Mustafa Necati Sepetçioğlu - Yazar: DR. SELAMİ ALAN

Mustafa Necati Sepetçioğlu - Yazar: DR. SELAMİ ALAN
08 Temmuz 2020 - 17:39 - Güncelleme: 08 Temmuz 2020 - 17:45

Sepetçioğlu, Mustafa Necati

Ahmet Cemil, Bir Zileli, Ergene Pars, Ergun Kaftancı, Me Ne Se, Velihan Bahadır.
(d. 1932 / ö. 8 Temmuz 2006)
Romancı, hikâyeci, oyun yazarı, memur.
(Yeni Edebiyat / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)

Tokat’ın Zile ilçesinin Kislik Mahallesinde Abdurrahman Bey ile Cemile Hanım’ın ilk çocuğu olarak dünyaya gelen Mustafa Necati Sepetçioğlu’nun nüfus müdürlüğünde kayıtlı asıl ismi Hacı Necati’dir. Gerek anne gerekse baba tarafından Türk soyundan gelen ve Zile eşrafından orta hâlli bir aileye mensup olan Sepetçioğlu’nun şeceresi, Orta Asya’dan gelen Türklere dayanmaktadır (Sepetçioğlu 2007: 35). Dedelerinden biri sepet ördüğü için “sepetçiler” lakabıyla bilinen baba tarafı, Soyadı Kanunu ile birlikte soy ismi olarak “Sepetçioğlu”nu kullanmaya başlar (Argunşah, 2007: 18).

1944 yılında Zile’de vefat eden dedesi, Hacı Hafız Mustafa Efendi, İstanbul’da medrese eğitimini tamamlayarak icazet almış; askerlik vesilesiyle yedi yıl bulunduğu Mekke’de, Mekke Şerifi’nin oğluna çeşitli dersler vermiş; müftülük görevinde bulunmuş; âlim, arif ve şair bir zattır. 1900-1974 yılları arasında yaşayan babası Abdurrahman Bey, belediyedeki memurluk görevinden ayrılarak ticaretle uğraşmış münevver bir insandır. 1909-1973 yılları arasında yaşayan annesi Cemile Hanım ise okuyup yazmaya istekli olan oğlunu; “Evlâdım madem yazıyorsun, abuk sapuk şeyler yazacağına Hz. Muhammed (S.a.v) Efendimiz’i yazsan biz de okusak…” sözleriyle yönlendiren dini bütün bir kadındır (Çalık, 1993: 1-2).

Mustafa Necati Sepetçioğlu, ilköğrenimini günümüzde adı Hüseyin Gazi İlkokulu olan Zile İnönü İlkokulu’nda ve akabinde Zile Kale Ortaokulu’nda başarıyla tamamlar. O yıllarda Zile’de lise olmadığı için 1947 Eylül’ünde Sivas Lisesi’ne kaydolmak zorunda kalan Mustafa Necati Sepetçioğlu, burada başarılı olamaz. Bir vesileyle İstanbul’a giderek lise eğitimine burada devam etmek isteyen yazar, imkânsızlıklar sebebiyle geri döner ve babasının isteğiyle 1948 yılında Tokat Lisesi’nde tekrar birinci sınıfa başlar. Eylül 1949’da Bursa Lisesi’ne kaydolarak ikinci sınıfa burada başlasa da sınıfı, Ocak 1950 tarihinde geçiş yaptığı İstanbul Çapa Erkek Lisesi’ne bitirir. Lise eğitiminin son sınıfında ise Necip Fazıl Kısakürek’in de yardımıyla Haydarpaşa Lisesi’ne geçer ve lise eğitimini bu okulda tamamlar (Çalık, 1993: 4).

