Kosova Genel Seçimleri

14 Şubat 2021 Kosova Genel Seçimleri yapıldı. Daha önce 6 Ekim 2019’da yapılan Kosova Genel Seçimlerinde “Kendin Karar Al Hareketi” birinci parti çıkmıştı. İkinci çıkan LDK ile koalisyon hükümeti kurmuş daha sonra da hükümet ortağı da olan LDK’nın verdiği güvensizlik oyu istemi sonrasında 120 milletvekilinin yer aldığı parlamentoda 82 evet, 32 hayır ve 1 çekimser oy çıkmış ve Mecliste güvenoyu alamayan Kendin Karar Al Hareketi lideri Albin Kurti Hükümeti kurulduktan 2 ay sonra düşmüştü.

Albin Kurti’nin ABD’nin isteği olan Sırbistan ve Bosna Hersek’ten ithalatta gümrük vergilerini sıfırlama talebini kabul etmemişti. Daha sonra hammadde için gümrükleri sıfırlasa da Albin Kurti Hükümetinin ABD ile arası açılmıştı.

ABD’nin, Sırbistan –Kosova arasındaki diyalogdan sorumlu Richard Grenell ile Washington’da Kosova Cumhurbaşkanı Haşim Thachi ve Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandır Vucic arasında varılan anlaşmanın da hükümetin düşmesinde etkisi vardır. Hükümet ortağı LDK desteğini hükümetten çekerek hükümetin düşmesine zemin hazırlamıştır. Albin Kurti yabancı askerlerin ülkeden ayrılması (ABD) ve yolsuzluklarla mücadele taraftarıydı.

Lahey Adalet Divanı tarafından “insanlığa karşı suç (sürgün, işkence ve cinayet) ve savaş suçu işlemekten yargılama talebi karşısında istifa eden cumhurbaşkanı Haşim Thaçhi’in 6 Kasım 2020 tarihinde gözaltına alındı. Kendisi ile birlikte Eski Meclis Başkanı Kadri Veseli, UÇK (Kosova Özgürlük Ordusu) eski komutanı Etem Arifi, Meclis Eski Başkanı ve UÇK sözcüsü Yakup Krasniçi’de suçlananlar arasında.

Kosova’da hapis cezası kesinleşen EtemArifi’nin, Kurti Hükümeti’nden sonra kurulan AvdullahHotiHükümetine güvenoyu verdiğinin ortaya çıkması ile yeni hükümet de 22 Aralık 2020’de düştü. 120 milletvekili olan Kosova’da güvenoyunu 61 oyla alınmıştı. Kosova’da 40 gün içinde erken genel seçim yapılması kararlaştırıldı.

Haşim Thaçhi’nin Lahey’e gönderilmesi ile Cumhurbaşkanı vekili de olan Meclis Başkanı Vyosa Osmani erken genel seçimlerin 14 Şubat 2021 tarihinde gerçekleştirileceğini açıkladı. Genel seçimlerde 1076 aday 120 sandalye için mücadele etti.

Kosova Seçim sisteminde ülke bir seçim bölgesi kabul ediliyor. Darısı Kuzey Makedonya Türklerinin başına.120 milletvekilinden 20 si azınlıklara tahsis edilmiştir. Bunlar Sırplar 10; Rom, Aşkali, Mısırlı 4, Bosnalı, Karadağlı, Hırvat, Tosklu ve Macar 3, Türk 2 ve Goralı 1 milletvekilliğidir. Seçmen önce partisine daha sonra çizelgeden milletvekiline oy kullanmakta. Seçmen en çok oy kullandığı partiden beş milletvekilini oylayabilmekte.

Kosova Ülke nüfusu resmi olarak 1 873 160’dır. 6 Ekim 2019 tarihinde gerçekleşen seçimlere kayıtlı seçmen sayısı 1 961 213’dir. Yurt dışı seçmenler, ülkelerinden edilen Kosovalılar seçmen listelerinde yer alıyorlar. Son seçimlerde 874.546 seçmen oy kullanmıştır.

Kosova’nın 1999 NATO müdahalesi sonrasında Türkler daha önce var olan Türk Demokratik (Birliği) Partisi (ismi daha sonra Kosova Türk Demokratik Partisi olarak değiştirilmiştir) çatısı altında seçimlere katılmıştı. Bununla beraber farklı seçimlere parti içinden ayrılan ve yeni kurulan partiler de girmişlerdir.

