Washington, Donald Trump başkanlığında bir başka tarihi zirveye ev sahipliği yapacak. ABD Başkanı, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Türkmenistan ve Özbekistan liderlerini 6 Kasım'da Washington'da düzenlenecek Orta Asya-ABD zirvesine (C5+1 formatında) davet etti. Bu, söz konusu formatta düzenlenen ikinci zirve olacak. İlk zirve, 2023 yılında Joe Biden liderliğinde, BM Genel Kurulu oturum aralarında New York'ta düzenlenmişti. Kazakistan Devlet Başkanı Kasım Cömert Tokayev, Trump'a davet için "içten minnettarlığını" ifade eden bir mektup gönderdi. Özbekistan ve Kırgızistan liderleri Şevket Mirziyoyev ve Sadir Caparov da zirveye katılımlarını teyit ettiler. "Trump Yolu"ndan Orta Asya'ya Bölgesel medyaya göre, davet, ABD Güney ve Orta Asya Özel Temsilcisi Sergio Gora ve Dışişleri Bakan Yardımcısı Christopher Landau'nun Orta Asya ziyaretinin ardından gönderildi. İkili, 25 Ekim'de Taşkent'e vardı. ABD Dışişleri Bakanlığı, ziyaretin amacının "temel mineral kaynakları ve enerji sektörlerinde ticaret ve yatırım konularını görüşmek ve "C5+1" formatında bölgesel ortaklıklar geliştirmek" olduğunu belirtti. Kazak siyaset bilimci Mars Sariyev, "C5+1" zirvesi hakkındaki yorumunda, "Trump'ın yolu sonunda Orta Asya'ya ulaştı" dedi. "Zirve, ABD tarafından yürütülen tutarlı ve sistematik bir çalışmanın parçası olarak düzenleniyor. Ermenistan ve Azerbaycan arasında barış anlaşmasının imzalanmasının ve Güney Kafkasya'da Zangezur koridorunun oluşturulmasının ardından, ABD şimdi Orta Asya ülkelerinin başkanlarıyla bir zirve düzenlemeye karar verdi" dedi. Geleneksel nüfuz alanları Rusya'dan uzaklaşıyor M. Sariyev, Washington'un Rusya'nın geleneksel siyasi arenalardaki etkisini azaltmak için çaba gösterdiğini de sözlerine ekledi. Uzman, "Rusya, Güney Kafkasya'dan fiilen kovuldu. Bu sadece bir zaman meselesi. Şimdi sıra Orta Asya'da. Avrupa ve ABD ile ticaret, hem Kafkasya hem de Asya ülkeleri için oldukça cazip olan yüz milyarlarca dolarlık bir ciro sağlıyor. Washington zirvesinde yeni iş birliği yolları önerilebilir. Trump, Asya turu sırasında Çin lideri Şi Cinping ile görüşmeyi planlıyor. Bu nedenle, görüşme ana jeopolitik aktörler arasında bir çıkar çatışması yaratmayacaktır," diye vurguladı. Azerbaycan da katılacak mı? Bu arada, Kazakistan Cumhurbaşkanı Tokayev, Azerbaycan'ın önümüzdeki Orta Asya-ABD formatındaki zirveye katılma olasılığını dile getirdi. "Azerbaycan'ın böylesine önemli bir foruma katılımını arzu ediyorum. Enerji kaynakları, elverişli coğrafi konumu, stratejik vizyonu ve Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in siyasi iradesiyle bu ülke, Güney Kafkasya'da ve ötesinde son derece önemli bir rol oynuyor; hatta bölgesel bir ulaşım-lojistik ve enerji devleti haline geldi. Azerbaycan, Büyük Orta Asya'nın doğal bir parçası olarak kabul edilebilir." diye belirtti. Bölge için mücadele yoğunlaşabilir Gördüğünüz gibi, zirve büyük önem taşıyor. ABD Dışişleri Bakanı ve danışmanları son zamanlarda bölgeyi düzenli olarak ziyaret ediyor veya Orta Asya ülkelerindeki mevkidaşlarıyla video konferans yoluyla çeşitli konuları görüşüyor. Pekin de "5+1" formatını kullanıyor. Orta Asya ülkeleri Çin ile yakın ekonomik bağlara sahip. Ayrıca Çin, Orta Asya ülkelerinin başlıca ticaret ortağı ve yatırımcısı konumunda. Çin de karşılığında Orta Asya ülkelerinden ucuz petrol ve doğalgaz satın alıyor. ABD'nin Orta Asya'ya neden ihtiyacı var? "C5+1" formatı, 2015 yılında Barack Obama yönetimi sırasında Dışişleri Bakanı John Kerry tarafından tasarlandı. Kerry, 1992'den bu yana tüm Orta Asya ülkelerini ziyaret eden ilk üst düzey ABD yetkilisiydi. 2021'in başlarında Kazakistan, Özbekistan ve ABD, özel sektör projelerine 1 milyar dolardan fazla yatırım yapmak ve bölgedeki ekonomik ortaklıkları güçlendirmek için Orta Asya Yatırım Ortaklığı'nı kurma konusunda anlaştı. Genel olarak, ABD hükümetinin 2023 yılına kadarki görevi, Çin'in Orta Asya bölgesindeki etkisini azaltmaktı. Bu, öncelikle USAID de dahil olmak üzere çeşitli program ve projelere yapılan yatırımlar ve finansman yoluyla yapıldı. 2022'den bu yana, Rusya'ya uygulanan yaptırımların zemininde, ABD'nin Orta Asya'ya yönelik yönü değişti: öncelik, Moskova'nın bölgedeki etkisini azaltmak. Washington'dan Orta Asya'ya yeni bir bakış açısı Rusya'ya uygulanan yaptırımlar, Washington'a Orta Asya'ya yeni bir bakış açısı kazandırdı. Bölge, öncelikle Rusya'yı devre dışı bırakan uluslararası ticaret koridorlarının oluşturulmasında bir ortak ve petrol, kritik mineraller ve nadir toprak metalleri de dahil olmak üzere değerli kaynakların kaynağıdır. Kazakistan, son dört yılda Amerika Birleşik Devletleri ile ticaret hacmini 3,3 milyar dolara çıkardı. Washington'ın, en azından Kazakistan ve Özbekistan ile ilişkiler aracılığıyla Orta Asya bölgesindeki konumunu güçlendirme arzusu aşikar olsa da, Jackson-Vanik değişikliği daha büyük bir yakınlaşmanın önünde engel teşkil ediyor. Bu değişiklik, her şeyden önce, tam ölçekli ticaret ilişkilerini engelliyor. (Kaspi gazetesi) Kaynak:https://publika.az/news/nida_tehlil/593381.html
FACEBOOK YORUMLAR