Mehmet Akif İnan (d. 12 Temmuz 1940 / ö. 6 Ocak 2000) - Yazar: PROF. DR. MUSTAFA ÖZSARI

1960 sonrası gelişen Türk şiirinde önemli bir yeri olan Mehmet Akif İnan, Şanlıurfa'da doğmuştur. Babası, Mirzaalı Aşireti'nden gümrük memuru Hacı Müslim İnan; Annesi, Mehmet Tevfik Bey'in kızı Şakire Hanım'dır. Çocukluğu Urfa'da geçen Mehmet Akif İnan, eğitim hayatına Şanlıurfa Cumhuriyet İlkokulu'nda başlamıştır. 1952'de ilkokulu bitiren şair, aynı yıl orta okula başlamış, daha sonra yine Şanlıurfa'da liseye devam etmiştir. Lise son sınıftayken, bir öğretmeniyle yaşadığı bir sorun yüzünden, okuduğu okuldan tasdikname alarak Kahramanmaral Lisesi'ne kayıt olmuştur. Kahramanmaraş Lisesi'ndeyken, hayatının daha sonraki dönemlerinde etkili olan pekçok isimle tanışmış, onlarla dostluklar kurmuştur.

1959'da Maraş Lisesi'nden mezun olan Mehmet Akif İnan, aynı yıl Yükseköğrenim için Ankara'ya gelmiş ve Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih, Coğrafya Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü'ne kayıt olmuştur. Bir ara Üniversite eğitimine ara veren Mehmet Akif İnan, Nuri Pakdil'in ısrarıyla yeniden okuluna devam etmiş ve DTCF Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü'nden 1972 yılında mezun olmuştur.

Mehmet Akif İnan, çalışma hayatına ilk olarakTürk Ocakları Kütüphane ve Müze Müdürlüğü'nde başlamıştır. Daha sonraları Türk Ocakları Genel Müdürlüğü ve Türk Taşıt İşverenleri Sendikası gibi kurumlarda uzman olarak çalışan şair, 1972'de Uşak İmam Hatip Okulu'na öğretmen olarak tayin edilmiştir. Sonraları, Gazi Eğitim Enstitüsü'nde edebiyat dersleri veren şair, 1980'de Ankara Fen Lisesi'ne atanmış ve vefatına kadar bu kurumda Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni olarak çalışmalarını sürdürmüştür.

1990'lı yıllardan itibaren, aktif bir şekilde sendikal faaliyetlere başlayan Akif İnan, 1999 yılı Haziran ayında Genel Başkanı olduğu Memur-Sen Konfederasyonu'nun bir açık hava toplantısında rahatsızlanarak Gazi Üniversitesi Araştırma Hastanesi'ne kaldırılmıştır. Hatanede yapılan tetkiklerdekendisine kanser teşhisi konulan Mehmet Akif İnan, hastalık sürecinin oldukça ilerlemesi üzerine, kardeşleri tarafından aynı yılın Aralık ayının sonlarına doğru Şanlıurfa'ya götürülmüştür. Şair, 6 Ocak 2000'de sabaha karşı saat 02:00'de iyileşemeyerek vefat etmiştir. Mehmet Akif İnan'in naaşı, 7 Ocak 2000 Şanlıurfa'da Harran Kapı Aile Mezarlığı'na defnedilmiştir.

Mehmet Akif İnan'ın ilk yazıları, 1952 yulından itibaren Urfa'da yayımlanan Demokrat Urfa gazetesinde çıkmıştır. Bu gazetede Reha ve Rehavî müstear isimlerini kullanan Akif İnan, ilk döneminde hem şiir hem de düzyazı türünde eserler vermiştir. Daha sonra Maraş Lisesi'nde henüz bir lise öğrencisiyken, Derya (1959) adlı bir gazete çıkarmıştır. Böylece Akif İnan, hem yazar hem yayın organı yöneticisi olarak, henüz 20 yaşına girmeden adını Türk entelektüel dünyasının belirli bir kesiminde duyurmayı başarmıştır. Mehmet Akif İnan, Maraş Lisesi'nde okurken, Rasim Özdenören, Cahit Zarifoğlu, Erdem Bayazıt ve Alaeddin Özdenören gibi 1950'den sonra gelişen Türk edebiyat ve düşünce dünyasının önde gelen isimleriyle tanışma imkânı bulmuş; söz konusu isimlerle dostluklarını sürdürmüş ve onlarla müşterek çalışmalar yapmıştır.

Mehmet Akif İnan, asıl edebî kişiliğini, 1970'li yılların başlarından itibaren Ankara'da bulmuştur. 1969'da Nuri Pakdil öncülüğünde yayımlanmaya başlayan Edebiyat Mecmuası ile 1975'te yine Ankara'da yayımlanan Mavera dergisinde Mehmet Akif İnan'ın pekçok yazı ve şiiri yayımlanmıştır. Bunlara ilâve olarak Akif İnan, harf sırasıyla; Defne, Fedaî, Filiz, Millî Gazete, Oku, Orkun, Toprak, Türk Yurdu, Yaprak, Yeni Devir, Yeni İstiklâl ve Yeni Mesaj gibi gazete ve dergilerde farklı müstear isimlerle pekçok yazı ve şiir neşretmiştir. Mehmet Akif İnan, yazı ve şiirlerinde Rehavî, Mehmet Reha, Akif Reha, Akif Rehavî ve Mehmet Fahri gibi farklı müstear isimler kullanmıştır.