Kosova’da yapılan genel seçimlerde Kosova Türk Demokratik Partisinin daha önce aldığı oy tablosu şöyledir.

2011 yılında yapılan genel nüfus sayımında Türklerin nüfusu 18.738 ve genel nüfusa oranı %1.1dir.

Seçimlerin kazananı olarak çıkan Albin Kurti hükümetinin düşmesinde KDTP genel başkanın çekimser oy kullanması Albin Kurti liderliğindeki Vetevendosje hareketinin KDTP karşıtı ve yeni kurulan Yenilikçi Türk Hareket Partisi yanlısı politika yürütmesine neden oldu.

14 Şubat 2021 Kosova Genel Seçimleri sonucunda Albin KURTİ Başkanlığındaki Vetevendosje %48,18 oyla birinci parti çıkmıştır. Vetevendosje Lideri ve Başbakan adayı Albin Kurti ile Cumhurbaşkanı Vekili Vjosa Osmani aldıkları tarihi galibiyetin ardından verdikleri ilk demeçlerinde “siyasi muhaliflerin de sorunsuz bir sürece katkıda bulunduklarını belirterek, hiç kimseden intikam almadan adaleti tesis edeceklerini” söylediler. İkinci parti Kosova Demokratik Partisi (PDK) %17,34 oy almıştır. Kosova Demokratik Partisi PDK Başbakan adayı Enver Hoxhaj ilk demecinde “Vetevendosje Hareketi ile koalisyon yapmayacağız, çünkü siyasi yönelimlerimiz çok farklı. Kosova’nın istikrara ihtiyacı var ve ana muhalefet partisi olarak PDK’nın bir istikrar unsuru olacağına söz veriyorum” şeklindedir. Seçimlerde üçüncü parti olan ve %13,18 oy alan Kosova Demokratik Birliği LDK Başbakan adayı Avdullah Hoti yenilgiyi kabul etmiş ve sorumluluğu üzerine almıştır. Dördüncü Parti de %7,42 ile Eski başbakan RamuşHaradinay Başkanlığındaki Kosova’nın geleceği için İttifak Partisi (AAK)’dir.

Sırp azınlığı garanti olan 10 milletvekilliği dışında oylarını Boşnak partilerine yönlendirmeye çalıştığı, ülke genelinde seçmene hitap eden partilerin azınlık oylarına talip olarak siyaset yürütmeleri ve azınlıkların da oylarını aldığı görülmekte.

14 Şubat 2021 tarihinde gerçekleştirilen genel seçimlere 112 sıra sayısı ile Fikrim Damka genel başkanlığında Kosova Türk Demokratik Partisi 24 adayla ve 114 sıra sayısı ile Ertan Simitçi genel başkanlığında Yenilikçi Türk Hareket Partisi 12 adayla katıldı. İkinci parti de KDTP içinden ayrılanlar ile daha önce KDTP kadrolarından memnun olmayanların ve hatta KDTP’nin uzun süre genel başkanlığını yapan ve üç dönem bakanlık yapan eski genel başkanının da dolaylı desteğini alarak seçimlere girdi.

Türk hükümetlerince birlik ve beraberlik içinde hareket etmeleri yönünde telkinlerde bulunulan Kosova seçmeni belli bir süre sonra Türk kurumları ile parti temsilcilerinin ilişkilerini tek taraflı hale geldiği yönünde algıya kapılmıştır.

Kosovalı Türkler, 1999 NATO müdahalesi sonrasında belirleyiciliği ve güvenilirliği tam olan ama son yıllarda liyakatsiz atamalarla bunu kaybeden Türkiye’ye kırgınlığını sandıkta yada siyasi kadrolarda yer almayarak göstermekte. Daha önce parti içinde bloklaşma ve parti listesinden isim seçme şeklinde mücadele devam ederken, bu dönemde kadrolardan bir kısmı kenara çekilmiştir. Parti içinde liste içinden adaya oy verme şeklinde bloklaşma da devam etmektedir.

