SALİHA SULTAN: Gökten düşen üç elma artık masal portalında

SALİHA SULTAN | KARAR

Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu’na bağlı Atatürk Kültür Merkezi, Kültür ve Turizm Bakanlığı iş birliği ile ‘Türk Masal Külliyatı I (Türkiye Sahası)’ projesi başlattı. Projeyle Türkiye’nin 7 bölgesinden masallar bilimsel bir şekilde dijital ortamda derlenerek, Anadolu’nun sözlü ve yazılı masal külliyatı oluşturuluyor.

İlk adımları 2018’de atılan proje kapsamında, bölgelerde bulunan temsilciler tarafından ‘masal.gov.tr’ portalına gönderilen masallar, Prof. Dr. Feyzi Ersoy, Prof. Dr. Habibe Yazıcı Ersoy, Doç. Dr. Neslihan Koç Keskin, Doç. Dr. Başak Uysal, Drl. Nuray Tamir, Dr. Z. Görkem Duran Gültekin ve Arş. Gör. Pamuk Nurdan Gümüştepe’nin yer aldığı editörler tarafından onaylandıktan sonra veri tabanına kaydediliyor. 

Proje kapsamında 77 farklı bölgeden aralarında Kürtçe, Lazca, Ermenice ve Çerkezce hikayelerin ve şiirlerin Türkçeye çevrildiği 3 bin 300’den fazla hikaye toplandı.

Daha önce yapılan masal araştırmalarını bir çatıda toplayan, eksik kalmış çalışmaları tamamlayan proje ile Türk anlatı geleneğinin önemli bir parçası olan masalların öğrenilmesi, kültürel miras bağlamında bir farkındalık oluşturulması ve sonraki çalışmalara ilham kaynağı olması sağlanacak.

Projenin danışma kurulunda Prof. Dr. Muhammet Hekimoğlu, Prof. Dr. Saim Sakaoğlu, Pro. Drl. Ahmet Bican Ercilasun, Prof. Dr. Leyla Karahan gibi isimler yer alıyor. 2022’nin şubat ayına kadar tamamlanacağı belirtilen projeyi takip etmek isteyenler ‘masal.gov.tr’ portalını ziyaret edebilir.  

DÜNYA BASININDA YANKI BULDU 

Atatürk Kültür Merkezi’nin projesi dünya basınında da yankı buldu. Türkiye’nin masal projesini The Guardian’a taşıyan gazetenin İstanbul muhabiri Bethan McKernan, haberinde modernleşmenin Anadolu’nun kültürel mirasını aşındıracağından endişe edildiği yorumunu yaparak, “Ne mutlu ki, bir asırdan fazla bir süre sonra, sözlü hikaye anlatma geleneği ayakta kaldı ve ‘Masal’ adlı devasa bir akademik proje gelecek nesillere aktarmak için 10.000 hikaye derledi” ifadelerini kullandı.

McKernan, modernleşme döneminde masallara yönelik yaşanan tartışmaları da şu ifadelerle aktardı: “Modern Türkiye’nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’ün Osmanlı İmparatorluğu’ndan geriye kalanları modern dünyaya uyarlamaya çalıştığı Cumhuriyetin ilk günlerinde Türk masalları da önemli bir siyasi boyut kazandı.

Halk kültürü geriye dönük olarak reddedildi ve masal çalışmalarına öncülük eden Pertev Naili Boratav gibi Türk alimleri, çalışmalarında ülkenin etnik çeşitliliğini vurguladığı için 1940’larda Türk milliyetçilerinin hedefi haline geldi.” 

MASAL NEDİR? 

Şemseddin Sami’nin Kâmûs-ı Türkî sözlüğünde masal ‘Çocuklara anlatılan, çoğu insanlarla ilgili, olağandışı hadiselere dayanan, öğüt verici’, Ferit Devellioğlu’nun Osmanlıca-Türkçe Lügat’inde ‘Terbiye ve ahlâka faydalı’ TDK’nın Türkçe Sözlüğü’nde ‘Genellikle halkın yarattığı, ağızdan ağıza, kuşaktan kuşağa sürüp gelen, olağan dışı olayları anlatan’ hikayeler olarak tanımlanıyor.

Şamanizm inancının izlerini de taşıyan Türk masallarında hızır, cin, peri, zümrüdü anka kuşu, sihirli halılar gibi doğaüstü unsurlar yer alıyor. Meşhur Türk masalları arasında Keloğlan, Arzu ile Kamber, Zümrüd-ü Anka Kuşu, Tın Tın Kabarcık gibi birçok masal bulunuyor. 

https://www.karar.com/kultur-sanat-haberleri