Milli Ülkümüz – Daimi Bağımsızlık - Yazar: Suinbay Suyundik

Birçok ulusun kaderini belirleyen kırılma noktaları vardır. Bu dönüm noktaları ulusların ilerleyen dönemlerdeki siyasi, ekonomik ve toplumsal alanlarda varlığını devam ettirerek gelişmelerinde önem arz etmektedir. SSCB’nin Türkistan coğrafyası üzerinde uygulamış olduğu özellikle asimilasyon politikaları, bu bölgede yaşayan kadim milletin zor dönemlerden geçmesine sebep olmuştur. Bu tip gelişmeler, bardağı taşıran son damla olarak bu coğrafyada yaşayan milletlerin bağımsızlık düşüncesinin şekillendiği birtakım ayaklanma ve eylemleri de beraberinde getirmiştir.

Kazakistan’da ortaya çıkan bağımsızlık düşüncesi SSCB’nin son lideri olarak bilinen Mikhail Gorbaçov’un “Glastnost” ve “Perestroyka” politikalarına paralel olarak geliştiği kaydedilmektedir. SSCB ülkeleri arasında, özellikle Kazakistan’da genç nesil arasında bağımsızlık düşüncesi uyanmış ve SSCB yönetiminin sert güç kullanma politikalarına karşı gençlerin başkaldırmasıyla bağımsızlık ülküsü doğmuştur. 16-19 Aralık 1986’da, Jeltoksan  (Kazakça Aralık ayı) ayaklanması olarak bilinen olaylar, üniversite öğrencilerinin sokağa çıkması ile başlamıştır. Dönemin Kazakistan başkenti Almatı şehrinde meydana gelen gösterilerde bağımsızlık sloganları yükselir. Kazakistan tarihinde Jeltoksan olarak bilinen bu ayaklanma, adını meydana geldiği ay olan ve Kazakçada Aralık anlamına gelen Jeltoksan’dan alır.

Binyıllarca Turan coğrafyasında bağımsız yaşamış Türk kökenli ulusların SSCB egemenliğine karşı en etkili ayaklanması olarak kabul edilen Jeltoksan olayları, SSCB’nin aldığı sıkı önlemler nedeniyle dünya kamuoyunda pek ses getirmese de, SSCB ülkeleri arasında yeni dönemin başlangıcı olan kritik kırılma noktası olmuştur. Dolayısıyla Kazakistan’ın SSCB etkisinden kurtularak bağımsız bir devlet olarak ortaya çıkmasında bir ilk silkiniş olarak kaydedilir. 16 Aralık 1986 tarihinde ortaya çıkan Jeltoksan olayı Kazakların milli uyanışının en somut örneklerinden birisidir. Bu Kazak milli uyanışı sadece Kazakistan’ın değil, aynı zamanda diğer SSCB çatısı altındaki Türk soydaşların, diğer halk ve ulusların bağımsızlık sürecini hızlandırmıştır.

Tarihe adı geçen 16 Aralık olaylarının en önemli sonucu Moskova merkezli SSCB yönetiminin politikasının uygulanması amaçlı Kazakistan Cumhuriyeti’nin iktidarının başına tayin edilen Kolbin’in derhal görevden alınması ve yerine Kazak halkının dönemin en genç bakanı olan Nursultan Nazarbayev’in getirilmesi olur. 1991 yılından itibaren Nazarbayev’in liderliğinde Kazakistan Cumhuriyeti’nin Merkezi Asya bölgesinin en önemli gücü olarak ortaya çıkışı bir tesadüf değildir. Kazak milli uyanışının başarının altında bağımsız milli bir devlet olma yolunda totaliter Moskova merkezli SSCB yönetimine karşı verilmiş muazzam bir mücadele yatmaktadır.

Kaynak: www.egemen.kz;  M. Çeli̇k ve R. Çeli̇k , “Soğuk Savaş’ın Bilinmeyen İsyanı: Jeltoksan Ayaklanması”, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, c. 15, sayı. 2, ss. 735-750, Eki. 2018; Cumhuriyet, 19 Aralık 1986, 20 Aralık 1986, 22 Aralık 1986, 23 Aralık 1986, 16 Mart 1991, 26 Eylül 1991, 27 Eylül 1991, 16 Aralık 1991; Fahri Armaoğlu, “Nazarbayev’in Ziyareti”, Tercüman, 27 Eylül 1991.

Yazar: Suinbay Suyundik

ORHA AJANS: Ortalık Haber Ajansı
https://orhaajans.com