Orta Asya Mı İç Asya Mı?
29 Ocak 2025 - 09:20 - Güncelleme: 29 Ocak 2025 - 09:25
Bu iki terime çeşitli literatürde ve kitle iletişim araçlarında sıklıkla rastlıyoruz. Peki benzerlikleri ve farklılıkları nelerdir? Orta Asya terimi neden nadiren kullanılıyor?
Kaynaklara göre Orta Asya ve Orta Asya terimleri, modern coğrafyanın kurucularından Alman coğrafyacı Friedrich Humboldt'un eserlerinin etkisiyle oluşmuştur.
Orta Asya teriminin popülerleşmesi, Sovyet yetkilileri tarafından yürütülen ulusal-bölgesel sınırlama nedeniyle motive edildi. Orta Asya Ekonomik Bölgesi oluşturuldu ve buna Özbekistan, Kırgızistan, Tacikistan, Türkmenistan ve Kazakistan'ın güney bölgeleri dahil edildi. Kazakistan ayrı bir ekonomik bölge olarak kabul edildiğinden Orta Asya ve Kazakistan kombinasyonu yaygın olarak kullanıldı. Böylece Orta Asya, bölgedeki dört ülke anlamına geliyordu.
Orta Asya terimi farklı yaklaşımlara göre farklı bölgeleri ifade etmektedir. Örneğin UNESCO'nun yorumuna göre Moğolistan, kuzeybatı Çin, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkmenistan, Tacikistan, Rusya'nın Asya kısmındaki doğu bölgeleri, Afganistan, kuzeybatı Hindistan, Pakistan'ın doğu kısımları ve İran'ın kuzeydoğu bölgeleri Orta Asya'ya kadar.
Ünlü "Britannica" ansiklopedisi, Orta Asya ve Orta Asya terimlerini aynı anlamda yorumluyor: Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkmenistan ve Tacikistan'dan oluşan bölge olarak değerlendiriyor.
1992 yılında Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev, Orta Asya ve Kazakistan tabirinin yerine Orta Asya tabirinin kullanılmasını önerdi. Çünkü bu dönemde de beş cumhuriyet temsil ediliyordu. Bu öneri 1993 yılında Taşkent'te yapılan zirvede kabul edildi. O zamandan beri Orta Asya terimi yaygın olarak kullanıldı. Artık kitle iletişim araçlarında, siyasetçilerin konuşmalarında, uluslararası bölgesel çalışmalarda Orta Asya beş ülkeyi temsil etmek için kullanılıyor. Coğrafya biliminde tıpkı UNESCO yorumunda olduğu gibi daha geniş bir alan kastedilmektedir.
Karışıklığı önlemek için araştırmacılar, geniş anlamda Orta Asya terimi yerine İç Asya teriminin kullanılmasını önermektedir . Ancak bu terimin farklı yorumları da var.
Arif TALİP
Kaynak: https://oyina.uz/uz/teahause/2966
Kaynaklara göre Orta Asya ve Orta Asya terimleri, modern coğrafyanın kurucularından Alman coğrafyacı Friedrich Humboldt'un eserlerinin etkisiyle oluşmuştur.
Orta Asya teriminin popülerleşmesi, Sovyet yetkilileri tarafından yürütülen ulusal-bölgesel sınırlama nedeniyle motive edildi. Orta Asya Ekonomik Bölgesi oluşturuldu ve buna Özbekistan, Kırgızistan, Tacikistan, Türkmenistan ve Kazakistan'ın güney bölgeleri dahil edildi. Kazakistan ayrı bir ekonomik bölge olarak kabul edildiğinden Orta Asya ve Kazakistan kombinasyonu yaygın olarak kullanıldı. Böylece Orta Asya, bölgedeki dört ülke anlamına geliyordu.
Orta Asya terimi farklı yaklaşımlara göre farklı bölgeleri ifade etmektedir. Örneğin UNESCO'nun yorumuna göre Moğolistan, kuzeybatı Çin, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkmenistan, Tacikistan, Rusya'nın Asya kısmındaki doğu bölgeleri, Afganistan, kuzeybatı Hindistan, Pakistan'ın doğu kısımları ve İran'ın kuzeydoğu bölgeleri Orta Asya'ya kadar.
Ünlü "Britannica" ansiklopedisi, Orta Asya ve Orta Asya terimlerini aynı anlamda yorumluyor: Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkmenistan ve Tacikistan'dan oluşan bölge olarak değerlendiriyor.
1992 yılında Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev, Orta Asya ve Kazakistan tabirinin yerine Orta Asya tabirinin kullanılmasını önerdi. Çünkü bu dönemde de beş cumhuriyet temsil ediliyordu. Bu öneri 1993 yılında Taşkent'te yapılan zirvede kabul edildi. O zamandan beri Orta Asya terimi yaygın olarak kullanıldı. Artık kitle iletişim araçlarında, siyasetçilerin konuşmalarında, uluslararası bölgesel çalışmalarda Orta Asya beş ülkeyi temsil etmek için kullanılıyor. Coğrafya biliminde tıpkı UNESCO yorumunda olduğu gibi daha geniş bir alan kastedilmektedir.
Karışıklığı önlemek için araştırmacılar, geniş anlamda Orta Asya terimi yerine İç Asya teriminin kullanılmasını önermektedir . Ancak bu terimin farklı yorumları da var.
Arif TALİP
Kaynak: https://oyina.uz/uz/teahause/2966
08:44
FACEBOOK YORUMLAR