Günün Kurumu
Milli İktisat ve Tasarruf Cemiyeti
1929’un son günlerinde Dünya ekonomik buhranı Türk ekonomisi üzerinde de etkisini göstermeye başlamıştı. Hükümet yerli malına ilgiyi artırmak halkı yerli malı kullanmaya yöneltmek için bir takım tedbirler almaya başlamıştı..
Atatürk, bununla ilgili olarak Başbakan İsmet İnönü’ye çektiği telgrafta “Milli paramızın kıymetini muhafaza yolunda hükümetin aldığı tedbirlerin iyi neticeler vermekte olmasından memnunum.” Diyerek hükümetin icraatlarından dolayı duyduğu memnuniyeti iletti..
1929 yılında meydana gelen spekülatif ithalat artışı sonucunda dış açığın artması, dünya ticaretindeki daralma, tarım ürünlerinin uluslararası fiyatlarında yaşanan düşüşler sonucu Türkiyede tasarrufu ve devletçiliği esas alan ekonomik anlayış egemen olmuştur.
Fuat Umay Bey’in tasarruf ve yerli mal kullanımını özendirme amaçlı dernek kurma önerisiniş Atatürk’ün de uygun bulması üzerine, Atatürk’ün himayesinde, TBMM başkanı Kazım Özalp’ın başkanlığında, İş Bankası Genel Müdürü Celal Bayar, Ziraat Bankası Genel Müdürü Şükrü Ataman ve Emlak Bankası Genel Müdürü Hakkı Saffet Tan‘ın da katılımıyla 18 Aralık 1929’da, Milli İktisat ve Tasarruf Cemiyeti kurulmuş ve 3 Ocak 1930 Günü Atatürk Derneğin 1 Numaralı dernek üyesi olarak kaydedilmiştir.
Cemiyetin kuruluşunu izleyen çalışmaları değerlendirildiğinde, derneğin iki temel görüşü olduğu anlaşılmaktadır; birincisi ithal mallar tüketiminden yerli malları tüketimine geçilmesi, ikincisi de gerekli sermaye birikiminin ve kalkınmanın sağlanabilmesi için topluma tasarruf alışkanlığı kazandırılması…
Atatürk'ün himayesi altındaki bu cemiyet, her yıl "Vatandaş yerli malı kullan!", "Vatandaş para biriktir!" sloganları ile bütün okullarda "Tasarruf Haftaları" düzenlemiş ve Ankara'da şimdiki opera binasında "Yerli Malı Sergisi" açmıştır. Atatürk her yıl bu sergiyi gezerek oradaki öğrencilere yerli malı ve tasarruf konusunda sorular sormuş, onlara ulusal ekonominin öneminden söz etmiştir.
Millî İktisat ve Tasarruf Cemiyeti, amaçlarını halka duyurabilmek ve kamuoyu oluşturabilmek için “Neşriyat ve Propaganda Komitesi” kurmuştur. Bu komite, yerli malı kullanımının önemini anlatan, yerli mallarını tanıtan filmleri sinemalarda halka gösterilmesini sağlamış, tutumlu olmaya ilişkin atasözlerini ve deyimlerin gazete ve dergilerde yayınlanmasını sağlamıştır.
Hasan Nezihi’nin sözlerini yazdığı, İzmir Millî İktisat ve Tasarruf Cemiyeti tarafından bestelenen tasarruf marşı o günlerin en fazla duyulan müzik parçalarından birisi olmuştur;
MİLLİ TASARRUF MARŞI
Yer yer davul çalındı, oldu herkes seferber,
Dehşetli harp açtık, bekler yeni zaferler.
Yurttan çıkan her onluk ya tüfektir ya fişek,
Yarın gelip buraya beynimiz delecek.
Yerli malı alırım, hatta kaba da olsa,
Yabancıya yüz vermem, hatta caba da olsa
Yerli malı kullanmak hem borcumdur hem hakkım,
Hem hakkımdır hem borcum, hem borcumdur hem zevkim.
Ben bu türlü yolumda yorulmadan yürürüm,
Selametin hâlası* çünkü bunda görürüm.
*Halâs: kurtuluş
Tasarruf ve yerli malı haftalarında okullar, caddeler, kamu binaları köy odaları yerli malı kullanmayı ve tasarrufu özendiren veciz sözler, slogan, resim ve afişlerle süslenirdi…
O sözlerden bazıları:
“Milli mücadelede ilk hedef Akdeniz’di, şimdi ilk hedef iktisat”
“Yerli malı yurdun mali, her Türk onu kullanmalı”
“Vatandaş bir şeyi alırken satıcıdan daima yerlisini iste”
“En ucuz ve en kuvvetli gıdanın sırrı, yerli yemişlerdir.”
“Vatandaş, eskiden yerli malı kullanmak ayıp sayılırdı. Eskiden Türk demek de ayıptı”
Ayrıca Diyanet İşleri Başkanlığınca camilerde tasarrufla ilgili hutbeler okutulması sağlanmış, malların yanına yerli veya yabancı mal olduğunu içeren etiketler yerleştirilmesi kural haline getirilmiş, çay ve kahve ithal ürün olduğundan kahvehanelerde bunların yerine ıhlamur içilerek tüketimlerinin azaltılmasına çalışılmıştır.
Milli İktisat ve Tasarruf Cemiyeti, 1929-1932 yılları arasında;
Her yıl Aralık ayının 12’sinde başlayan ve tüm memleketi kapsayan “Tasarruf ve Yerli Malı” haftası düzenledi.
Yurdun belli başlı büyük şehirlerinde yerli mallar sergileri açtı.
Yurt dışında açılacak sergilere katılarak sanayi ve zirai ihraç ürünlerimizi dünya kamuoyuna tanıttı.
