Fergana Özbekistan sınırları içinde olan şehir. Doğu Özbekistanda Fergana Vadisinde bulunur. Kırgızistan ve Tacikistan sınırındadır. Nüfusu 182,800'dir. 420 km batısında Taşkent, 75 km doğusunda Andican şehirleri vardır. Büyük İskender'in ulaştığı en son bölge olduğu tahmin edilmektedir.
Kaşgarlı Mahmut, Türk Dili'nin en eski ve değerli sözlüklerinden Divânu Lügati't-Türk'te "Oğuzlarla uyanlara göre "köy" Türklerin büyük bir kısmına göre "şehir" demektir. Bundan alınarak "Fergana" kasabasına "Özkend" adı verilmiştir, "kendimizin şehri" demektir." ve burada “Ala” "Ferganaya yakın bir yaylak adı." Ala adında bir yayla olduğunundan söz eder.
Bejshu'nun Çince Kronik üçüncü bölümünde (VII. yüzyıl başlarında) Fergana, Bokhan ismiyle diye tanınır. Fergana, eski kuzey İpek Yolugüzergahı üzerinde 2600 km uzunluğunda olan yol, Kaşgar, şimdiki Kansu Eyaletindeki Wuwei ve Wushao Ling Geçiti üzerinden eski Çin'nin başkenti olan Xi'an’a ulaşırdı.
Fergana, eski Zerdüşt edebiyatında Zerdüşt'ün vatanı kabul edilmektedir. Coğrafi konumu itibariyle eski devirlerde bölgede hüküm sürmeye çalışan komutanların ilk hedeflerinden biri olmuştur. Babür İmparatorluğu'nun kurucusu Babür Şah burada doğmuş ve devletini burada kurmuştur.
1873 yılında Rusların hakimiyeti altına giren şehir o dönemde bugünkünden 20km kuzeydoğuda yer almaktaydı. Kısa süre sonra bugünkü yerine taşındı ve Ruslar tarafından "Yeni Margelan" adı verildi. 1910 yılında dönemin valisi Skobelev tarafından kendi ismi verilen şehir, 1920 yılında Bolşeviklerin kontrolüne geçti ve bugünkü adıyla anılmaya başlandı.

Kokand 
Kokand Özbekistan’ın en tarihi şehirlerinden biridir. Şehir Fergana vadisinin batı tarafında, Sırderya nehrinden 25 km, Fergana şehrinden 100 km uzaklıkta yerleşmiştir. Şehir yüz ölçümü 65km2 ve nüfüsü 108 bim kişi. Kokand Fergana vilayetinin ikkinci büyük şehri, medeni ve sanai merkezlerinden biridir. 
Kokand şehrinin tarihi yazılarda ne zaman oluştuğu gösterilmiyor ama M.Ö. birinci y.y. ilk köy ve kasabalar oluştuğu bellidir. Tarihte şehrin gelişmesine Büyük İpek Yolunun Fergana Vadisinden geçmesi büyük etki sağlamıştır. X. y.y. ait olan yazılarda ilk Hukand ve Hovakand olarak şehir ismi geçiyor.
1709 yılından 1876 yılına kadar Kokand şehri Kokand Hanlığının başkenti olmuştur. Kokand Hanlığı bugünkü Özbekistan’ın büyük bir alanını kapsamıştı. Bu büyük ve güçlü devlet olmuştur. 1758 yılında bir süre için Çin hakimiyetini tanımak zorunda kalan hanlık, 19. yüzyılın ilk yarısında Alim Muhammed ve Mehmed Ali Han'lar zamanında Taşkent ve Yesi şehirlerini içine alarak Balkaş Gölü'ne kadar uzanmış, tüm Kırgız topraklarına hâkim olmuştur. Hanlık 1800'de Taşkent'i, 1826'da Doğu Türkistan'ın en önemli kenti Kaşgar'ı dahi ele geçirdi.
Hanlık 19. yüzyıl'ın ikinci yarısında yine komşu bir Türk Devleti olan Buhara Hanlığı ile yaşanan çatışmaların da etkisi ile iyice zayıfladı. Sadece Taşkent şehir 1840-1865 arasında iki hanlık arasında yedi kez el değiştirdi. Bu zayıflıktan ötürü diğer hanlıklar gibi Kokand Hanlığı da 1860'ların başından itibaren Orta Asya Türk hanlıklarının üzerine askeri harekat düzenleyen Rusya'nın karşısında duramadı.
24 Ekim 1862'de ilk olarak Kırgızistan'ın bugünkü başkenti Bişkek düştü. 15 Haziran 1864'te Yesi, 19 Haziran'da da Evliya-Ata şehri Rus işgaline girdi. 7 Mayıs 1865'te Taşkent yakınlarındaki meydan savaşında Alem Kul komutasındaki Kokand ordusu Rus ordusu karşısında dağıldı. Bunun üzerine General Çernayev komutasındaki Rus ordusu 16 Mayıs 1865'te Taşkent'e savaşsız girdi. Taşkent'in kaybıyla Hanlığın direnci iyice kırıldı.

Buhara Hanlığı'nın ise Taşkent'in işgalinden sonra Rusya'ya karşı Kokand Hanlığı ile ittifak yapması beklenirken, Buhara Hanı 14 Temmuz 1865'te Kokand'ı işgal ile Kokand Hanı Seyid Muhammed'i esir etti. Bir yıl sonra 1 Haziran 1866'da Hocend şehri Rusların eline geçti.
17 Temmuz 1867'de Rus Çarı "Türkistan Genel Valiliği"nin kurulmasına ilişkin "ukaz"ı imzaladı ve bu makama Alman asıllı General Konstantin von Kaufmann getirildi. Bu şahıs, Orta Asya Türk hanlıklarına savaş açmak, barış yapmak ve dış ilişkileri yürütmek yetkileriyle donatıldı.
Mayıs 1868'de bilfiil Kokand kenti askeri harekatını sürdüren Rus işgaline girerken 2.500 Kokand askeri de hayatını kaybetti. Hanlık, böylece 1868'de Rus himayesine girerek kukla devlet haline geldi. Han ilan edilen Nasruddin 1875'te işgalden kurtuluş mücadelesini başlattıysa da, Rus ordusu 22 Eylül 1875'te Nemengan'a girdi ve isyanı bastırmaya çalıştı. Kokand bir ara tekrar Türk birliklerinin eline geçtiyse de, von Kaufmann'ın atadığı Albay Skobolev 28 Şubat 1876'da Kokand'ı kesin olarak işgal etti ve direnişçi Türk komutan Polat Bey idam edildi. 28 Şubat 1876'da tamamen Rusya'ya ilhak olundu ve 1876-1885 yılları arasında hanedan üyelerinin de yakalananları Ruslar tarafından idam edildi.
1915 yılında Kokand Hanlığı'nı yeniden kurabilmek amacıyla bir isyan başladı ve 1916'da isyan tüm Fergana'ya sıçradı. 1917'deki Rus Devrimi'nden sonra, 9 Aralık 1917-20 Şubat 1918 arasında üç ay süren Kokand Cumhuriyeti kezâ Ruslar tarafından ortadan kaldırıldı.
Orta Asya'nın en stratejik bölgelerinden biri olan Fergana vadisi'nde kurulmuş olan hanlığın son hanlarından Hüdayar Han'ın sarayı günümüzde müze olarak kullanılmaktadır.