Kırım Tatarlarının sadık dostu: Andrey Saharov'un doğumunun 100. yılı

Dünyaca ünlü bilim adamı, insan hakları savunucusu Andrey Saharov, Kırım Tatar halkının sürgün yerlerinden anavatanı Kırım’a dönüş mücadelesinde büyük rol oynayan bir şahsiyetti. Bugün Andrey Saharov’un doğumunun 100. yıl dönümü kaydediliyor.

ANDREY SAHAROV KİMDİR?

Andrey Saharov, 21 Mayıs 1921 de Moskova’da doğdu. 1942’de Moskova Üniversitesinden mezun oldu. Ve 26 yaşında Fizik doktorası için P.N. Lebedev Enstütüsüne gitti. Bir yıl sonra araştırma çalışmalarına, Sovyet fizikçi İgor Tamm’la birlikte füzyon enerjisini kontrol altında tutma amacıyla devam etti. Bu çalışmalar Hidrojen bombasının doğuşuna neden oldu.

1961’de hidrojen bombasının atmosfer testlerini protesto etmesi, politik bir olaya dönüştü. 1968’de nükleer silahların indirimi için eylem başlattı. Ve 1970’de insan hakları için bir komite kurdu. Saharov, 1970’li yıllarının başında SSCB iktidarının yasa dışı olarak takip ettiği insanlara yardım etmeye başladı. Pyotr Grigorenko ve Aleksandr Soljenitsın ile birlikte SSCB’deki insan hakları savunucusu hareketin liderlerinden biri oldu. 1975 yılında Nobel ödülü aldı. Fakat Sovyetler Birliği ödülü alması için Norveç’e gitmesine izin vermedi.1980’de Sovyetler Birliği’nin Afganistan’ı işgali ile birlikte yönetime karşı eleştirileri yüzünden Gorki’ye sürgüne gönderildi.1986’da Moskova’ya dönmesine izin verildi. Ve Moskova Yasama Meclisine seçildi. Ölümüne kadar politik reformlar ve insan hakları konusundaki mücadelesine devam etti.

KIRIM TATARLARININ SADIK DOSTU

Saharov, 1968 yılından itibaren sürekli olarak Kırım Tatar halkının problemleriyle ilgilenmeye başladı. Kırım Tatar halkının anavatanları Kırım’a dönmesi gerektiği konusunda SSCB Başkanları Leonid Brejnev ile Mihail Gorbaçov’a defalarca başvurmuştu. Saharov, 1975 yılında Nobel Barış Ödülünü alırken törende yaptığı konuşmada “30 yıldan fazla bir zaman önce muazzam bir şiddetle Kırım’dan sürgün edilen ve hala ana vatanlarına geri dönme hakkından mahrum bırakılan yüz binlerce Kırım Tatarının hareket özgürlüğü, çalışma ve yaşama yerini seçme hakkı ihlallerine devam ediliyor” demişti.

Saharov, 1970’li yıllarda hapislerde yatan Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu’nu savunuyordu. Saharov, 1978 yılında SSCB’nin baskısına dayanamayarak kendisini yakan Musa Mamut ile ilgili olarak dönemin SSCB Komünist Partisi Siyasi Büro Başkanı ve SSCB Başkanı Leonid Brejnev’e mektup da yazmıştı.

Avrupa Parlamentosu 1988 yılından itibaren Andrey Saharov Fikir Özgürlüğü Ödülü’nü vermeye başladı. Bu ödül her yıl insan hakları ve temel özgürlükleri savunma mücadelesine, uluslararası hukuka gösterilen saygıya ve demokrasinin gelişmesine yapılan katkılar için veriliyor.

Saharov, 14 Aralık 1989 yılında Moskova’da vefat etti.