Rubikon - Dr. Mahfi EĞİLMEZ
23 Mayıs 2020 - 16:09
Rubikon
Rubicon
Rubikon, bezik oyununda kullanılan bir sözcüktür. Bezik, 96 kâğıtla oynanan iki kişilik, kozlu bir oyundur. Oyunculardan birisi 3.000 sayısına ulaştığında oyunu kazanmış olur. Eğer bir oyuncu 3.000’e ulaşıp oyunu bitirdiğinde diğer oyuncu 1.500’ün altında kalmışsa buna Rubikon denir. Rubikon yapan oyuncu 2 kat puan alır.
Bezikte kullanılan Rubikon sözcüğü İtalya’nın kuzeyinde bulunan, 29 kilometre uzunluğunda Rubicon nehrinin adından gelir. Nehrin yatağı ve yapısı zaman içinde birkaç kez değiştiği için Rubicon nehrinin günümüzdeki Pisciatello nehri olduğu tahmin ediliyor. Roma Cumhuriyeti döneminde Rubicon nehri, kuzeyde bulunan Cisalpina Galya eyaleti ve İtalya’nın güneyi arasında sınır çizgisi olarak kabul edilirdi. Bu çizgi, Cumhuriyeti tehdit edebilecek askeri girişimleri engellemek amacıyla generallerin ordularıyla geçemeyeceği sınır olarak belirlenmişti. Savaştan dönen generaller bu sınıra gelmeden askerlerini evlerine yollar ve Roma’ya öyle giderlerdi. Julius Caesar, Galya’yı fethettikten sonra Roma’ya dönerken Roma Konsülü Pompei’nin kendisini yargılatıp sürgüne göndereceğini öğrendi. Roma’da yönetimi ele geçirmek amacıyla M.Ö. 49 yılında ordusuyla Rubicon nehrini geçerek yasağı çiğnedi ve Roma’ya yürüdü.
Dış Finansman Kaynaklarına Erişimde Miktarı ve Maliyeti Belirleyen Kriterler
Bir ülkenin dış finansman kaynaklarına erişimde miktar sınırlarını ve katlanılacak maliyetleri çerçeveleyen birtakım göstergeler bulunuyor. Bunları üç grupta toplamak mümkün: (1) Guidotti – Greenspan Kuralı, (2) CDS Priminin derecesi, (3) Kredi Derecelendirme Notu.
Guidotti – Greenspan kuralı; merkez bankasının sahip olduğu brüt döviz rezervleri ve altın rezervlerinin toplamının, ülkenin vadesine bir yıl kalmış olan dış borçlarına eşit olmasını öngören kuraldır. Bir yıllık süre içinde, dış yükümlülüklerin yenilenememesi halinde, o ülkeye dış kaynak girişinin devam edebilmesi için bu eşitlik önemlidir. Arjantin’in eski maliye bakan yardımcısı Pablo Guidotti bu kuralı bir G 33 toplantısında ortaya attı. Eski Fed başkanı Alan Greenspan bu kuralı birçok yerde dile getirerek yerleşmesini sağladı. Javier Calafell ve Rodolfo Padilla del Bosque yaptıkları çalışmayla rezervler/dış borçlar rasyosunun birçok dış kaynak krizinin göstergesi olduğunu ortaya koydular.
CDS primi; Bir kuruluşun, alacaklı tarafın karşılaşabileceği alacağının ödenmemesi riskini belirli bir miktar karşılığında üstlenmeyi kabul etmesinin bedeli olarak tahsil ettiği primidir. Bir ülkenin CDS primi ne kadar yüksekse borçlanma maliyeti de o kadar yüksek olacak demektir. Çünkü bu prim ister istemez borçlanma veya kaynak bulma maliyetine yansıyor. CDS primi piyasada tıpkı döviz kurları gibi anlık arz ve talebe göre belirleniyor ve 300 baz puanın üzerinde ise o ekonomi aşırı riskli olarak kabul ediliyor.
