında yer alan Sultan Vahdettin ve yönetimini İtilaf Devletleri lehine Milli Mücadele aleyhine olan politikalarını onaylamadığı ve sert bir şekilde eleştirdiği görülmektedir. Eleştirisi genel olarak Sultan Vahdettin’in Mustafa Kemal ve Millî Mücadele hareketini rakip görmesi varsayımından kaynaklanmaktadır. Paşa ayrıca, Sultan Vahdettin ile II. Abdülhamit arasında bir de karşılaştırma yapar. Bu karşılaştırmada Vahdettin ağabeyi olan II. Abdülhamid’in zulüm taraftarı politikalarını devam ettirdiğini iddia eder.
* Öğr. Gör., Pamukkale Üniversitesi, [email protected]
Not: Makalenin tamamını okumak ve indirmek için link:
file:///C:/Users/Ev/Desktop/SAIT_HALIM_PASANIN_ATATURK_VAHDETTIN_VE.pdf
Özet
Türk siyasi yaşamında Şûra-yı Devlet reisliği, hariciye nazırlığı ve sadrazamlığıyla yanında düşünce dünyasında yazdığı risaleleri ile bilinen Sait Halim Paşa (1862-1921), Türk düşüncesinde İslamcılığın nevi şahsına münhasır bir düşünürüdür. Avrupa’da siyaset bilimi okuduğu için Osmanlı ulema sınıfından olmadığı gibi Mısır yönetici ailesinden olması hasebiyle de devlet terbiyesine sahip biridir. 1910-1919 yılları arasında Fransızca eserlerini kaleme almış sonrasında ise Türkçeye çevrilmiştir. 1973 yılında bütün risaleleri Latin alfabesine Buhranlarımız ve Son Eserleri adıyla yayımlanmıştır. 1921’de Ermeni teröristlerce katledilmeden önce taslağını Osmanlı İmparatorluğu ve Dünya Savaşı isimli eserinin taslağını tamamlamıştır. Eserin Milli Mücadele ile ilgili kısımları 1921’de zaferle sonuçlanan Sakarya Meydan Muharebesi sonrasında yazmıştır. Buhranlarımız ve Son Eserleri’nin 1910-1919 yılları arasında yayımlanması dolayısıyla Osmanlı İmparatorluğu ve Dünya Savaşı kitabına göre meselelere toplumsal, siyasal ve dini bakış açısı ağırlığını koyar. İslamcılığın sosyolojik bir bakış açısına olan hakimiyetiyle öne çıkar. Said Halim Paşa 1921 yılında, elli yedi yaşında, Roma’da Ermenilerce şehit edilmiştir. Bu bildiride Paşa’nın Buhranlarımız eseri dışında yazmış olduğu ve katledilişinden kısa bir süre önce tamamlamış olduğu Osmanlı İmparatorluğu ve Dünya Savaşı isimli anılarında Mustafa Kemal ve Millî Mücadele tasavvuru ortaya konulacak ve çözümlenecektir. Bu bağlamda, Mustafa Kemal ve Milli Mücadele tasavvurunu İstanbul Hükümeti, Sultan Vahdettin, İtilaf Devletleri ve Bireysel düzlemdeki değişkenler nokta-i nazarından ele alınacaktır. Said Halim Paşa’nın Milli Mücadele karşısında yer alan Sultan Vahdettin ve yönetimini İtilaf Devletleri lehine Milli Mücadele aleyhine olan politikalarını onaylamadığı ve sert bir şekilde eleştirdiği görülmektedir. Eleştirisi genel olarak Sultan Vahdettin’in Mustafa Kemal ve Millî Mücadele hareketini rakip görmesi varsayımından kaynaklanmaktadır. Paşa ayrıca, Sultan Vahdettin ile II. Abdülhamit arasında bir de karşılaştırma yapar. Bu karşılaştırmada Vahdettin ağabeyi olan II. Abdülhamid’in zulüm taraftarı politikalarını devam ettirdiğini iddia eder.
* Öğr. Gör., Pamukkale Üniversitesi, [email protected]
Not: Makalenin tamamını okumak ve indirmek için link:
file:///C:/Users/Ev/Desktop/SAIT_HALIM_PASANIN_ATATURK_VAHDETTIN_VE.pdf
FACEBOOK YORUMLAR