UHULET VE SUHULETLE 01.08.2019
Yıllardır İstanbul’a çeşitli nedenlerle gider gelirim.Uçak ile gitmenin çok pahalı olduğu zamanlarda karayolundan otobüs veya otomobil ile gitmek en efektif olanıydı.Yalovaya gelindiğinde körfezi dolaşmak 100 km.lik mesafe olduğu için deniz yolu ile gitmek daha kolay gelirdi.Topçularadan arabalı vapura binilir Eskihisara geçilirdi.Vapura araçlar girdikten sonra yolcular arabalardan inerdi.Tan vaktinin hafifçe ürperten serinliğinde Vapurun güvertesinde çayımızı alır sigaramızı tellendirirdik. Daha ileri saatlerde beyaz martılar gemiye eşlik eder yediğimiz simitlerden göz hakkı ister gibi etrafımızda çığlık çığlığa uçarlardı.İstanbul bizi her zaman bu hoş duygularla turkuaz-zümrüt renkli kolyesi ile karşılardı.Bu engin maviliklerde beyaz renkleri ile köpükler arasında nazlı nazlı süzülen vapurlar kuşkusuz İstanbul resminin en önemli ve ayrılmaz parçasıdır.
Rahmetli Sadri Alışık’ın başrolünü oynadığı; Senaryosunu Atilla İlhan’ın yazdığı 1983 yapımı Kartallar yüksek uçar dizisinde kullandığı “Uhulet ve suhuletle” cümlesi aklıma gelir.Sessiz sakin yumuşaklıkla rahatça anlamına gelen bu söz tiyatroya meraklı arkadaşlarımızın dilinde pelesenk olmuştu.Suhulet kelimesi o zamanlar bizler için dizi repliği olmaktan öte bir anlam iafade etmiyordu.
Denizcilik tarihimizde ilk kurumsallaşma hareketi Şirket-i Hayriyenin kurulmasıdır.Tanzimat döneminde Ahmet Cevdet Paşa ve Fuad Paşa nın girişimleri ve Sultan Adülmecid’in onayıyla 17 Ocak 1851 de resmen kuruldu.Şirket-i Hayriyenin diğer bir özelliği de Kurulan ilk anonim şirketimiz olmasıdır.Dünyanın en büyük donanmasına sahip Osmanlı imparatorluğu çok çeşitli tipte gemiler tasarlamış ve inşa etmiştir.Tanzimata kadar aktarılan bu genomlar tasarlanan gemilerin en özeli ve önemlisi Suhulet adlı arabalı vapurunu ortaya çıkarmıştır.Şirket-i hayriye Genel müdürü Giritli Hüseyin Haki Bey Tarafından bizzat tasarlanmıştır.Güvertesi araba girişlerini rahat olarak yapmak için düz olarak düşünülmüş,benzersiz şekilde rıhtıma burun üstü yanaşacak iki tarafından da araç eşya iniş binişi sağlanacak şekilde inşa edilecekti.İngilterde yapılan gemi yandan çarklı ve sacdan mamüldü.İsmi Namık kemal tarafından verildi.Bir yıl sonra Sahilbent isimli çift motorlu kardeşi imal ettirildi. Suhuletin en büyük özelliği Dünyanın ilk arabalı vapuru olmasıdır. Çanakale savaşında çok büyük yarar sağlamıştır.Topçu batarya taburlarının kıtadan kıtaya sevkini çok kısa sürelerde gerçekleştirmiştir. Suhulet Çanakkale savaşının gazilerindendir.Yeşilköyden aldığı İstihkam bölüğü malzemelerini Çanakkaleye taşırken sis yüzünden Büyükçekmece önlerinde karaya oturmuş ve hasar görmüştür.Bu efsane vapur 1958 tarihine kadar 86 yıl hizmetten sonra emekliye ayrılmıştır.
Saygılarımla.
E. Tutel İstanbul yazıları
Trt Haber I.Kazanç
Accounting and Financial History Research Journal Sep. 2018 Special Issue-F.Şensoy