Mehmet YARDIMCI: Edebiyatın çok yönlü çınarı Tahir Kutsi Makal

Tahir Kutsi Makal, 9 Şubat 1937'de Denizli ili Acıpayam ilçesinin Oğuz köyünde dünyaya gelmiştir. Köyünde okuduğu İlkokuldan sonra Acıpayam Ortaokulu, Denizli Lisesi ve İstanbul'da Özel Ticaret Lisesinde okumuş. 1956'da İstanbul Üniversitesi Gazetecilik Enstitüsü'nü bitirmiştir. 1961 yılında gazeteci Ayşe Koyuncu ile evlenen Makal'ın adları Çeyiz, Çimen, İklim ve İnanç olan dört çocuğu vardır.

Asıl mesleği gazetecilik olan Makal; Denizli (1956), Tan ve Yeni Gazete (1958), Dünya (1959-62), Tasvir (1962-63) gazetelerinden başka Vatan, Ekspres, Hergün, Son Havadis, Güneş, Sabah ve Orta Doğu gazetelerinde muhabir, haber müdürü, genel yayın müdürü olarak çalışmış, Orta Doğu gazetesinin "Sorumlu yazı işleri müdürü" iken 15 Haziran 1999'da vefat etmiştir.

Denizcilik Bankası ile Printemps firmasında basın müşavirliği yapan, Müziksan Vakfı (onbir yıl başkan), Türk Edebiyatı Vakfı (yedi yıl genel sekreter), Turizm Yazarları (ATURJET-1973 yılında başkan), Kızılay, Folklor Araştırma Kurumu, İLESAM  vb. kurum ve  kuruluşlarda üyeliklerinde bulunan Makal'a Malatya İnönü Üniversitesi Senatosu, 21 Haziran 1989 tarih ve 1989/5-7 sayılı kararıyla halk edebiyatına katkılarından dolayı "Onursal Bilim Doktorluğu" unvanı vermiştir.

Ayrıca, 1991'de Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü öğrencilerinden Namık Arslan, Prof. Dr. Tuncer Gülensoy'un danışmanlığında "Tahir Kutsi Makal'ın Hayatı, Eserleri ve Eserlerindeki Halk Edebiyatı Motifleri" adlı yüksek lisans tezi yapmıştır.

Tahir Kutsi Makal, Petek, Yelken, Maya, İnanç dergilerini yönetmiş, vefatına kadar yayımladığı Tarla dergisiyle Türk halk kültürüne önemli hizmetlerde bulunmuştur.

Aldığı ödüllerle de dikkat çeken Makal;

1953'te, İstanbul'un Fethi'nin 500. Yılı nedeniyle Doğan Kardeş dergisinin açtığı şiir yarışmasında birincilik ödülünü almıştır.

1955'te Nasır dergisinin şiir yarışmasını 'Burası Denizli' şiiriyle kazanmıştır.

1961-1968 yıllarında her yıl Gazeteciler Cemiyeti ile Türkiye Gazeteciler Sendikası'nın röportaj ve seri röportaj dallarında çeşitli ödüller kazanmıştır.

1962-1963 dönemi Tasvir gazetesinde yayımlanan "İçgöç" adlı dizi yazısıyla İstanbul Gazeteciler Cemiyeti'nce yılın gazetecisi seçilmiş, ödül olarak Avrupa gezisine gönderilmiştir. Avrupa gezisinden sonra yazdığı Köylü Gözüyle Avrupa kitabı ilginç eserlerinden biri olarak dikkat çekmiştir.

1963 yılında British Petroleum Basın Armağanını kazanmıştır.

1976 yılında  Meydan Dayağı romanıyla, Peyami Safa Roman ödülünü kazanmıştır.

1978 yılında Kamyon romanıyla, Peyami Safa Roman ödülü 1. mansiyonu almıştır.

1985 yılında, Folklor Araştırmaları Kurumu'nca, İhsan Hınçer Türk Folkloruna Hizmet ödülüne lâyık görülmüştür.

