"Moskova zirvesi Azerbaycan'ın Karabağ Zaferini tescilledi"

Moskova’da gerçekleştirilen üçlü görüşmelerin ardından Azerbaycan, Dağlık Karabağ galibiyetini dünyaya kanıtladı. Rus basınında çıkan haberlere göre, bölgede kurulacak yeni ulaşım yolu, Türkiye ve Azerbaycan’ı doğrudan birbirine bağlayacak. Öte yandan görüşmede Karabağ’ın statüsünün görüşülmesine Aliyev’in karşı çıkmasıyla, Paşinyan’ın eli boş kaldı. Ortadoğu Uzmanı Arif Keskin, görüşmelere ilişkin detayları Kırım Haber Ajansına (QHA) değerlendirdi.

Rusya’nın başkenti Moskova’da 11 Ocak 2021 tarihinde Azerbaycan, Rusya ve Ermenistan arasında gerçekleştirilen üçlü zirvenin yankıları sürüyor. Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan’ın gerçekleştirdiği üçlü görüşme sonucunda, Karabağ’ın kalkınmasına ilişkin ortak bir bildiri imzalandı. Görüşme sonrası yayımlanan bildiri ile bölgedeki durumun geliştirilerek ekonomik bağların ve altyapı projelerinin güçlendirilmesi konusunda da mutabakata varıldığı açıklandı.

Ulaşım altyapısına dair projelerin geliştirileceğinin açıklanmasının ardından ilk plan Rus basınında yer aldı. Rus Kommersant gazetesi, yeni oluşturulacak ulaşım yolunun, bölgedeki dengeleri değiştireceğinin altını çizdi. Konu ile ilgili ayrıntıları QHA’ya değerlendiren Ortadoğu Uzmanı Arif Keskin, “Bu yeni ulaşım yolu ile Türkiye de Azerbaycan’a ve oradan da Orta Asya’ya daha farklı bir güzergah elde etmiş oluyor. Hattın Türkiye açısından bir diğer önemi ise İran hattına olan ihtiyacın azalması. Türkiye’nin alternatif bir güzergah elde etmesi, İran ile pazarlık gücünü artıyor.” diye konuştu.

ALİYEV, KARABAĞ’IN STATÜSÜNÜ KONUŞMAYI REDDETTİ

Keskin, görüşmede Azerbaycan ve Ermenistan’ın konularının farklı olduğuna dikkat çiziyor. Paşinyan’ın Karabağ’ın statüsünü ve esir değişimi konularını konuşmak istediğini ancak Aliyev’in buna karşı çıktığını belirten Keskin, “Aliyev bu konuları görüşmeyi reddettiği için ulaşımla ilgili konular görüşüldü. Yolun nereden geçeceği hep konuşulan önemli bir soruydu. Rus basınında yayımlanan haberlerde, Nahçıvan, Zengezur, Zengilan ve o hat üzerinden Bakü’ye kadar gittiği yer aldı. Ayrıca bu yol, Bakü’den Azerbaycan- Rusya sınırına doğru Derbent’e doğru giden bir ulaşım hattı.” dedi.

Bir yönüyle Nahçıvan, Ermenistan, Azerbaycan ve Rusya’yı birleştiren bir koridor hattı üzerine anlaşma sağlandı. Öte yandan Sovyetler Birliği döneminde Azerbaycan, Ermenistan, Nahçıvan ve Rusya’yı birleştiren bir tren yolu bulunuyordu. Bu tren yolu da yeniden açılıyor. Bu hattan İran’da yararlanabilir çünkü koridor tam İran sınırından geçiyor.

Arif Keskin

“KARABAĞ GÖRÜŞMELERİNİN TARAFLARI BELLİ OLDU”

Ortadoğu Uzmanı Keskin, görüşmede Karabağ konusunda söz sahibi tarafların da belli olduğunu ifade ederek, “Bu görüşme, Karabağ konusunda, kimlerin söz sahibi olduğunu ve müzakerelerin hangi çerçevelerde yürüyeceğine dair de ipuçları verdi. Görüşmelerin İran, Rusya, Türkiye ve Azerbaycan, Gürcistan, Azerbaycan ile yapılacağı tartışılıyordu ama görünen o ki Rusya, Azerbaycan ve Ermenistan masada olacak. Bu durum, Rusya’nın bir şekilde görüşmeye egemen olduğunu, diğer ülkelerin görüşmelerde yer almayacağını gösterdi.” diye konuştu.

