Göktürklerde İktidar Mücadelesi ve Birlik Olmak
Türk tarihinde olumlu ve hamasi olayların yanında ibret alınması gereken durumlara da şahit olmaktayız. İktidar namzetlerinin veya iktidarı elinde tutan yöneticilerin şahsi menfaatleri için yaptıkları eylemler, kendi kabilesine olduğu kadar diğer kabilelere de birçok olumsuzluk yaratmış ve kötü neticeler vermiştir.
“Göktürk hakanı Tardu’nun 603 yılında ölümünden sonra, yerine torunu Çor Alp Yabgu geçmişti. Çor Alp Yabgu batıdaki birçok kabileyi kendine bağlamıştı. Bu arada kendisine karşı bir komplo yapmalarından korktuğu bazı kabile başbuğlarını öldürttü. Bundan dolayı Tölös boylarının önemli bir kısmının ayaklandığını görüyoruz ve isyan eden altı Tölös boyu Altı Bag Bodun’u meydana getirdiler. Bunlar; Uygur, Bayırku, Ediz, Tongra, Bugu ve Apa İsilerdir. Çin kaynaklarında da bunların Kök Türkler aleyhine birleştikleri kayıtlıdır.
Bu ittifakın 627 senesinde Sır Tarduşlarla beraber Kök Türk Devletine karşı, fırsatını bulup, ayaklandıklarını da biliyoruz. Uygurların başını çektiği bu Altı Bag Bodun’un muharip gücü yüz bin civarındaydı ve 627’de, dünya yaratıldığından beri Türk tarihinde pek görülmemiş ilginç bir olay daha yaşanmıştı. Yazın tam ortasında kar yağmaya başladı. Ürünler mahvoldu, hayvanlar kırıldı. Çin kaynakları bu sırada beş güneş aynı anda doğdu, üç ay birden göründü. İnsanlar yiyecek bir lokma ekmeğe, bir yudum suya muhtaç oldular. İşte böyle bir zamanda onlar isyan etmişlerdi.
Bütün bu menfî olaylar, Kök Türk kabilelerinin birer birer ayrılmalarına sebep oldu. Esasında İllig (İl) Kagan’ın bağlısı durumundaki Sır Tarduşların, İrkin (Erkin) unvanını taşıyan İnanç’larının yanına giderek ona bağlandılar. Sır Tarduşların İnanç’ı Çin İmparatoru’ndan da aldığı siyasi destekle, Ötüken’in merkezinde otağını kurup, Altı Bag Bodun’u da kendi tarafına çekti. Bu arada tesirleri Togla Nehrinden İrtiş’e kadar uzanan Sır Tarduşlar, ne yazık ki bağımsız harekette bulunmayı akıllarına getirmiyorlardı. Bu onların kendilerine güvenmediklerinin de işaretiydi. Halâ Börülülerin manevi nüfuzundan korkuyorlardı. Ayrıca Çin İmparatorluğu boş durmuyor, Kök Türklere karşı harbe hazırlandığı sırada, casusları vasıtasıyla Türk ülkesinin içine düştüğü vaziyet hakkında malûmat topluyordu. İhanetlerin boyutu o derece büyüktü ki, Altı Bag Bodun da Çin’e teslim olmağa geldi (629).” (1)
Tarih göstermiştir ki, kendini toplumuyla bir düşünmek ve adaletle hükmetmek unutulursa feci neticeler ortaya çıkmaktaydı.
Celil Altınbilek
16.06.2021
1-Sadeettin gömeç. ODÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi Cilt: 1 Sayı: 1 Yıl: 2010
FACEBOOK YORUMLAR