Lise sonrasında İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünü kazanan Mustafa Necati Sepetçioğlu, buradaki eğitimi sırasında hem Türk-İslâm ve Avrupa Sanatı dallarında sertifika alır hem de Arap ve Fars Filolojisi bölümlerinin derslerine devam eder. Henüz öğrenciyken sınıf arkadaşı Neriman Muazzam Gürşen ile evlenir. Bu evliliği müteakip üye olduğu Türk Ocakları’nda eşiyle birlikte faaliyetlere katılır. 1957 yılında üniversiteden mezun olur ve aynı yıl askere gider (Argunşah, 2007: 20).

Askerden döndükten üç ay sonra, 28 Şubat 1959'da, İstanbul Adalar Belediyesi’nde şube müdür yardımcısı vasfıyla memuriyet hayatına başlayan Sepetçioğlu, dokuz ay sonra buradaki görevinden istifa ederek bir arkadaşının yanında işe girer. Arkadaşının iş yerinde yedi ay civarında çalıştıktan sonra, 25 Temmuz 1960'da İstanbul Eminönü Belediyesi’nde yine şube müdür yardımcısı olarak memurluğa tekrar başlar. İki yıl sonra buradaki görevinden istifa etmek zorunda bırakılan Sepetçioğlu; 1963 yılında altı aylığına Ankara Kızılay Genel Müdürlüğünde müdür yardımcılığı, 1963 yılında geçtiği İstanbul Sosyal Sigortalar Kurumu Hukuk İşleri Müdürlüğünde üç yıl kadar idare amirliği, 1967’de bir yıl müddetle Sosyal Sigortalar Kurumu Şişli Hastanesi müdürlüğü, 1968-1974 yılları arasında İstanbul Milli Eğitim Basımevi müdürlüğü, 1974’ten 1976’ya kadar da İstanbul Milli Eğitim müdür yardımcılığı ve Davutpaşa Ortaokulu kütüphane memurluğu görevlerinde bulunur. 1976 yılının Mart ayında emekliliğe ayrılan Mustafa Necati Sepetçioğlu, 8 Temmuz 2006'da dünyaya gözlerini yumar. Mezarı, İstanbul Karacaahmet Mezarlığı'ndadır.

İlk edebî denemelerini ortaokul sıralarında kaleme alan Mustafa Necati Sepetçioğlu’nun yetişmesinde aile çevresinin ve yetiştiği muhitin önemi büyüktür. Yazar, özellikle dedesi Hacı Mustafa Efendi’nin inançlı, istikrarlı, mütevazı hayatı ve bilge kişiliğinin etkisinde kalmış ve hatta dedesinin bu vasıflarını, romanlarındaki bazı kahramanlara da yansıtmıştır (Çalık 1993: 6). Babaannesinden dinlediği menkıbe ve hikâyelerle hayal dünyasını genişletip kimliğini şekillendiren Sepetçioğlu’nun okuma ve yazma hevesi kazanmasında etkili olan şahsiyetlerden biri de ortaokuldaki Türkçe öğretmeni Kadri Özyalçın’dır. Hülya Argunşah’ın ifadesiyle; “İlk yazı denemelerini okuyarak ondaki yazma kabiliyetini fark eden Kadri öğretmen, yazarın, çeşitli yazma biçimleri içinde kendini tecrübe etmesinde ve hatta bir Anadolu çocuğu olarak kendine güven kazanmasında yardımcı olur” (Argunşah 2007: 24).

Zile Ortaokulu’nda öğrenciyken yazdığı şiirlerle dikkatleri çeken Mustafa Necati Sepetçioğlu’nun yazılarının yayımlanması Sivas Lisesi’ndeki öğrencilik yıllarında gerçekleşir. “Bir Zileli” mahlasını kullandığı ve küçük fıkralardan oluşan bu yazılar, Sivas’ta çıkan Hakikat gazetesinde 1948 yılında yayımlanır. 1949’da Tokat Lisesi’nde okurken Ömer Seyfettin’in Topuz adlı hikâyesi ile Dede Korkut’tan Deli Dumrul hikâyesini tiyatro eserine dönüştürme gibi çalışmalar yapar, fakat istediği başarıyı sağlayamaz.

