Dünya Türk dili ailesi günü

Türk dili ailesi içine giren Türk lehçe ve yazı dilleri bugün aşağı yukarı 250 milyon insan tarafından kullanılmaktadır. Türkiye, Azerbaycan, Türkmenistan, Özbekistan, Kırgızistan, Kazakistan ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde Türk dil ve lehçeleri ya devlet dili ya da resmî dil statüsündedir. Bu ülkelerde yaşayan insanların çok büyük çoğunluğu da bu dil ve lehçelerde konuşmaktadırlar.

Türkiye’den sonra Türkçe konuşan en kalabalık nüfus İran’da bulunmaktadır. Bu ülkedeki Türklerin sayısı 40 milyona yakındır. Genel ağda onların Türkçe mahnı ve türkülerini, Traktör takımı taraftarlarının Türkçe uranlarını (sloganlarını) duyabilirsiniz.

Türk nüfusunun en kalabalık olduğu yerlerden biri de Doğu Türkistan’dır. Bu tarihî Türk yurdundaki Uygur, Kazak, Kırgız ve diğer Türk boylarının nüfusu 20-25 milyon civarındadır.

Rusya Federasyonu içinde kalan Tataristan, Çuvaşistan, Başkurdistan, Dağıstan, Tıva, Saha Yeri (Yakutistan) gibi federe devletlerde ve Kırım, Karaçay, Malkar, Nogay, Dağlık Altay, Hakas gibi çeşitli Türk bölgelerinde de Türk dilinin çeşitli kollarını konuşan çok sayıda Türk vardır.

Balkan ülkeleri, Suriye, Irak ve Afganistan’da da Türkçe konuşan pek çok Türk bulunmaktadır.

Bütün boy ve uruklarıyla dünyanın her yanına dağılmış bulunan Türklerin konuştuğu Türk dilinin -Çuvaşça, Sahaca dışında- bütün kollarının çıktığı ana kaynak Türk bengü taşları, yani Orhun anıtlarıdır. Anıtlar üzerindeki Türk alfabesi, Danimarkalı dil bilimci Vilhelm Thomsen tarafından 25 Kasım 1893’te çözülmüş ve 15 Aralık 1893’te Danimarka Bilimler Akademisi’nin büyük salonunda bütün dünyaya açıklanmıştır. Dolayısıyla 15 Aralık, dünyadaki bütün Türkler için kutlu bir gündür.

UNESCO Türkiye Millî Komisyonu bir süreden beri konu üzerinde çalışmaktaydı. Komisyon başkanı Öcal Oğuz, alanın uzmanlarıyla toplantılar yaparak konunun enine boyuna incelenmesini sağladı. Bilim adamı ve uzmanlar 15 Aralık gününde ittifak etmişlerdi. Öcal Oğuz, Türk cumhuriyetlerinin millî komisyonlarıyla yaptığı her toplantıda konuyu gündeme getirdi. Bağımsız Türk cumhuriyetlerinin UNESCO millî komisyonları da 15 Aralık’ı benimsediler.

Sonunda konu 3 Kasım 2025’te yapılan UNESCO’nun 43. genel kuruluna geldi. Toplantı, tarihî bir Türk kenti olan Semerkant’ta idi. Büyük Türk hükümdarı Temür’ün türbesinin ve Uluğ Beğ’in rasathanesinin bulunduğu Semerkant’ta.

Türkiye, Azerbaycan, Özbekistan, Kırgızistan, Kazakistan’ın ortak teklifleri ve Türkmenistan, Macaristan başta olmak üzere 26 ülkenin destekleriyle 15 Aralık, “Dünya Türk Dili Ailesi” günü olarak kabul edildi. Artık bizim de dünyaca kabul edilen bir dil günümüz olmuştu. Bu karar kutlanmalıydı. Kazakistan’ın Erturan adlı müzik grubunun da katıldığı bir şölenle karar kutlandı. Erturan grubu bir parçalarında şöyle diyor: Birigiŋder birigiŋder / Bölüngendi börü jeydi (Birikiniz -birleşiniz- birikiniz / Bölüneni börü yer.). İşte Türkler birikmişler, birleşmişlerdi. Onlar gökbörü soyundan, Türk Kağanlığı’ndan geliyorlardı. Börüler zaten onların soyundandı, onların kardeşleri idi. Biriken Türklere onlar da katıldılar ve hep birlikte “15 Aralık Dünya Türk Dili Ailesi” gününü kutladılar.

Şimdi bu kutlu gün için besteler yapılmalı, şölenler düzenlenmeli, büyük sahne eserleri yaratılmalıdır. Çünkü bu, bütün Türkler için yeni bir Ergenekon’dur.