Türk tarihine ışık tutacak 19 satır

Türk tarihine ışık tutacak 19 satır
Halil Solak

Moğolistan’ın Ötüken bölgesinde yürütülen bilimsel kazı çalışmalarında Göktürk Devleti’nin hükümdarları Bilge Kağan ile Kül Tigin’in babası İlteriş Kutluğ Kağan’a ait külliye ve yazıt keşfi Türk dünyasında büyük bir sevinç yarattı.

Uluslararası Türk Akademisi ile Moğol Bilimler Akademisi Arkeoloji Enstitüsü iş birliğiyle gerçekleştirilen kazıya dair Akademi başkanı Darhan Kıdırali’nin paylaştığı ilk bulgulara göre, yazıt 70 santimetre yüksekliğe ve 19 santimetre genişliğe sahip. Yazıtın her iki tarafında da metin yer alıyor. Yazıtın ön tarafında bulunan 19 satırdan şimdilik okunabilen 12 satırda yer alan kelimeler şöyle: “İnek yılının dokuzuncu ayı”, “tanrı oğlu”, “Kutlug Kağan: Türk”, “erkek çocuklarım, köz”, “bizim güzel”, “etdim: bizim yabancı erler”, “yerde”, “tümen: on bin”, “işimi gücümü ver”, “tayin ettim (unvan verdim)”, “tamamı eşitti”. Peki bu yazıtın bulunması Türk dili ve tarihi açısından ne anlama geliyor? Eski Türk dili ve tarihi üzerine önemli araştırmalarda bulunan Prof. Dr. Ahmet Bican Ercilasun, Prof. Dr. Mehmet Ölmez ve Prof. Dr. Ali Ahmetbeyoğlu’na sorduk.

SEVİNCİNİ MESLEKTAŞLARI VE ÖĞRENCİLERİYLE PAYLAŞTI

“Türk Kağanlığı ve Türk Bengü Taşları” kitabının yazarı Prof. Ercilasun, keşif haberini aldığında çok sevindiğini belirtiyor: “Satırların sadece üst bölümleri olsa da yazılı bir metnin bulunmuş olması çok önemlidir. Tunyukuk anıtının

tarihini 720 civarı olarak düşünürsek 30 yıl kadar geriye gitmiş oluyoruz. Çünkü İlteriş Kutlug Kağan 690 yılı civarında ölmüştür.”

Prof. Ölmez ise hâlâ birçok soru, bilinmezlik içeren, elimizde toplam 1000 kelimeden de az bir söz varlığı olan yazıtların öğrenilmesine, araştırılmasına büyük bir katkı olacağı için çok sevinip heyecanlandığını ve haberdar olduğum anda da meslektaşlarına ve öğrencilerine duyurduğunu ve basın açıklamalarını takip ettiğini söylüyor.

Yazı 4 Eylül 2022 tarihinde Yenişafak gazetesinde yayınlanmıştır. yazının devamı için: 
https://www.yenisafak.com/hayat/turk-tarihine-isik-tutacak-19-satir-okunan-her-kelime-turk-dili-icin-degerli-3856259