ÖZGÜRLÜK VE SORUMLULUK ÜSTÜNE - Prof. Dr. Ali Osman Gündoğan
27 Ekim 2020 - 21:26
ÖZGÜRLÜK VE SORUMLULUK ÜSTÜNE
Özgürlük, insanın arzu ettiği ideal amaçlardan birisidir. Çünkü kişi olmanın ve ahlaki bir varlık haline gelmenin koşulu, özgür olmaktan geçer.
Özgür kişi, bedeni üzerinde egemenlik kurmuş, sorumluluktan ötürü eyleme geçen ve eyleminin ilkesini kendi özgür istemelerinden alır.
Özgürlük, bize hazır olarak verilmiş bir kaba olgu değildir. Bizim tarafımızdan gerçekleştirilmesi gereken ve eylemimiz esnasında açığa çıkardığımız bir durumdur.
Özgürlük, eylemimizin ilkesi olan sorumluluğa bağlı olarak ortaya çıkan bir irade kuvveti biçiminde belirir. İrade kuvveti, sorumluluğun bizden istediğini yerine getirme imkanına sahip oluşumuzu simgeler. Böyle bir imkana sahip olmadıktan sonra sorumluluk da boş bir laftan ibaret kalır. Ahlak da, eylemin ilkesi olan sorumluluğun irade kuvveti yoluyla gerçekleşmesi esnasında özgürlüğün bir gereği olarak gerçekleşir.
Özgür olmayana sorumluluk yüklenemeyeceği gibi sorumluluk bilincinden yoksun olan da özgür olamaz. O, olsa olsa her şeyi yapabileceği hakkına sahip olduğunu düşünen bir zavallı ya da bir kendini bilmez olarak kalır.
Özgürlük öyle bir bilinç halidir ki, eyleminin ilkesine sadakati gerektirir. Eylemin ilkesinden uzaklaşan eylem halinde bir özgürlük, ölmüştür ve eylemin ilkesini zedelemiştir. Bu durumun adı, tutarsızlıktır. Tutarsızlık, sorumluluk ile özgürlük arasında gerçekleşen eylemin tutarsızlığıdır ve böyle bir tutarsızlık halinde ahlak da yok olup gider.
Deliler, köleler, aklını satan ve başkalarının akıllarının bayiliğini yapanlar, narsistler işte bu ahlakı yok edenlerdir. Çünkü onlarda ne özgürlük ne de sorumluluk vardır.
Bahsettiğimiz sorumluluk, özgürlük ve ahlak kavramlarının merkezinde akıl ve irade bulunur. Sırf duygulara bağlı olarak ortaya çıkan eylemler, duyguların mahiyeti gereği makul olmaktan uzak kalırlar. Bundan dolayı da eğilimlere, içgüdülere, duygusal hallere dayalı bir yaşama biçimi bizi başkalarına sorumluluk ve özgürlük idealleri bakımından bağlayıcı fiillerden uzaktır.
Yukarıda bahsetmeye çalıştığımız hususlar, nasıl insan olmak gerektiğinin de ipuçlarını verir.
Bugün yaşadığımız sorunların kaynağında, insan olmanın ne anlama geldiği bilincinden uzak oluş içinde bulunduğumuzun geldiği söylenebilir. Zira sorumluluk, özgürlük ve ahlak nihayetinde insan olmaklıkla ilgilidir.
Her türlü inanç biçimi, politik tavır ve tutumlar, hiyerarşiye dayalı toplumsal yapılar, cinsiyet ve renk ayrımcılığına dayalı tutum alışlar insan olmanın önüne geçmiş birer duvar gibi durduğu müddetçe insanlık hakkında iyimser olmak.
Prof. Dr. Ali Osman Gündoğan
FACEBOOK YORUMLAR