Kredi derecelendirme notu; kredi derecelendirme kuruluşları tarafından bir ülke ya da şirketin kredi değerliliğinin ölçülmesi sonucunda ortaya çıkan nottur. Bu kuruluşlar, ülkeler için kredi ölçümlemesi yaparlarken ekonomik durum, siyasal durum ve riskler gibi unsurları ele alıyorlar. ‘Yatırım eşiği’ diye adlandırılan BBB- notunun altında nota sahip olan ülkeler yatırım açısından yüksek riskli ülke olarak kabul ediliyor.
Rubikon Kuralı[i]
Sermaye hareketlerini serbest bırakmış bir ülkenin dış kaynaklardan doğrudan yabancı sermaye yatırımı, portföy yatırımı ve borçlanması için herhangi bir kural bulunmuyor. Venezuela ve Arjantin gibi iflas konumunda sayılan ülkeler hariç bir ülkenin riskleri hangi derecede olursa olsun dış kaynak sağlaması mümkündür. Burada önemli olan o kaynağın miktarının ve maliyetinin ne olacağıdır. Riskler yükseldikçe dış kaynaklara erişimin miktarı azalırken maliyeti yükselmektedir.
Yukarıda sözünü ettiğimiz üç ölçüyü bir araya getirirsek karşımıza şöyle bir tablo çıkıyor:
Ölçü | Gerek Şart | ||
Guidotti – Greenspan Kuralı | Rezervler | > / = | Kısa Vadeli Dış Borçlar |
CDS Primi (Baz Puan - bp) | CDS Primi | < | 300 bp |
Kredi Derecelendirme Notu | Not | > / = | BBB- |
Bu tablodaki kriterlerin tutturulma sayısı arttıkça dış kaynaklara erişim o kadar kolaylaşır ve ucuzlar. Tersi olursa dış kaynaklara erişim zorlaşır ve pahalı hale gelir. Bunu bir çeşit Rubicon Kuralı olarak kabul etmek mümkündür. Bir ülke dış kaynaklara rahat ulaşabilmek istiyorsa bu koşulları tutturmaya çalışmak zorundadır. Bu benzetmede Rubikon’u dış kaynaklara ulaşmak için bir engel olarak düşünürsek bu koşullar sağlanmadan o ülkenin Rubikon’u yüksek bedeller ödemeden geçmesi mümkün olamaz.
Konuya Türkiye açısından bakarsak görünüm şöyle çıkıyor:
Konuya Türkiye açısından bakarsak görünüm şöyle çıkıyor:
Ölçü | Durum | Gereken | ||
Guidotti– Greenspan Kuralı | Rezervler 86,2 milyar USD[ii] | < | > / = | Kısa V. Dış Borçlar 168 milyar USD[iii] |
CDS Primi (Baz Puan) | 626 bp[iv] | > | < | 300 bp |
Kredi Derecelendirme Notu | B+[v] | < | > / = | BBB- |
Bu tablo, Türkiye’nin dış kaynaklara ulaşmakta niçin düşük miktar ve yüksek maliyet sıkıntısı çektiğini gösteriyor. Türkiye, yapısal reformlara başlarsa önce ikinci sıradaki kriteri, ardından da zaman içinde diğerlerini yakalayarak Rubikon yapabilir.
[i] Rubicon, ilk kez bu yazımızla ekonomiye uyarlanmış bir kural olarak ortaya konulmaktadır.
[ii] TCMB 7 Mayıs 2020 Haftalık Para Banka İstatistikleri
[iii] TCMB Kısa Vadeli Dış Borç İstatistikleri https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/5bf5b69f-2828-4c03-b3aa-39766325bb65/kv.pdf?MOD=AJPERES&CACHEID=ROOTWORKSPACE-5bf5b69f-2828-4c03-b3aa-39766325bb65-n66X-AI
Kaynak: https://www.mahfiegilmez.com/
FACEBOOK YORUMLAR