Umut Güner: Yanomami Kabilesi

Yomom, Yanomama veya Yanomami, olarak bilinen grup Venezuela ve Brezilya sınırındaki Amazon yağmur ormanlarında yaklaşık olarak 200-250 köyde yaşayan ve 35.000 yerli insandan oluşan bir gruptur.

Yanomami grubu hakkında batı dünyasına ilk bilgiyi ve raporu, Apolinar Diez de la Fuente yönetimindeki bir İspanyol seferi sırasında Padamo Nehri üzerinde yaşayan Yanomami halkını 1759 yılında ziyaret ettiğinde kaleme almıştır. Bu topluluğun sayıları köle avcılığı sırasında yavaş yavaş azalmaya başlamıştır.

Yanomami halkının dış dünya ile ilk ve sürekli teması 1950’lerde Yeni Kabileler Misyonu  üyelerinin ve İsa Derneği ile Don Bosco’nun Satıcıları’ndan Katolik misyonerlerin gelişiyle başlamıştır.

1970 yılından itibaren Brazilya hükümeti ve çeşitli şirketlerin girişimi ile Yanomami halkının yaşadığı topraklarda altın ve diğer değerli maden yatakları bulundu. Özellikle altın madenlerini işletmek ve kullanmak amacı ile Yanomami  toprakları ve halkı büyük zarar gördü. Yanomami topraklarında altın arama süreci ile birlikte, şiddet, ciddi sağlık ve sosyal sorunlar başladı ve halen daha devam ediyor.

1978’de Yanomami Yanlısı Komisyon (CCPY) kuruldu. Başlangıçta bir Yanomami Parkı Oluşturma Komisyonu olarak adlandırılan bu komisyon, Yanomami’nin toprak, kültürel, sivil ve siyasi haklarının savunmasına adanmış bir Brezilya sivil toplum kuruluşudur.

Yanomami halkı kendilerini birleşik bir grup olarak değil, politik olarak özerk köyleri olan ve ilişkili bireyler olarak tanımlamaktadır. Yanomami toplulukları, benzer yaşlara ve akrabalıklara sahip oldukları birçok iç içe geçmiş gruplardan oluşmaktadır.

Yanomomi topluluklarında olgun erkeklerin çoğu siyasi ve dini otoriteye sahiptir. Muhtarlar yönetimde söz sahibidir. Muhtarlar hem köy içinde hem de komşu topluluklarla anlaşmazlıkların çözümünde beceri göstererek siyasi güç kazanırlar.

Yanomami grupları genellikle çocukları ve geniş ailelerinden oluşan köylerde yaşıyor. Köylerin büyüklüğü  50 ila 400 yerli insan nüfusuna sahiptir. Tüm köy shabono adı verilen ortak bir çatı altında yaşamaktadır.  Shabonos, karakteristik bir oval şekle sahiptir ve merkezde çatısı açık alan vardır.

Yanomomi halkının besin ihtiyacı genellikle toplama, avcılık ve balıkçılık yoluyla elde edilen vahşi kaynaklarla sağlanır. Yanomami halkı avcılar, balıkçılar ve bahçe tarımı ile uğraşan yerliler olarak bilinir. Kadınlar bahçelerde çalışırlar. Erkekler, bahçeler için orman alanlarını temizlemek için ağır işler yaparlar. Yanomami için bir başka besin kaynağı da kurtçuklardır.

Yanomomi halkı vücutlarını tüyler ve çiçeklerle süslerler. Ziyafet verme gelenkleri vardır ve ziyafet  sırasında çok yemek yerler ve kadınlar gece geç saatlere kadar dans edip şarkı söylerler.

Yanomami halkının ölen akrabalarının kemiklerini yedikleri bir ritüelleri vadır. Kemikler toplanır ve yakılır. Küller daha sonra tüm topluluk tarafından tüketilen muzdan yapılmış bir çorba ile karıştırılır ve yenilir. Bu şekilde ölen atalarının ruhunu kendi bedenlerinde diri tuttuklarını düşünürler.

Yanomami dilleri dört ana çeşittir: Ninam, Sanumá, Waiká ve Yanomamö. Pek çok yerel varyasyon ve lehçe de vardır, böylece farklı köylerden insanlar her zaman birbirlerini anlayamazlar.

Yanomami halkı savaş veya düşman saldırısında çok şiddetli bir karşılık verirler. Hatta başka topluluklarının çocuklarını dahi öldürdükleri bilinmektedir.

Son bilgileri göre ise Çin Wuhan’da başlayan Corona virüs salgını Amazon ormanlarına ve Yanomami halkına kadar ulaştığı ve ölümlerin meydana geldiği bilinmektedir.

Umut Güner

Ansiklopedi

https://www.eansiklopedi.com