Ankara’da bir “Sergi Evi” kurulmasını sağladı.
Yerli mallarımızın miktarını, çeşitlerini ve kalitelerini artırmak amacıyla, Sanayi Kongresi ve Ziraat Kongresi düzenledi.
250 şube açtı, üç yerli malı ve tasarruf haftası, sekiz yerli malı sergisi, bir sanayi, bir ziraat kongresi ve bir de ziraat teknik sergisi düzenledi, Türkiye'yi temsilen Budapeşte ve Leipzig uluslararası sergilerine katıldı,
Amaçları doğrultusunda çok sayıda broşür katalog, dergi ve kitap yayımladı
1932 yılından sonra bazı işlevleri diğer kamu kuruluşlarınca üstlenilen kurumun etkinliği zamanla azaldı, Cemiyetin adı 1939 yılında “Ulusal Ekonomi ve Artırma Kurumu” olarak değiştirilmiş ve 1955 yılında da “Türk İktisat Cemiyeti” ile birleşerek “Türkiye Ekonomi Kurumu” adını almıştır.
3 Ocak'ta Meydana Gelen Olaylar
1501 – Ünlü şair Ali Şir Nevai vefat etti
1799 - Şair Şeyh Galip vefat etti
1914 - Enver Paşa, mirliva rütbesiyle Harbiye Nazırlığı'na atandı.
1917 - Ardahan Arap Camii'nde, 373 Türk, Ermeni çeteciler tarafından camiyle birlikte yakıldı.
1919 - Ardahan'da, yabancı işgalini önlemek ve Ardahan'ın Türkiye'ye bağlılığını devam ettirmek amacıyla Ardahan Kongresi toplandı.
1919 - İngiliz Savaş Bakanlığı, İstanbul, Bağdat ve Kahire'deki kumandanlıklarına bir tel çekti: Türk birlikleri Kafkasya'dan çekilirken gıda stoklarını Erzurum'a taşıyor. Bunlar Ermeni malıdır. Taşıtan komutanlar yakalanıp cezalandırılmalı,
1919 - Hicaz Kralı Hüseyin adına Faysal ile Siyonist Örgütü adına Weizmann, Filistin'de Yahudi devleti kurulmasını öngören bir anlaşma imzaladılar.
1920 – Meclis-i Mebusan'a katılacak milletvekilleri, İstanbul’a gitmeden Temsil Kurulu ile görüş alışverişinde bulunmak üzere gruplar halinde Ankara'ya gelmeye başladılar. Bugün Dr. Adnan, Cami, Abdullah Azmi, Haydar Beyler geldi.
1920- İngilizlerin Kafkasya temsilcisi Wardrop, Dışişleri Bakanı Curzon'a gönderdiği raporda, lngiltere'nin Bolşevik ve Kemalist "güruh"larına engel olması gerektiğini yazdı.
1921- Kazım Karabekir, Erzurum Valisi Hamit Bey'in dünkü yazısına cevap vererek, halkın Mustafa Suphi ve arkadaşları aleyhinde kışkırtılması emrini verdi. Karabekir, aleyhte gösterilerin komünizme karşı değil, Mustafa Suphi'ye karşı yaptırılmasını da istedi.
1922 - Anadolu'da örnek çiftlikler, yetimhaneler ve benzeri hayır kurumları açmayı öneren Amerikan Yakın Doğu Heyeti'ne bildirilmek üzere Mustafa Kemal tarafından İçişleri Bakanlığı'na yazılan muhtırada, şimdiye kadar bu gibi işleri yapan yabancı kuruluşların kendi kazançları için çalıştıkları, yalnız azınlıklarla ilgilendikleri belirtilerek hiç bir devletin kendi uyruğundaki kişilerin eğitimini yabancı kuruluşlara terk edemeyeceği ifade edildi.
1922 - Muhittin Paşa ve yanındakiler Tarsus'tan Mersin'e geldi ve büyük gösterilerle karşılandı. Hükumet konağına Türk bayrağı çekildi.
1930 - Mustafa Kemal Paşa, Millî İktisat ve Tasarruf Cemiyeti'ne ilk üye olarak kaydedildi.
1952 - Erzurum ve Hasankale'de deprem: 69 kişi öldü, 299 kişi yaralandı.
1958 - Asker ve siyaset adamı Cafer Tayyar Eğilmez vefat etti
1961- Ordu Yardımlaşma Kurumu (OYAK) Kanunu çıktı.
1977 - Beylerbeyi'ndeki tarihi Halil Paşa yalısı yandı.
1983 - Diyarbakır'da 7 katlı, 28 daireli bir apartman çöktü; enkazdan 83 ceset çıkarıldı.
1986 - İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında (İMKB) hisse senetleri alım satımı başladı.
1990 - İbrahim Balaban'ın "Göç" adlı tablosu 45 milyon TL'ye satıldı; bu yaşayan bir ressamın eserine ödenen en yüksek fiyat oldu.
1991 - Türkiye genelinde yüz binlerce işçi, 1 günlük işe gitmeme eylemi yaptı. DGM eylem hakkında soruşturma başlattı.
2004 - Mısır'ın özel havayolu şirketi Flash Air'e ait Boeing 737 tipi yolcu uçağı Kızıldeniz'e düştü: 148 kişi öldü.
2008 – Diyarbakır’da teröristlerce gerçekleştirilen saldırıda 8 kişi yaşamını yitirdi, 30'u asker 67 kişi yaralandı.
2018 – Halk Bankası Genel Müdür Yard. Hakan Atilla ABD’de yapılan yargılaması sonucu 5 suçtan dolayı suçlu bulunurken, para aklamadan ise suçsuz bulundu.
https://evelzamanizinde.blogspot.com/
FACEBOOK YORUMLAR