Fatih Sultan Mehmet’in Doğumu ve Çocukluğu

Fatih Sultan Mehmet’in Doğumu ve Çocukluğu

Naci YENGİN

www.tarihistan.org

Fatih Sultan Mehmet’in doğum tarihi ile ilgili verilen tarihler Osmanlı kaynaklarında farklılıklar göstermektedir. Neşri Tarihinde 1 Nisan 1430 olarak gösterilirken[1] Müneccimbaşı Tarihinde “833(1430) Recebinin yedinci cumartesi gecesi, Ebu’l Feth Sultan Mehmet, darı dünyaya teşrif buyurdular. Bir rivayete göre de dünyaya 834 (1431) Recebinin yedinci Cumartesi teşrif buyurmuşlardır”[2] denilmektedir. Kemal Paşazade Mart-Nisan 1430[3],11 Nisan 1431[4] ve 1432 tarihleri veriliyorsa da ortak kanı 30 Mart 1432 Pazar[5] tarihi yönündedir. Doğum yeri konusunda bazı kaynaklar Dimetoka’yı gösterirken çoğu kaynak II. Mehmet’in doğum yerinin Edirne olduğunda hemfikirdir.

Fatih Sultan Mehmet’in annesi Hüma Hatun’un kimliği konusunda hiçbir şüpheye yer bırakmayacak kadar açık olan tarihi bilgiler ilk dönem Osmanlı kaynaklarında yer verildiği görülmektedir. Fatih’in annesi ile ilgili detaylı bilgileri Aşıkpaşaoğlu, Neşri Tarihi, Müneccimbaşı Tarihi  [6] gibi kaynaklardan  öğrenmek mümkündür.

Ortak görüşe göre Hüma Hatun 30 Mart 1432’de Edirne Sarayında Şehzade Mehmet’i (II) dünyaya getirmiş ve ölünceye kadar (1449) oğlunun yanından ayrılmamıştır.

Fatih Sultan mehmet'in annesi Hüma Hatun.(öl.1449)

Çocukluk yılları Edirne sarayında geçen Şehzade Mehmet (II) annesi Hüma Hatun ve süt annesi Daye Hatun veya Hundi Hatun[7] adı verilen süt annesi tarafından büyütüldü.

“Hüma Hatun oğluyla birlikte sancağa çıkmış, oğlunun yanından hemen hiç ayrılmamış, onunla birlikte Manisa'ya gitmiş, ardından oğlunun ilk saltanatı sırasında tekrar Edime Sarayı'na dönmüş da tahttan indirilen oğluyla birlikte muhtemelen tekrar Manisa'ya gitmiş, son yıllarını burada geçirmiş, bir süre sonra vefat ederek eski Osmanlı payitahtı Bursa'ya götürülmüş ve Hatuniye Türbesi'ne defnedilmiştir. Vefat tarihinin türbenin yapım tarihi olan Receb 853'ün (Eylül 1449) biraz öncesine tekabül ettiği açıktır.

Şehzade Mehmed'in çocukluk yılları Edirne Sarayı'nda geçti. Bu sırada annesi Hüma ve sütannesi Hundi Hatun'un onun yetişmesinde önemli rol oynadığı tahmin edilebilir.”[8]

Şehzade Mehmet’in Edirne'den ilk ayrılışı ile ilgili önce Amasya’ya gönderildiğine dair Babinger’in verdiği bilgiler[9] çok da kabul görmemiştir.[10]

Şehzade II. Mehmet çocukluk yıllarında Edirne’de geçirmiştir. Annesi Hüma Hatun ve süt annesi Hundi Hatun gözetiminde Türk örf ve adetleri- devlet gelenekleri çerçevesinde 12 yaşına kadar Edirne’de kaldığı anlaşılan Şehzade II. Mehmet’in bu dönemde eğitime başladığı, yetişmesinde rol oynayan çevrenin oluşmaya başladığını söylemek mümkündür.

“Annesi Hüma ve süt annesi Hundi Hatun’un onun yetişmesinde önemli rol oynadığı tahmin edilebilir. İlk eğitimini de bu sarayda (Edirne) alınış olmalıdır, ancak hocaları hakkında kaynaklarda bilgi yoktur. Onun yetiştiği Edirne Sarayı şimdiki Selimiye Camii'nin bulunduğu mevki dolayındaydı, sonradan II. Mehmed, Eski Saray diye anılacak olan yeni bir saray daha yaptırdı. II. Muradın saltanatı boyunca kullanılan, II. Mehmed'in de iki defa tahta çıktığı bu ilk saray, XV. yüzyıl sonlarına ait eski bir gravürde Edine surlarının hemen dışında, etrafı surlarla çevrili bir şekilde resmedilmiş; II. Mehmed'in yaptırttığı eski saray da Tunca-Meriç arasındaki bir yerde gösterilmiştir.”[11]

II. Mehmet’in Manisa’ya vali olarak gidinceye kadar hangi eğitimleri aldığı ve hocaları konusunda yeterince bilgi olmasa da Saruhan Sancağına gönderildikten sonraki dönemle ilgili bilgilerimiz biraz daha sarihtir.

Şehzade Mehmet (II) 12 yaşına basmış[12] olduğu halde kendisine tuğ ve sancak verilen şehzadenin yanında lalaları Kasabzâde Mahmut ve Nişancı İbrahim beyler, annesi Hüma Hatun ve süt annesi Daye Hatunla birlikte Manisa’ya vali olarak gönderilmiştir.