“Ergene Pars” takma adını kullandığı bir hikâyesi, 1950 yılında Milliyet gazetesinde; 1951 yılında da Seçilmiş Hikâyeler Dergisi’nde yayımlanır. Üniversite öğrencilik yıllarında artık sanat ve edebiyat çevrelerinde tanınmaya başlayan Sepetçioğlu’nun deneme, makale, mülakat ve hikâye türlerindeki yazıları 1952 sonrasında; Büyük DoğuTürk SanatıİstanbulTürk DüşüncesiTürk Yurdu ve Gurbet gibi dergilerde yer almaya başlar.

İlk kitabı 1955 yılında yayımlanır. Dokuz hikâyeden oluşan ve Abdürrezzak Efendi ismiyle yayımlanan bu eser, edebiyat âleminde olumlu bir karşılık bulur. Aslında amacı iyi bir roman yazmak olan Sepetçioğlu’na göre, adının yaygınlaşmasını sağlayan bu hikâye kitabı iyi bir başlangıçtır (Çalık 1993: 19).

Kaleme aldığı kitapların yanı sıra değişik gazete ve dergilerdeki yazılarıyla dolu dolu bir ömür geçiren Mustafa Necati Sepetçioğlu için 1970 yılı, Türk kültür ve edebiyatı içindeki asıl yerini edinmesi bakımından önemli bir dönüm noktasıdır. Bu tarihten sonra roman türüne yoğunlaşan Sepetçioğlu; “Dünkü Türkiye”, “Bugünkü Türkiye” ve “Yarınki Türkiye” adlarıyla üç büyük cilt şeklinde tasarladığı romanlarının ilk büyük örneğini 1971’de Kilit ile verir. Malazgirt Zaferi’nin dokuz yüzüncü yıl dönümü münasebetiyle yazdığı bu tarihî romanı, Türk-İslam sentezi düşüncesiyle kaleme aldığı diğer romanlar takip eder (Argunşah 1990: 296). Onun tarihi romanlara yönelmesinde, hem Türk milletine kendi tarihini öğreterek kendilerine ve milletlerine inanmalarını sağlamak hem de mazinin tecrübesiyle geleceği aydınlatmak düşüncesi etkili olur (Zengin 2000: 192).

Tarihî roman yazmayı kendisi için adeta bir görev bilen Sepetçioğlu, Türk tarihini bir bütün olarak görmüş ve tarihte devamlılık ilkesini benimsemiştir. Dolayısıyla eserlerinde geçmiş ve geleceği, şimdiki zamanın içinde vermiştir. Fakat bu bütünlük anlayışının yanında Türk tarihinin İslamiyet tesirindeki dönemlerini müstesna bir tarihsel dönem olarak kabul etmiş ve eserlerinde kurguladığı kahramanlarda Müslümanlığı ve Türklüğü birlikte yansıtmıştır. Kaleme tarihî romanlarda, didaktik, eğlendirici özellikleri yanında düşündürücü, millî ve manevi değerler aşılayıcı, ulusal bilinç ve tarih şuuru veren, ideolojik kabulleri olan kimi zaman geleneksel kimi zaman da modernist kurgulu romancı tutumundan taviz vermemiştir (Yalçın Çelik 2007: 45).

“Çağımızın Dede Korkut”u (Günay 2007: 5) olarak anılan Mustafa Necati Sepetçioğlu, yaşadığı yıllarda itibar gören öztürkçeçilik, varoluşçuluk, toplumcu gerçekçilik hareketlerine yönelmemiş; eserlerinde Anadolu insanını doğal hâliyle ve günlük konuşma diliyle yansıtmaya çalışmıştır. Fakat birçok kelimenin yazımında, güncel fonetik biçimi yerine geçmişte kullanılan veya geçmişte kullanıldığını varsaydığı şekillerini tercih etmiştir (Özkan 2007: 253). Böylece eserlerinde kendine has bir dil ve üslup geliştirmiştir.

