Türkiye ve Avrupa'da kadın hakları / Hüseyin Koyuncu

Türkiye'de kadınlara seçme ve seçilme hakkını veren yasal düzenleme 1934 yılında yürürlüğe girdi.

Almanya 12 Kasım 1918'de kadınlara seçme ve seçilme hakkının verilmesi için ilk adımı attı. Yapılan ilk seçimde meclise 37'si kadın 432 milletvekili girdi.

Seçim yasasının üzerinden 100 yıl geçmesine rağmen, Almanya'da milletvekili sayısında erkeklerin üstünlüğü hala devam ediyor. Alman Federal Meclisi'ndeki 709 milletvekili arasında kadın vekil sayısı sadece 219.

Peki Avrupa genelinde, ülkeler kadınlara seçme ve seçilme hakkını ne zaman verdi?

Finlandiya kadınlara oy hakkı veren ilk Avrupa ülkesi

Finlandiya, 1906'da kadınlara oy hakkı tanıyan ilk Avrupa ülkesi oldu. Kadınlar, İsveç ve Rusya yönetimi altında daha önce oy haklarını kullanmışlardı. Fakat 1906 kararında, kadınlara meclis seçimlerine katılma ve oy vermek hakkı tanınmıştı.

• Kadınlara seçme ve seçilme hakkının 85. yılında Türkiye hangi noktada?

Bolşevik Devrimi ile birlikte, 1917’de Rusya ve eski Sovyet cumhuriyetlerinden bir kısmında da kadınlar seçme ve seçilme hakkı elde ettiler. Bu hak 1918 yılı genel seçimlerinde ilk defa kullanıldı.

İsviçre'de bir kanton kadınlara 1990'de oy hakkı verdi

Avrupa'da kadınlara en son oy hakkı tanıyan ülkelerden bir İsviçre. Kanton düzeyinde ilk oy kullanma hakkını 1959'da elde eden İsviçreli kadınların ulusal düzeyde oy hakkına kavuşmak için 1971'e kadar beklemeleri gerekti. Son kanton Appenzell Innerrhoden'de kadınlara ancak 1990'da oy kullanma hakkı verildi.

Türkiye'de kadınlara seçme ve seçilme hakkı

Türkiye'de kadınlara milletvekili seçme ve seçilme hakkını veren yasal düzenleme, 1934 yılında Anayasa ve Seçim Kanunu’nda değişiklik yapılması sonucu gerçekleşti. Kadınlar 22 yaşında seçme, 30 yaşında seçilme hakkına sahip oldu.

Böylelikle Atatürk, kadınlara çok sayıda Avrupa ülkesinden daha önce bu demokratik hakkın verilmesini sağlamıştı.

Kadınların ilk kez oy kullandığı ve aday olabildiği TBMM 5'nci Dönem seçimleri 8 Şubat 1935’te yapıldı. 17 kadın milletvekili ilk kez TBMM’ye girdi. Ara seçimlerde bu sayı 18’e ulaştı.

Dünyada ilk kez kadınlara oy hakkı tanıyan ülke: Yeni Zelanda

Dünyada ise kadınlara oy hakkı veren ilk ülke, 19 Eylül 1893'te, Yeni Zelanda oldu. Bu tarihten yaklaşık 100 yıl sonra 1997'de Jenny Shipley Yeni Zelanda'nın ilk kadın başbakanı seçildi.

Kaynak: https://tr.euronews.com/2019/12/05/turkiye-de-kadinlara-ilk-kez-1934-te-oy-verdi-avrupa-da-durum-ne