2019 yılında katılımın 44.56 olduğu Kosova genelinde Kosova Türk Demokratik Partisi’nin aldığı oy 6600 dür. 14 Şubat 2021 tarihinde yapılan erken genel seçimlerde ise katılımın 46,97 olmasına rağmen Kosova Türk Demokratik Partisi’nin aldığı oy 6091 (%0.78)dir. Yeni kurulan Yenilikçi Türk Hareket Partisi ise 1128 (%0.15) oy almıştır. Buradan da anlaşılacağı üzere iki partinin toplam oyları (%0.98) Türk nüfusuna (%1.1) çok yakındır. Bununla beraber Türk Azınlığın gerek nüfusu gerekse aldığı oylar bakımından potansiyelinin çok altında bir temsili söz konusudur. Nüfus sayımlarında kendisini başka etnik gruplarında gösteren soydaşların Kosova’da otuz binin altında olmadığı, buna göre oy potansiyelinin zor zamanlarda aldığı onbinin üzerindeki oya bakılınca yirmibin rakamına rahatlıkla ulaşabileceği muhakkaktır.  Anayasal hak olarak üç milletvekilliğinden birinin kadın olma şartı dikkate alınırsa bu durumda KDTP biri kadın biri erkek iki milletvekilliğini alacak. Bununla beraber oyların hiç istenmese de bir şekilde düşüş göstermesi gelecekte Türk azınlığı ve diğer azınlık kontenjanlarını yeniden gözden geçirmeye, parlamento içinde daha zayıf Türk temsili sözkonusu olabilecektir.

Bir başka ilginç seçim sonucu ise ülkedeki tek Türk Belediyesi Mamuşa seçim sonuçlarıdır. Mamuşa’nın %95’i Türk asıllıdır. Kosova Demokratik Türk Partisinin%65,79,  Yenilikçi Türk Hareket Partisi %15,13, Vetevendosije %10.09, Kosova Demokratik Partisi %5dir.Bu aslında Türk oylarının ülke genelinde oylarının bir kısmının Vetevendosje’ye kaydığını göstermektedir.

Bu sonuçlara bakınca, Vetevendosje her ne kadar seçimlerde %48,18 oy alsa da azınlıklara verilen 20 kontenjan dolayısıyla toplam 120 milletvekili olan Kosova Parlamentosunda ancak 50 milletvekilinin biraz üzerinde oy alabilecektir. Bu ise 61 milletvekilinin gerekli olduğu güven oylamasında tek başına çoğunluğu sağlayamayacağını gösterir. Söylemleri ile diğer partileri dışlayan Vetevendosje belki azınlık milletvekilleri ile bir hükümet kurabilir. Ama “burası Arnavutların ülkesi” söylemli siyaseti ile siyaset yürütmesi dolayısıyla bunu da başarması zordur. Vetevendosje’nın bir diğer açmazı da Mayıs 2021 de gerçekleşecek olan Cumhurbaşkanlığı seçimidir. Erken genel seçimler öncesinde partileşme sürecini tamamlayamayan şu anki Cumhurbaşkanı vekili Vjosa Osmani, Vetevendosje listelerinden seçime girmişti.  Parlamentoda 80 milletvekilinin desteğini alabilmesi zor görülüyor.

Türklerin bu seçimler sonucunda çalışmalarında kasabalıların da oyunu alabilecek yeniden yapılanma ile cemaatten cemiyete, toplumdan millete yol alması gerekecek. Kosova Türklerinin dayandığı ana güç Türk öğretmenleridir. Türk öğretmenlerinin de hepsi vatansever, Atatürkçüdür. Türk öğretmenleri tekrar özlenen güçlü bir derneğe “yeniden” kavuşmalıdır. Aslında bu kalem daha da açılmalıdır.

Albin Kurti’nin Vetevendosje hareketini komşu Kuzey Makedonya ve Arnavutluk’ta da etkisi yok değil. Vetevendosje hızla bölgesel kültürel Arnavutçuluk ötesinde “ari” güç olurken cumhurbaşkanını parlamentonun seçememesi durumunda yapılacak erken genel seçimlerde daha da güçlenerek yada “güçlendirilerek” geleceği/getirileceği öngörülebilir.

Genel seçimlerin Kosova’ya huzur ve temiz bir yönetim getirmesi, soydaşların ve Akrabalık bağlarıyla bağlı olduğumuz Kosova seçmeninin hakça temsil edilmesi temenni etmekten başka da bir şeyler elimizden geldiği günler mutlaka gelecektir.

https://orhaajans.com/

https://orhaajans.com/kosova-genel-secimleri/