Ümit Nazmi Hazır: Moldova'da Batıcıların Zaferi

Avrupa’nın en fakir ülkesi olan ve iç siyasetteki kutuplaşmanın Batıcı/Ruscu diyalektiği üzerinden şekillendiği Moldova’da cumhurbaşkanlığı seçimlerini ikinci turda eski başbakan ve AB yanlısı Maia Sandu %57 oyla kazandı. Rusya yanlısı Cumhurbaşkanı Dodon ise %43 oy alarak seçimden mağlup ayrıldı. Maia Sandu’nun seçilmesiyle Moldova’da ilk defa bir kadın cumhurbaşkanlığı makamına oturdu. Maia Sandu AB yanlısı ve Batıcı olmakla birlikle Rusya konusunda daha temkinli ve dengeli açıklamalarda bulunmakta.

Moldova’daki Batıcılar ülkenin Avrupa Birliği’ne katılmasını ve Batı ile entegrasyonunu desteklemekte. Ülkedeki milliyetçilerse Moldova’nın aynı dil, din ve etnik kökene sahip oldukları Romanya ile birleşmesini istiyor. Ülkedeki iki kişiden birinde Romanya pasaportu bulunmakta. Böylece Moldovalılar sürekli Romanya ve AB ülkelerine geçebilmekte. Moldova içerisindeki sorunlu ve de-facto ülke Transdinyester’de ve de Ortodoks Türklerin yaşadığı Gagauz Yeri Özerk Bölgesi’ndeki insanlarsa Rusya’ya daha yakınlar ve Moldova’nın AB’ye girmesine veya Romanya ile birleşmesine karşılar. 2016 yılında Transdinyester ve Gagavuzya’ya gittiğimde insanların Rusya’ya daha fazla yakınlık duyduğuna şahit olmuştum. Transdinyester’de Rusça konuşulmakta ve ülkede sosyalist rejim bulunmakta. Rus güçlerinin bulunduğu Transdinyester’de insanların çoğu Rusya’yla birleşmeyi arzulamakta. Fakat Rusya ile Transdinyester arasında herhangi bir sınır bulunmaması da sorun teşkil ediyor Rusya ise Moldova’nın Batı ile bütünleşme politikalarına karşı koz olarak tutmak istediği için şimdilik birleşmeye izin vermiyor.

Gagavuz Türkleri ise hem Rusya’ya hem de Türkiye’ye yakınlık duymakta. Benim Gagavuzya’da bulunduğum dönem Türkiye ve Rusya arasındaki uçak krizinin devam ettiği bir dönemdi. Konuştuğum Gagavuzlar uçak krizinden ve Rusya ile Türkiye arasında sorun olmasından üzüntü duyduklarını ve Türkiye ile Rusya’yı anne ve babaları olarak gördüklerini ve iki ülkenin kavga etmesini anne ve babalarının kavga etmesi olarak hissettiklerini ifade etmişlerdi.

Batıcı Maia Sandu’nun seçilmesiyle birlikte Transdinyester ve Gagavuzya’nın durumunda ne gibi değişiklikler olacak hep birlikte göreceğiz. Sandu’nun Batı ile entegrasyonu arttırmaya ve Rusya’yı dışlamaya çalışması durumunda bu iki bölgede, özellikle Transdinyester’de sorun Rusya tarafından Moldova’ya karşı daha büyük bir şekilde karşısına çıkartılacak. Tıpkı Rusya’nın Batı ile entegre girişiminde bulunan Saakaşvili’yi Abhazya ve Güney Osetya’da, Paşinyan’ı ise Karabağ’da cezalandırması gibi. Türkiye açısından ise Moldova’daki en önemli konu Gagavuz Türkleri. Türkiye’nin Moldova’da ileride yaşanabilecek ihtimallere karşın Gagavuzya’daki ağırlığını arttırması çok büyük önem taşımakta.

Ümit Nazmi Hazır
Avrasya Araştımacısı ve Siyaset Bilimi Doktora Adayı
Higher School of Economics, Moskova