Oktay YILDIRIM yazdı: "Karanlık Bir Dönemde Aydınlık Bir Tarih 19 Mayıs 1919"

Karanlık Bir Dönemde Aydınlık Bir Tarih 19 Mayıs 1919

19 Mayıs 1919 Türk milletinin âdeta yeniden var oluş destanının yazıldığı tarihtir. 19 Mayıs Milli bağımsızlığın eyleme dönüştürüldüğü Şark Meselesi adı altında yok edilmek istenen Türk milletinin Kürşad’ın ruhuyla yeniden şahlanış tarihidir. Bu şerefli yolda mücadelenin lideri Mustafa Kemal’di. Onun için ben değil biz vardı. Anadolu’ya sıkıştırılmış bir milletin kurtuluşu için bir an önce harekete geçilmesi gerektiğini biliyordu. Bu yolda ya hain ya kahraman olacaktı. Her şeyi göze almıştı büyük lider. Aslında Mustafa Kemal Paşa’ya doğum tarihini sorduklarında “neden 19 Mayıs olmasın“ sözüyle bir milletin yeniden doğuşunu işaret ediyordu. 19 Mayıs 1919 tarihi milli mücadelenin, milli bağımsızlık mücadelesine dönüşmesiyle; emperyal devletlere karşı sömürüyü, bağımlılığı yok etme mücadelesiyle, Türk milletinin bağımsız bir millet yapma yolunda büyük bir adımdır.

Atatürk’ün 16-19 Mayıs 1919 tarihleri arasında gerçekleştirdiği Samsun’a yolculuğunun önemini daha iyi anlamak için Samsun’a çıkmadan önce hangi şartlar ve zorluklar altında bu sürecin alt yapısı oluştuğunu bilmemiz gerekiyor.

Mustafa Kemal Paşa hangi şartlarla hangi görev ve yetkiyle Anadolu’ya gönderiliyor?

Mustafa Kemal Paşa işgal sırasında İstanbul’da bulunduğu 6 aylık sürede Anadolu’ya geçip direniş hareketlerini başlatmayı düşünmüştü. Bu amaçla bazı İttihadçı yeraltı örgütleriyle temas kurarak Anadolu’ya geçiş planı üzerine çalışmıştı. Yaveri Cevat Abbas Gürer, Mustafa Kemal Paşa’nın Gebze-Kocaeli yolu üzerinden Anadolu’ya geçmeyi düşündüğünü bu konuda her türlü hazırlığı yaptığını anlatacaktı.

Bir taraftan Anadolu’ya gizli geçiş planı üzerine çalışan Mustafa Kemal diğer taraftan güvendiği arkadaşlarıyla Şişli’deki evde gizli görüşmeler yaparak bir kurtuluş planı hazırlamıştı. İşte bu görüşmeler sırasında hükümetteki ve Genelkurmay’daki nüfuzlu arkadaşlarını devreye sokarak müfettişlik görevini almayı başarmıştı. Şöyle ki Mustafa Kemal’in yakın arkadaşlarından Ali Fuat Cebesoy’un babası İsmail Fazıl Paşa aracılığıyla İçişleri Bakanı Mehmet Ali Bey’le tanışmış ve birkaç kere Şişli’deki evde görüşüp nabzını yoklamıştı daha sonra da Denizcilik Bakanı Avni Paşa’yla diyalog kurmuştu. Sonra da Yaveri Cevat Abbas aracılığıyla Savaş Bakanı Şakir Paşayla temas kurmuştu. Ayrıca daha önce değişik cephelerde birlikte mücadele ettiği Genelkurmay İkinci Başkanı Kazım İnanç Paşa’yla irtibata geçmişti. İşte Mustafa Kemal Paşa’nın hükümetteki bu tanıdıklarını devreye sokarak Sadrazam Damat Ferit’e ulaşmıştı.

Damat Ferit Anadolu’ya kimi göndereceğini düşünürken devreye giren Mehmet Bey’in Damat Ferit’e telkinleri Avni Paşa, Şakir Paşa ve Kazım İnanç Paşa’nın onayıyla görev Mustafa Kemal’e verilmişti. Ancak Damat Ferit çok temkinliydi. Önce Mustafa Kemal ile birkaç görüşme yapmış onu herkese sormuş soruşturmuştu.

Sonuçta hükümet ve padişaha bağlılığına kanaat getirince görevi ona vermişti. Bu sırada Mustafa Kemal Genelkurmay’daki güvendiği arkadaşları Kâzım Paşa ve Fevzi Paşa’dan yardım istemişti. Örneğin Fevzi Paşa hükümete bu işin üstesinden Mustafa Kemal’in gelebileceğini söylemişti.

Mustafa Kemal Paşa’nın 6 ay kaldığı işgal altındaki İstanbul’da İngilizlerin gözüne batacak onların dikkatini çekecek faaliyetlerden kaçınan “ince İngiliz politikası“ izlemişti.

Bu nedenle İngiltere’de Mustafa Kemal’in Anadolu’ya gitmesine itiraz etmemiş hatta ona vize bile vermişlerdi. İngilizler işin aslını öğrendiğinde iş işten geçmiş olacaktı.

Mustafa Kemal bu arada Genelkurmay’da Fevzi Paşa ve Cevat Paşa ile üçlü bir görüşme yaparak onlarla Anadolu direnişi konusunda anlaşmıştı. 29 Nisan 1919 Salı günü Mustafa Kemal’e 9. Ordu Müfettişliği görevi verilmişti.  Mustafa Kemal görevin detaylarını öğrenmek için Genelkurmay’a çağrıldığında Genelkurmay ikinci başkanı Kazım İnanç Paşa’yla görüşmesiyle yetkilerini biraz daha genişletmeyi başarmıştı. Mustafa Kemal’in Samsun’a gönderilmesiyle ilgili kararname 4 Mayıs 1918 Pazar günü bakanlar kurulunda da görüşülüp kabul edilmişti.

Mustafa Kemal 19 Mayıs 1919 tarihinde Samsun’a çıkar. Samsun’a Milli Kurtuluş Hareketinin Lider’i olarak çıkmıştır. Bu hareketin amacı birincisi ülkenin kurtuluşu ikincisi ise Türkiye devletinin kuruluşudur. Bu mücadeleye ilk adım “Ya İstiklal Ya Ölüm“  haykırışı ile atılır. ‘’Misak-ı Milli’’ bilinci ile yürütülür. “Milleti yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır“ nidasıyla yeni bir sürecin haberini vermişti. Mustafa Kemal bu yolda milletin iradesini ortaya çıkarmaya çalışmıştır. Türk milletine güvenmiş onların gücünü arkasına almıştı. Hayalci değil gerçekçi bir program izlemiştir. Türk milletinin üzerindeki kara bulutların bir an önce dağılmasını istiyordu. Türk milletini çelişkiler yumağı içerisinden kurtarıp düze çıkarmayı kendisine hedef bilmişti.

Mustafa Kemal’in 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıkışında asıl hedefi tam bağımsız bir Türk milleti ortaya çıkarmaktı. Mali, askeri, iktisadi, adli her yönden bağımsız bir devlet ortaya koyma çabasının ilk adımıdır.

Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasında yaşanan zorlukları her zaman göz önünde tutarak, 19 Mayıs’ı Atatürk’ün emanetine daima sahip çıkarak kutlamalıyız. 

Oktay YILDIRIM