KIRIM SAVAŞI (1853-1856) SIRASINDA MÜTTEFİK ORDULARIN BATI ANADOLU’DA İAŞESİ
Hilal Ortaç
Kutsal Yerler sorunundan çıkmış görünen, XIX. yüzyıl ortalarında Avrupa’nın hemen hemen bütün devletlerinin katıldığı genel bir savaşa dönüşen ve sonuçları nedeniyle XIX. yüzyıl Avrupa tarihinin en önemli olaylarından biri olan Kırım Savaşı sırasında, Osmanlı İmparatorluğu’nun müttefikleri olan Avrupa ordularının iaşesinin sağlanması için Osmanlı büyük bir çaba göstermiştir. Tarımın doğa koşulları bağlı olması, çekirge gibi zararlıların tarım ürünlerine zarar vermesi, bir takım şahısların karaborsaya yönelmesi, Osmanlı İmparatorluğu’nun iç piyasasında hububat konusunda bir darlık yaşanmasına neden olmaktaydı. Bu nedenle Osmanlı yönetimi bir taraftan halkın darlıktan etkilenmesinin önüme geçmek için tedbir almak, bir taraftan da müttefik orduların iaşesini karşılamak durumundaydı. Halkın hububat ihtiyacını karşılamak için öncelikle ihraç yasağı tedbirine başvurulmuş ve zahire nakli konusunda bazı kısıtlamalara gidilmişti. Ancak bu yasakların, müttefik orduların ihtiyaçlarını karşılamayı engellemesinin de önüne geçilmek istenmiştir. Burada devletin karşılaştığı en önemli konu, müttefik orduların iaşesinde görevlendirilecek kişilerin bunu kendi çıkarları için kullanmalarını önlemek olmuştur. Bu amaçla, müttefikler için aracılık edecek kişilerin seçimleri yapılmış ve müttefikler için sağlanan zahirenin gümrükten muaf tutulması kararlaştırılmıştır. Ancak gümrük muafiyeti yerel yöneticilerle bir çatışmaya ortam hazırlamıştır. Sonuç olarak Osmanlı yönetimi, müttefik orduların iaşesi için elinden gelen çabayı göstermiştir.
XIX. yüzyılın en önemli sorunlarından biri olan Doğu Sorunu’nun, yani, Avrupa’nın güçlü devletlerinin henüz parçalanmasını göze alamadıkları Osmanlı İmparatorluğu üzerindeki nüfuz kazanma mücadelesinin en önemli dışa vurumu Kırım Savaşı’dır. Kırım Savaşını görünüşte başlatan Kutsal Yerler Sorunu, Ortodoks ve Latin (Katolik) kiliselerinin arkasında yer alan Fransa ve Rusya arasındaki rekabetten doğmuş, Babıâli’nin denge çabaları ise, Rusya’nın imparatorluğun Ortodoks tebaası üzerinde himaye altına alma isteği sonucunda başarısız kalmıştır. Kutsal Yerler’de Fransa’nın öteden beri birtakım ayrıcalıklar elde etmiş bulunması, Rusya’nın da bazı taleplerde bulunmasına neden olmuştu. Bu arada Çar Nikola I, Osmanlı İmparatorluğunu paylaşmak üzere İngilizler nezdinde bazı girişimlerde bulunmuş, ancak Çar’ın görüşleri İngiltere tarafından –şimdilik- kabul görmemişti. Bunun üzerine Çar, Osmanlı İmparatorluğu’na olağanüstü elçi olarak Prens Mençikov’u gönderdi. Rusya’nın istekleri Kutsal Yerler’de ayrıcalıklar ve imparatorluğunun Ortodoks tebaasını Rusya’nın koruması alacak bir antlaşmasını yapılmasını sağlamaktı.
Makalenin tamamı için link:
https://www.academia.edu/31012075/%C4%B0ZM%C4%B0R_ARA%C5%9ETIRMALARI_DERG%C4%B0S%C4%B0_SAYI_5
Yayın yeri: İzmir Araştırmaları Dergisi, Sayı: 5 (55-68), 2017
FACEBOOK YORUMLAR