Mehmet YARDIMCI: Tuncer Gülensoy Hoca'nın ardından

Eski Türklerde topluma manevi liderlik yapan, toplumu yönlendiren, çağını aydınlatan, verdiği ögütleri ve özgün sözleriyle yaşamlarından sonra dahi dilden dile dolaşan kişiler vardır. Ak sakallı ve Ata ifadesi ile de belirlenen bu kişiler bilge tiplerdir. Günümüzde de eserleriyle, bilgi yükleriyle, insan hazinesi kimlik ve kişilikleriyle haklı bir üne ulaşmış ak sakallı dediğimiz şahsiyetler vardır. Bunlardan biri de 11 Haziran 2022'de Hakk'ın rahmetine kavuşan Türkolojinin duayeni Prof. Dr. Tuncer Gülensoy'dur. 40 yıldır yakından tanıdığım, ömrünü Türklük bilimine adayan, Türk dili ve Türk dünyası ile ilgili en önemli çalışmalara imza atan değerli dostum Tuncer Gülensoy, ülkemizin yetiştirdiği en önemli Türkologlardan biridir. Bana sık sık aynı bölümde çalıştığım, lojmanda kapı komşusu olduğum dünya çapında Türkolog olan Prof. Dr. Osman Nedim Tuna'dan kopma deyişini anımsıyor, Rahmetli Tuna'nın, Türk motifleri, özellikle Güney Anadolu, yörük kilimlerinin motifleri, kadınlarımızın yazmalarındaki iğne oyaları Amerika'da İndiana yöresinde de aynen mevcuttur deyip fotoğraflarını çektiği bazı Kızılderili kilim motiflerini göstererek motiflerin dilinden söz edişini ve bazı ortak kilim motiflerinin fotoğraflarını alışımın öyküsü Gülensoy'un önerilerine dayanmaktadır.

Dokuz yıl kadar Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü'nde "İlmî uzman" olarak çalışan, 1970'te, "Moğolların Gizli Tarihinde Hal Ekleri ve Cümlede Kullanılış Şekilleri" adlı tezi ile "Edebiyat Doktoru" unvanı alan Tuncer Gülensoy, 1974'te  DTCF "Türk Dili Kürsüsü"ne asistan olmuş, 1979'da doçent, 1989'da profesör olmuştur. 1980-1989 yılları arasında Fırat Üniversitesi'nde, 1989-2006 yılları arasında Erciyes Üniversitesi'nde öğretim üyesi olarak görev yapmıştır. 1986 Folklor Araştırma Kurumu İhsan Hınçel Türk Folkloruna Hizmet Ödülü, Türkiye Yazarlar Birliğinin Türk Diline Hizmet Ödülü almış, 31 Ekim 1998'de, Kırgızistan'ın Bişkek kentinde yeni kurulan, Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'nin Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Kurucu Başkanlığı görevini üstlenen ve kaldığı iki yıl içinde Kırgızca ile ilgili olarak yazdığı altı eserden dolayı "Kırgız Tili Koomu" ve "Ruhaniyat Derneği" tarafından "Şeref Ödülü" ile ödüllendirilmiştir. 2000'de Kazakistan'ın başkenti Almatı'daki "Türk Dünyası Vakfı" da Gülensoy'a "Türk Dünyasına Hizmet Ödülü" vermiştir. Prof. Dr. Tuncer Gülensoy, Moğolistan Bilimler Akademisi'nin Türkiye'den seçilmiş ilk bilim adamı üyesidir. Az sayıda akademisyene nasip olan birden fazla armağan kitabı hazırlanması Prof. Dr. Saim Sakaoğlu ve Prof. Dr. Ahmet Bican Ercilasun'la Prof. Dr. Tuncer Gülensoy'a nasip olmuştur. Gülensoy'un Türkiye, Kırgızistan, Kazakistan bilim çevreleri ve derneklerinden aldığı "Şeref", "Şükran", "Teşekkür" ödüllerinin sayısı otuzu geçmiş. 30 Ocak 2006 tarihinde emekli olan Tuncer Gülensoy'u yakından tanımak için bazı eserlerine bakarsak:

Köken Bilgisi Sözlüğü

Eski Türkçeden günümüze kadar yaşayan bütün Türkiye Türkçesi sözcükleri ile Azerbaycan, Türkmen, Özbek, Kazak, Kırgız, Uygur, Kazan Tatar, Kırım Tatar, Nogay, Başkurt, Çuvaş ve Yakut (Saha) Türkçeleri ve 'Türkiye Türkçesi' (Anadolu-Rumeli) ağızlarında yaşayan biçimlerini gösteren en güvenilir bilimsel sözlüktür.