Kaynakça

Argunşah, Hülya (1990). Türk Edebiyatında Tarihî Roman, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Argunşah, Hülya (2007). “Mustafa Necati Sepetçioğlu”, Mustafa Necati Sepetçioğlu, (ed. Hülya Argunşah), Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay.

Çalık, Etem (1993). Mustafa Necati Sepetçioğlu –Hayatı Sanatı ve Eserleri-, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Günay, Ertuğrul (2007). “Önsöz”, Mustafa Necati Sepetçioğlu, (ed. Hülya Argunşah), Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay.

Özkan, Nevzat (2007). “Tarihî Zamanın Kurgulanmasında Dil Kullanımı: Mustafa Necati Sepetçioğlu Örneği”, Erdem, 49: 225-254.

Sepetçioğlu, M. Yılmaz (2007). “Ağabeyim Mustafa Necati”, Mustafa Necati Sepetçioğlu, (ed. Hülya Argunşah), Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay.

Yalçın Çelik, S. Dilek (2007). “Mustafa Necati Sepetçioğlu’nun Tarihî Roman Anlayışı ve Türk Edebiyatında Tarihî Roman Geleneği İçerisindeki Yeri”, Erdem, 49: 35-48.

Yeşilyurt, Şamil (2007). "Mustafa Necati Sepetçioğlu Bibliyografyası", Mustafa Necati Sepetçioğlu, (ed. Hülya Argunşah), Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay.

Zengin, Nesrin (2000). Gençlik Edebiyatı ve Eğitim Değerleri Açısından Mustafa Necati Sepetçioğlu'nun Dünkü Türkiye Dizisindeki Târihî Romanlarının İncelenmesi, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. SELAMİ ALAN
Yayın Tarihi: 06.03.2019
 
Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Abdürrezzak EfendiTürk Sanat Yayınları / İstanbul1955Hikâye
Çağlayanlı VadiVatan Gazetesi / -1962Roman
Bir Ölünün Basın ToplantısıHaber Gazetesi / -1962Roman
Yaratılış ve Türeyiş Türk DestanıTürk Kültürü Araştırma Enstitüsü Yayınları / Ankara1965Araştırma
Türk İslâm Efsâneleri (ya da Bir Büyülü Dünya Ki)İrfan Yayıncılık / İstanbul1967Araştırma
Trampacılar- / -1968Tiyatro
KöprüMilli Eğitim Bakanlığı Yayınları / Ankara1969Tiyatro
Son BloklarTürkiye Kültür Eserleri Yayınları / İstanbul1969Tiyatro
Çardaklı BakıcıMilli Eğitim Bakanlığı Yayınları / Ankara1969Tiyatro
Büyük OtmarlarYağmur Yayınları / İstanbul1970Tiyatro
KilitTürkiye Edebiyat Cemiyeti ve Selçuklu Tarihi Medeniyeti Enstitüsü Yayınevi / İstanbul1971Roman
Hamdullah Suphi Tanrıöver/SeçmelerMilli Eğitim Bakanlığı / İstanbul1971Araştırma
Menevşeler ÖlmemeliToker Yayınları / İstanbul1972Hikâye
Anahtarİrfan Yayıncılık / İstanbul1972Roman
Her Bizans’a Bir FatihÖtüken Yayınevi / İstanbul1972Tiyatro
Türk DestanlarıToker Yayınları / İstanbul1972Araştırma
Kapıİrfan Yayıncılık / İstanbul1973Roman
Dede Korkutİrfan Yayıncılık / İstanbul1974Araştırma
Konakİrfan Yayıncılık / İstanbul1974Roman
Çatıİrfan Yayıncılık / İstanbul1974Roman
Üçler Yediler Kırklarİrfan Yayıncılık / İstanbul1975Roman
Bu Atlı Geçide Giderİrfan Yayıncılık / İstanbul1977Roman
Cevahir İle Sadık Çavuşun Buğday Kamyonuİrfan Yayıncılık / İstanbul1977Roman
Geçitteki Ülkeİrfan Yayıncılık / İstanbul1978Roman
Kutsal KayaTercüman Gençlik Yayınları / İstanbul1978Roman
Demir Dağlar Sıra SıraTercüman Gençlik Yayınları / İstanbul1978Roman
Beyaz GüvercinTercüman Gençlik Yayınları / İstanbul1978Roman
Darağacıİrfan Yayıncılık / İstanbul1979Roman
Ebem Kuşağıİrfan Yayıncılık / İstanbul1980Roman
Sabırİrfan Yayıncılık / İstanbul1980Roman
Gece Vaktinde Gündönümüİrfan Yayıncılık / İstanbul1980Roman
Karanlıkta Mum Işığıİrfan Yayıncılık / İstanbul1980Roman
Can Ocağında Pişen Aşİrfan Yayıncılık / İstanbul1981İnceleme
Sonsuza Uyanan Taşlarİrfan Yayıncılık / İstanbul1981İnceleme
Güneşin Dört Köşesiİrfan Yayıncılık / İstanbul1983Roman
Mehveş Hanım- / -1984Tiyatro
Kırım KırımıTercüman Gazetesi / -1985Roman
… Ve Çanakkale I / GeldilerAkran Yayınları / İstanbul1989Roman
… Ve Çanakkale II / Gördülerİrfan Yayıncılık / İstanbul1990Roman
… Ve Çanakkale III / Döndülerİrfan Yayıncılık / İstanbul1990Roman
Kutsal Mahpus-Ebu HanifeAkran Yayınları / İstanbul1990Roman
Sabır Ağacı I/ Sahibini Arayan ToprakVeli Yayınları / İstanbul1992Roman
Sabır Ağacı II/ Zaman Toprak ve SahibiVeli Yayınları / İstanbul1992Roman
Sabır Ağacı III/ Zaman YürüyüşüVeli Yayınları / İstanbul1992Roman
Sabır Ağacı IV/ Zaman Dar Bir KapıdaVeli Yayınları / İstanbul1992Roman
Sabır Ağacı V/ Zaman SarkacıVeli Yayınları / İstanbul1992Roman
Sabır Ağacı VI/ Zaman DönümüVeli Yayınları / İstanbul1992Roman
Sabır Ağacı VII/ Zaman YokVeli Yayınları / İstanbul1992Roman
Sabır Ağacı VIII/ Zaman UyanışıVeli Yayınları / İstanbul1992Roman
Benim Adım Yunus EmreVeli Yayınları / İstanbul1992Roman
Yunus EmreVeli Yayınları / İstanbul1993Tiyatro
Nurs Köyünden Dünyaya 1/ Gökyüzünden Bir BeşikVeli Yayınları / İstanbul1994Roman
Nurs Köyünden Dünyaya 2/ Gökyüzünden Yeryüzünden IşıklarVeli Yayınları / İstanbul1994Roman
Dünden Bugüne ve Yarına 1İrfan Yayıncılık / İstanbul1999Makale
Dünden Bugüne ve Yarına 2İrfan Yayıncılık / İstanbul1999Makale
Meragalı Abdülkadirİrfan Yayıncılık / İstanbul2000Tiyatro
Bir Ömür Boyu Kıbrıs I/ Boyun Eğişİrfan Yayıncılık / İstanbul2000Roman
Bir Ömür Boyu Kıbrıs II/ Hayır Deyişİrfan Yayıncılık / İstanbul2000Roman
Yesili Hoca Ahmed I/ Sesler ve IşıklarYeni Avrasya Yayınları / Ankara2002Roman
Yesili Hoca Ahmed II/ Hurmalığın AkdoğanıYeni Avrasya Yayınları / Ankara2002Roman
Yesili Hoca Ahmed III/ Aydınlığın MühürüYeni Avrasya Yayınları / Ankara2002Roman

Kaynak: Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü
http://teis.yesevi.edu.tr/anasayfa
http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/sepetcioglu-mustafa-necati

FACEBOOK YORUMLAR

YORUMLAR

  • 0 Yorum