1987 yılında Karadon kitabıyla Kültür ve Turizm Bakanlığı öykü ödülünü kazanmıştır.

Sürekli basın kartı sahibi olup röportaj, öykü, roman, şiir ve Halk bilimi alanlarında yayınlanmış pek çok kitabı bulunan Makal'ın  Çukurovayı karış karış gezerek Karacaoğlan ve Dadaloğlu'nun bilinmeyen şiirini su yüzüne çıkarması, Âşıklarla ilgili; Âşık Veysel (1969, 1973),  Zülfikar Divânî (1971), Zaralı Âşık Âdem (1972), Karacaoğlan (1973, 1975, 1977), Dadaloğlu (1974, 1975), Köroğlu (1976), Pir Sultan Abdal (1977), Âşık Hasan Dede (1996) üzerine kitaplar yayınlaması âşık edebiyatına verdiği emeğin belgeleridir.

Şiirlerini; Fakir İşi (1957), Babanız Yine Âşık Çocuklar (1987), Öpkü (1996) adlı üç kitapta toplayan Tahir Kutsi Makal'ın  'Babanız Yine Âşık Çocuklar' adlı  kitabında:

Babanız yine âşık çocuklar

Yüzünün gülüşü ondan

Erken gelişi ondan

Ve bu sefer iş berbat!

Babanız yine âşık çocuklar.

*

Aşksızlığı kaldırın mezara

Şiirin bini bir para

Cıvıl cıvıl kuş sesleri balkonda

Ervde cıvıl cıvıl çocuk kahkahaları

Derim ki bu sevgide etmeli sebat!

Babanız yine âşık çocuklar.

*

Babanız yine âşık çocuklar.

Mahzun duruş çoğaldı

Kalpte vuruş çoğaldı

Son resmi de yırtıver at!

Babanız yine âşık çocuklar.

*

Duyurmayın ananıza, utanırım

Döğüş-kavga çıkarır, onu iyi tanırım

Sizi asar, beni keser, surat asar, surat!

Azar köftesi gelir sofraya, surat çorbası konur

Bırakın yüzüm gülsün ne olur

Bırakın hızlı çarpsın yüreğim

Bırakın bir daha âşık olayım

Bırakın erken öleyim

Duyurmayın ananıza, utanırım

Babanız yine âşık çocuklar.

biçiminde yer alan 'Sohbet' adlı şiiri 'Babanız Yine Âşık Çocuklar' adı ile unutulmayan şiirler arasına girmiştir.

Yurt içinde kongre, sempozyum, panel vb. pek çok toplantıya bildirili ve davetli konuşmacı olarak katılan Makal, yurt dışında da, 1988'de Yunanistan'da İoannia Üniversitesi'nin düzenlediği Uluslararası Folklor Kurultayı'nda ülkemizi temsil etmiş, 22 Eylül-6 Ekim 1989 tarihleri arasında Irak'ta düzenlenen III. Babil Festivali'ne katılan Türk delegesi arasında yer almış, 3-8 Kasım 1994 tarihleri arasında Romanya'nın Köstence şehrinde toplanan, "Romanya'da Türk Kültür ve Sanatının İzleri" konulu toplantıda da ülkemizin temsilcilerinden biri olarak bulunmuştur.

Yakından tanıdığım, edebiyat camiasında hoşgörülü, sevecen, yardım sever hali ile önemli bir gazeteci, yazar, şair ve araştırmacı olarak bilinen vefatından sonra da adı, Acıpayam ilçesinde bir parka verilen Tahir Kutsi Makal için Ünal Şöhret Dirlik "Anılarda Dr. Tahir Kutsi Makal" adlı bir kitap yayımlamıştır.

Makal, hafızalarda sohbeti dinlenen renkli bir kişilik olarak kalmıştır. Mekânı cennet olsun.  

17 Haziran 2021 Perşembe
https://www.yenicaggazetesi.com.tr/yazarlar/