Sanat ve sanat terminolojisi açısından Dîvânü Lügati't-Türk üzerine bir değerlendirme

Yrd. Doç. Dr. Mehmet NUHOĞLU

Özet

Kronolojik açıdan çok eski bir tarihe sahip olmak sanat, kültür ve medeniyet alanlarında zengin bir birikimi ortaya çıkarmaz. Somut kültürel öğelerinin yanında somut olmayan kültürel öğelerin zenginliği bir toplumu güçlü kılan unsurlardan sayılmaktadır. Somut kültürel öğelerin, ayrıntılı anlam ve kavram bütünlüğü içinde ifade edilmesi, medeniyetin yüksekliğini gösteren önemli ilkelerden biri olmaktadır. Türklerin göçebe hayat tarzından yerleşikliğe, Şamanizm, Budizm, Maniheizm’den İslam’a geçişle çok zengin somut olmayan bir kültür birikimini edinmelerine imkân tanımıştır. Somut olmayan kültür birikiminin büyük çoğunluğu dile aittir. Söze ve kelimeye dayanan bu kavramlar yazılı hale getirilmişse kalıcılığı ve kuşaktan kuşağa aktarımı daha sağlıklı ve kolay olabilmektedir. Türklere ait yazılar miladi yıllara kadar gidebilse de kitap diyebileceğimiz materyaller ele geçen belgelere göre Uygurlar ile başlamaktadır. Uygurlardan sonra kültür ve medeniyet birikimini devralan Karahanlılar Türk İslam medeniyetinin kurucusu olarak kabul edilir. Karahanlılar devrinde kaleme alınan Dîvânü Lügati’t-Türk sanat ve sanat terminolojisi açısından incelendiğinde Türklerin oldukça gelişmiş bir sanat kavramına sahip olduğu görülecektir. Bu kavramsal zenginlik günümüz sanat terminolojisinin zenginleşmesine kaynaklık edebilecek bir mahiyete sahiptir.

Anahtar Sözcükler: Dîvânü Lügati’t-Türk, sanat kavramları, sanat terminolojisi, Türk sanatı, Kaşgarlı Mahmut

Makalenin tamamına erişmek için lütfen linki tıklayın: Sanat ve sanat terminolojisi açısından Dîvânü Lügati’t-Türk üzerine bir değerlendirme