Sosyalizm İhtikârı - Peyami Safa
"Sosyalizm", fikir ihtikârına en yatkın kelimelerden biridir. Rahatça sağa da, sola da çekilebilir. Komünizme de gider, Nasyonal Sosyalizme de. Devletçiliğin her şekil ve derecesine bağdaşır. Sosyal olan her davranışa sosyalist demek mümkün olduğu için bu umumiliğin ve kaypaklığın zararlı ve tehlikeli olduğu haller vardır.
Asrımızın en büyük sosyalist yazarlarından Henri de Man "Le Socialisme Constructif" adındaki eserinin 37. sayfasında soruyor:
"Niçin bir sosyalist, kendi anladığı mânâda sosyalizmi hürriyetle, bir başkası eşitlikle, bir üçüncüsü adalet duygusu ile, bir dördüncüsü Hristiyanlıkla, bir beşincisi haysiyetle, bir altıncısı selim akıl ve saire ile izah eder?
Bence buna verilebilecek cevap tektir: Sosyalizmin, sabit unsuruna, evrensel, tarihi aşan, ebedî, sonsuz mânâsını sözle tarif etmek teşebbüsleri tabiatile suya düşer, çünkü muhteva (konu), ihata edenden (tariften) daha büyüktür. Akıl vasıtası ile inşa edilen bu tarifler aklın üstünde ve dışında kalan mânâlarını tam ve tatmin edici şekilde ifade edemezler."
Sosyalizmi iki asra yakın tarihi içinde aldığı çeşitli mânâların yalnız bir ikisini aydınlatabilen bir tarifin eksikliğinden kurtulmak için yapılan bütün tarif tecrübeleri onu her derde deva bir umumiliğe götürmüş ve başlıca sosyalistleri şaşırtmıştır.
Sosyalizmin mahiyetini bilmeyen memleketimizde böyle bir şaşkınlık bizi bataklık ve uçurum yollarına saptırabilir. Bu gafleti önlemeğe savaşıyoruz. Yerine göre faydalı, yerine göre tehlikeli bir davranış olan sosyalizmin, ilâç dozu ve tatbik sahası iyice bilinmelidir. Yoksa kurtarabilir de, öldürebilir de.
Düşünen Adam / Mart 1961
FACEBOOK YORUMLAR