Kırgız Türkçesi Grameri 

Kırgızistan'da Kırgız Türkçesi ile basılan Türkoloji kitapları, ders kitapları, halk şiiri kitapları gibi eserler taranarak elde edilen malzemelere göre hazırlanmış eserde verilen Kırgızca dil malzemeleri Türkiye Türkçesi ile aynı zamanda Eski Türkçedeki biçimleriyle de karşılaştırılarak dil birliğinin tarihî benzerliğine de değinilmiştir.

Türkoloji Makaleler I-II

Türkçenin tarihi devirlerinden günümüze kadar uzanan yolculuğunda geçirdiği evreleri anlatan bir eser olduğu gibi, konuşulduğu geniş coğrafyadaki lehçeleri ile tanıtan bir ansiklopedi gibidir. iki ciltlik eser dilden cümleye, Türkolojiden Altayistik ve Mongolistiğe, gramerden kompozisyona, Türkçe ile ilgili bütün bilgilere uzanmaktadır

Ötemiş Hacı Cengizname

Cengizname 1967 yılında Kazakistan'ın tanınmış doğu bilimcisi V.P. Yudin tarafından Taşkent'teki Özbekistan Cumhuriyeti Bilimler Akademisi Doğu Araştırmaları Enstitüsünde bulunmuştur. Bu yazma nüsha bilinen tek yazma nüshadır.

Manas Destanı

Gülensoy'un hazırladığı halkbilimi konulu önemli bir kitap da, W. Radloff'un derlediği metni esas alarak hazırlanan ve Ankara'da  2002'de yayımlanan "Manas Destanı (Türkiye Türkçesi İle)" adını taşır. Bütün dünyada haklı bir şöhreti olan Manas üzerine ilk araştırmaları yazan ünlü Kazak bilim adamı Çoban Valihanov'un "Manas Destanı", aynı zamana taşınan ve bir insanın, yani Kahraman Manas'ın çevresinde toplanan Kırgız efsanelerinin, masallarının, atasözlerinin bir ansiklopedisidir.

Prof. Dr. Gülensoy, dilbilimci olduğu kadar halkbilimci olarak da tanınır. Macar Türkolog Ignácz Kunos tarafından hazırlanarak 1926'da Arap harfleriyle yayımlanan Türk Halk Edebiyatı adlı eser, Gülensoy tarafından yeniden düzenlenip 1978'de yayımlanan eseri bunlar arasındadır. Halkbilimi konulu önemli bir  kitabı da Anadolu Sanat Yayınlarınca İstanbul'da 1985'te yayımlanan  Trabzon Yöresi Türküleri, Türküler ve Atma Türküler'dir.

Türk ve Türklük Hakkında Az Bildiklerimiz

Kültür Ajans Yayınları arasında yayımlanan bu küçük el kitabı, Türk dili, tarihi, edebiyatı, sanatı ve kültürü hakkında çok fazla bilgisi olmayan gençlerimize ve yabancı kişilere özet bilgiler verebilmek amacı ile hazırlanmıştır. Tuncer Gülensoy'un en kapsamlı kitaplarından biri de iki cilt halinde yayımlanan:

Türkiye Türkologları ve Türk Diline Emek Verenler Cilt: 1 (1800-1950) Türkolojinin 150 Yılı adını verdiği birini cildinde benim de yer aldığım ansiklopedi cinsinde bir kitapla, dilbilimci ve halkbilimcileri onurlandırmıştır. Kitabın ikinci cildinde 1951-1961 yılları arasında doğan genç araştırmacılara yer verdiği: Türkiye Türkologları ve Türk Diline Emek Verenler: 2 (1951-1961) adlı kitaptır.  Prof. Dr. Tuncer Gülensoy'un gerek dilbilim, gerekse halkbilim konularındaki eserlerinin tümü ayrı bir önem taşımakta dilbilimci ve halkbilimcilerin en gözde eserleri arasında yer almaktadır.

Hocaların hocası Türkolojinin önemli bilgelerinden Prof. Dr. Tuncer Gülensoy'un ruhu şad, mekanı cennet olsun.

28 Temmuz 2022 Perşembe
https://www.yenicaggazetesi.com.tr/gulensoy-hocanin-ardindan-564749h.htm