Mehdi Dehkan Yazdı: Üstad Muhammed Hüseyin Şehriyar ve İran'da Türk kültürünün simgesi Haydar Babaya selam şiiri

Üstad Muhammed Hüseyin Şehriyar ve İran'da Türk kültürünün simgesi Heyder Babaye selam şiiri

Mehdi Dehkan


İran Türklerinin en ünlü şairi olan Şehriyar, 1906'da iranın doğu azerbaycan eyaletinin Tebriz'de doğdu. Babası Mir ismail Ağa Hoşgenabî, bir avukattı. İlk öğrenimini doğduğu şehirde tamamlayan şair, Medrese-i Talibiye'de aldığı Arapça ve Arap edebiyatı eğitiminin yanı sıra, Fransızca öğrendi. 1921 yılında Tahran'a gelerek Dar-ül Fünun okulunda tıp eğitimi almaya başlar. 1924 yılında süreya isimli bir hanım efendiye aşık olur ve aşkının peşinden iranın Horasan eyaletindeki neyşabur şehrine gider. 1935 yılında Tahran'a geri dönerek İran Ziraat Bankasında çalışmaya başlar.

Şehriyar 1929 yılında önsözünü dönemin bilinen şairlerinden olan Bahtiyar, Nafisi ve Muhammed Tagi Bahar'ın yazdığı ilk şiir kitabını neşreder. Şiirlerinde şair Hafız, Sadi, Fuzûlî, M.P. Vaqif, M.E. Sabir ve s.-den etkilenmeler mevcut olan şair, anadilinde kaleme aldığı Heyder Babaya Salam şiiri ile Türkiye'de ve Sovyetler Birliği'ndeki Türk Cumhuriyetlerinde de büyük bir üne kavuştu.

1951 yılında Haydar Babaya Selam şiir kitabını yayımladı. (Haydar Baba, köyünün üstünde kurulu olduğu dağın adıdır.)

Şehriyar İran'da 1979 yılında yapılan İslam devrimini destekledi.

Tahran'da Mehr hastanesinde akciğer iltihabı ve kalp yetersizliğinden 18 Eylül 1988 yılında vefat eden şairin ölüm günü, O'nun anısına, İran'da Millî Şiir Günü olarak kutlanmaktadır

şehriyar büyük bir törende tebrizin megberetul _şuara mezarlığında defn edildi.

tınının yurdu uçmak olsun.

şehriyardan bu güne kadar iranda 6 kitap yayınlanmıştır:
Heydar Baba,ya Salam, Tebriz, 1951;
Yad-i ez Heyder Baba, Tahran 1964;
Seçilmiş Eserleri, Bakı, 1966;
Divan-ı Türkî Tebriz, 1992;
Yalan Dünya, Bakı, 1993;
Tüm Eserleri (4 cilt), Tahran,1971
Heyder Babaya Selam şiiri 76 dile çevrilmiş, Azerbaycan'da ve Türkiye'de bu şiire nazireler yazılmıştır.


Türk'ün dili


Türkün dili tek sevgili istekli dil olmaz,
Özge dile qatsan, bu esil dil esil olmaz.

Öz şe'rini Farsa, Erebe qatmasa şair,
Şe'ri eşidenler, oxuyanlar kesil olmaz.

Pşmiş kimi şe'rin de gerek dadı-duzu olsun,
Kend ehli bilerler ki, doşabsız xeşil olmaz.

Sözler de cevahir kimidir, esli bedelden,
Teşhis veren olsa bu qed"r zir-zibil olmaz.

Şair ola bilmezs"n, anan doğmasa şair,
Missen a balam, her sarı köynek qızıl olmaz.

Ötmez, oxumaz bülbülü salsan qefes içre,
Dağ-daşda doğulmuş deli ceyran hemil olmaz.

İnsan odur, dutsun bu zelil xalqın elinden,
Allahı seversen, bele insan zelil olmaz.

Her çend Serabın südü cox, yağ-balı çoxdur,
Baş erse de çatdırsa Serab Erdebil olmaz.

Millet qemi olsa bu çocuklar çöpe dönmez,
Erbablarımızdan da qarınlar tebil olmaz.

Menden de ne zalım oğlum, ne qisasçı,
Bir defe bunu qan ki, ipekden qezil olmaz.

Düz vaxtda dolar taxta-tabaq edviye ile,
Onda ki, nenem sancılanar, zencefil olmaz.

Fars şairi cox sözleri bizden aparmış,
Sabir kimi bir süfreli şair paxıl olmaz.

Türkün meseli, folkloru dünyada tekdir,
Xan yorğanı, kend içre meseldir, mitil olmaz.

Azer qoşunu qeyseri-Rumu esir etmiş,
Kesra sözüdür, bir bele tarix nağıl olmaz.

Bu Şehriyarın teb'i kimi çimmeli çeşme,
Kövser ola bilse demirem, Selsebil olmaz


Üstad Muhammed Hüseyin Şehriyar
Yayıncının notu: Yazarımız yazılarını Farsça'dan tercüme ettiği için Türkçe yazım kurallarında bazı hatalar olabilmektedir. Anlayışla karşılanacağını umarız.