Mehdi Dehkan: Aşık Dollu Abazar ve Birinci Dünya Savaşında İran'dan göçü

Aşık Dollu Abazar ve Birinci Dünya Savaşında İran'dan göçü

En çok  Azerbaycan'da ve Türk dünyasının bir çok bilinen ve popüler olan müziklerden biri Aşık müziğidir.

Bu müziğin çalgısına kopuz ve müzisyenine aşık veya ozan denir. Bu müziğin en eski mekteb veya mühitlerinden biri urmu aşık mektebi ya mühiti denir. Yerel tarihçilerine göre İran batı Azerbaycan urmu aşık mektebinin ömrü M.Ö ve  Sümerlerin egemenliğine kadar uzanır.

Urmu aşık mektebinin büyüklerinden biri, 18. yüzyılın ortalarında ve 19. yüzyılın başlarında yaşayan Dollu Abazar'dır. Dollu Abazar, 1856 yılında İran'ın Batı Azerbaycan eyaletine bağlı Urmiye şehrinin Dol köyünde dünyaya geldi.20 yaşında kopuz çalmaya başladı.25 yaşında evlendi ama kıtlık ve kuraklıkların başlamasıyla Rahim, Alibaba ve eşini sel hastalığı nedeniyle  kayıb etti. Köyün zalim  ağasının artan baskısı ve Ermeni cilvo çetelerinin türk soykırımı ve yağmalanmasının başlanmasıyla ile Dollu Abazar oğlu İmranla birlikte köyden ayrılıp Araz Çayı'na ulaşır ve Aras'ın diğer tarafında trene binerek Gürcistan'ın Borçalı şehrine gidr ve ilk başda kasımlu köyüne yerleşir. Oğlu İmran’ın evlenmesiyle Gürcistan'ın Maranlu kasabasındaki ulaşlı köyüne yerleşir ve omrünün sonuna kadar orada kalır. 1920 yılında Gürcistan'ın Maranlu kasabasına bağlı ulaşlu köyünde vefat eder ve köyün eski türk mezarlığında defn olunur. Dollu Abazar Yaşamı boyunca,aşık sanatının bir ulu ustadı olarak sonuncusu Abraham olan birçok öğrenci yetiştirdi. Ömrünün sonlarına doğru, köyünden ve vatanından uzakta olmanın hüznü içinde dol hicranı  havasını Urmiye ve Borçali'nın sevgi dolu aşık mühitlerine hediye etmiştir.aşık Dollu Abazar hayatı boyunca Kuran’ı Kerim ,vatan, hicran ve peygamber efendimiz(sa) hayatıyla ilgili konularla şiirler yazmış ki 20,ye yakın şiiri bu güne kadar könülden könüle ve aşıklarda yürekten yüreğe bu günkü Türk insanına büyük bir kültür mirası olarak yetişmiştir. Bugün Aşık Dollu Abazar'ın ailesi ve torunları İran'da Nevruzi soyadıyla, Gürcistan'da Qastanov soyadıyla yaşıyor. Dollu  Abazar  bu gün bir aşık ve ozandan daha ziyade İran, Gürcistan ve tüm Türk dünyasının direniş  ve Türklük  sembolu olarak da anılır.

Dollu abazar dünyanın fani ve  vefasız olduğunu bir şiirde böyle söyler:

Dolandırır

Ey Agalar Bir Zamane Gelibdir

Dovlatl Yanında kul Dolandırır

Kesilib mehebet yad olub hörmet

Indi zamaneni pul dolandırır

Köç eyliyib bu dünyayı köçmeyen

İnsanlığın Şerbetini İçmeyen

Evde ah ayala sözü keçmeyen

Kentte ölüb el dolandırır

"Ebu Zer"  ehvalin oldu perişan

Üzunde halların Dürdaneh Nişan

Kayretsiz kohumdan namuslu düşman

Gelse kabrim üste Gül Dolandırır

Dollu Abazar