Şiir yazmaya henüz çocuk denecek yaşta başlayan Mehmet Akif İnan, ilk dönem şiirlerinden bazılarında, dikkat çekici bir şekilde, aruz veznini kullanmıştır. Bu tutum, başta Rasim Özdenören olmak üzere, onu yakından tanıyanlar tarafından biraz garip karşılansa da, esasında Mehmet Akif İnan'ın daha sonraki dönemlerde benimseyeceği sanat anlayışına dair bazı ipuçlarını da içermektedir. İkinci Yeni şiir anlayışına yönelik tartışmaların hararetle devam ettiği bir dönemde, Mehmet Akif İnan, çok farklı bir sesle Türk şiir dünyasında kendisini göstermeye başlamıştır. Akif İnan, esasında şiire yönelik bu bakış açısıyla, mevcut anlayışa zıt bir tutum almakla kalmamış; şiirde, aynı zamanda geçmiş dönemin şiir norm ve değerlerine yöneleceğinin ilk işaretlerini vermiştir.

Mehmet Akif İnan'ın edebî ve kültürel hayatının dönüm noktalarından birisi de, onun daha lise yıllarındayken Nuri Pakdil ile tanışmış olmasıdır. Nuri Pakdil, Mehmet Akif İnan'a Nurullah Ataç başta olmak üzere, devrin önde gelen şair ve yazarlarını okumasını tavsiye etmiştir. Pakdil'in tavsiyelerini dikkatle dinleyen Mehmet Akif İnan, üstadının tavsiyelerine Necip Fazıl, Osman Yüksel Serdengeçti, Ahmet Haşim gibi isimleri de eklemek gerektiğini belirtmiştir. Böylece Mehmet Akif İnan, Cumhuriyet dönemi Türk şiirinin, bilhassa dinî, mistik şiir anlayışının belli başlı temsilcilerini okuyup özümsedikten sonra Ankara'ya gelmiştir. Ankara'da kendi düşüncelerine benzer düşüncelere sahip yazar ve şairlerle dostluklar kuran Mehmet Akif İnan, 1970'li yıllardan ölümüne kadar geçen yaklaşık 30 yıllık dönemde, Türk şiirinde memleketçi, dinî, mistik ve mukaddesatçı anlayışın bir temsilcisi olarak öne çıkmıştır. Bunlara ilave olarak Mehmet Akif İnan, yaşadığı dönemin halis şiir anlayışının da öncü isimlerinden birisi olarak dikkati çekmektedir. Onun bu tutumu, kendisini belirli bir kesimin tanımasına, belirli bir kesimin ise göz ardı etmesine yol açmıştır. Bununla beraber Mehmet Akif İnan, 1970 sonrası Türk şiirinde adından en çok söz edilen isimlerden birisi olmayı başarmıştır.

Onun eserleri hakkında, daha hayattayken kitap ve makale düzeyinde pekçok yazı yazılmıştır. Ayrıca ölümünden sonra çeşitli dergiler, şairin hakkında özel sayılar çakırmış, çeşitli kurumlar onunla ilgili panel, çalıştay vb. çeşitli toplantılar düzenlemiş, şaire dair çeşitli üzeversitelerde akademik düzeyde tezler hazırlanmıştır. Bütün bunlar Mehmet Akif İnan'ın Türk toplumu ve Türk okuru tarafından oldukça sevildiğini göstermektedir.

Kaynakça

Arsal, Leyla (2020), "Mehmet Akif İnan Müstearları", Hece 24(277), Ankara: Hece Yayınları. ss. 559-574.

Evat, Yılmaz (2018). "Mehmet Akif İnan'ın Eserlerinde Tanzimattan Günümüze Aydın Görünümü", Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(60).

Güler, Turan (2017). "Şiir ve Gelenek Bağlamında Akif İnan'ın Şiiri", 1(1), Nov. 2017, ss. 30-56.

Günaydın, Yusuf Turan (2020). "Mehmet Akif İnan Bibliyografyası", Hece, 24 (277), Ankara: Hece Yayınları. ss. 575-608.

Haksal, Ali Haydar (2016). Bir Medeniyet Şairi Mehmet Akif İnan, Ankara: Eğitim Birsen Yayınları.

İnan, Mehmet Akif (2010). Cumhuriyetten Sonra Türk Şiiri (Ahmet Gündoğdu'nun Önsözüyle), Ankara:Eğitimbirsen Yayınları.

Özdenören, Rasim (2020). Akif İnan'ı Anarken, Hece, 24(277), Ankara: Hece Yayınları. ss. 5-9.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: PROF. DR. MUSTAFA ÖZSARI

Yayın Tarihi: 02.02.2020