“KARABAĞ SORUNU BARIŞÇIL YÖNTEMLERLE ÇÖZÜLECEK”

Arif Keskin, Aliyev ve Paşinyan’ın yapılan zirvede bir araya gelmesini barışçıl adımlar olarak değerlendirdi. Öte yandan Rusya’nın da aradaki sorunun çözülmesi noktasında kararlı olduğunu belirten Keskin, şöyle konuştu:

“Uzun süre sonra Aliyev ile Paşinyan’ın bir araya gelmesi önemliydi. Her iki lider de pragmatist olduğunu gösterdi. Aliyev ve Paşinyan’ın görüşmeden sorunu çözmeleri mümkün değildi. Önümüzdeki süreçte bu görüşmelerin artarak devam edeceği ve sorunun barışçıl yöntemlerle çözüleceğinin yüksek olduğu görünüyor. Rusya’nın da bu konudaki kararlılığını gösteriyor.”

AZERBAYCAN, KARABAĞ’IN KENDİ TOPRAĞI OLDUĞUNU TESCİLLEDİ

Ortadoğu Uzmanı Keskin’e göre, görüşmenin en önemli noktalarından biri de Ermenistan’ın esirlerin iade edilmesini istemesine Azerbaycan’ın karşı çıkması. Azerbaycan, 10 Kasım 2020’de imzalanan ateşkes anlaşmasından sonra silahlı taşkınlık yapan 62 Ermeni askeri, terörist olarak değerlendirerek, Karabağ’ın kendi toprağı olduğunu yineliyor. Keskin, konu ile ilgili, “Bu çok önemli bir nokta. Bu askerlerin terörist kategorisinde değerlendirilmesi ile Azerbaycan’ın kendi yasaları geçerli sayılıyor. Böylelikle Azerbaycan, Karabağ’ın kendi toprağı olduğunu tescillemiş oluyor.” değerlendirmesinde bulundu.

Azerbaycan, Karabağ’daki Ermenilerin durumunu da Ermenistan ile görüşmek istemiyor. İlham Aliyev, bu konunun Ermenistan’ın meselesi olduğunu reddediyor ve Karabağ’ın Azerbaycan toprağı olduğunu yineleyerek, sorunu Birleşmiş Milletler ve uluslararası kuruluşlarla görüşeceğini belirtiyor. Aliyev, bu yönüyle de Karabağ’ın statüsü konusunda taviz vermeyeceği ısrarını ciddiyetle sürdürüyor.

Arif Keskin

TÜRKİYE VE AZERBAYCAN DAHA DA YAKINLAŞTI

Yeni ulaşım yolu ile birlikte Türkiye’de Orta Asya’ya alternatif bir güzergah elde ediyor. Azerbaycan ve Türkiye’nin doğrudan karayolu ile bağlanması iki ülke arasındaki ilişkileri ise kuşkusuz daha da derinleştirecek. Hattın Türkiye açısından diğer önemi ise İran’a olan bağlılık azalacak. Orta Asya’ya ulaşmak için alternatif bir güzergah elde eden Türkiye’nin bu konuda atacağı adım ise merak konusu oldu. Ulaşım yolunun Türkiye açısından önemli bir kazanım olduğuna dikkat çeken Keskin, şunları kaydetti:

“Bu yeni ulaşım yolu ile Türkiye de Azerbaycan’a ve oradan da Orta Asya’ya daha farklı bir güzergah elde etmiş oluyor. Türkiye’nin Türk dünyası ile birleşimi bir anlamda sağlanmış oluyor ancak bu durumun çok büyütülmemesi gerekiyor çünkü arada Hazar Denizi var. Tabi ki bu çok olumlu bir adım ama kara yoluyla bir bütünleşme sağlanamıyor. Hattın Türkiye açısından bir diğer önemi ise İran hattına olan ihtiyacın azalması. Türkiye’den yılda 90 bin üzerinde TIR, İran üzerinden Orta Asya’ya gidiyor. Türkiye ve İran’ın ulaşım yolu konusunda yaşadığı ihtilaflar olduğu biliniyor. Türkiye’nin alternatif bir güzergah elde etmesi, İran ile pazarlık gücünü artıyor.”
Qırım Haber Ajansı
Ozan Barış ERİM/ QHA Ankara