KIRIM AHALİ CUMHURİYETİ'NİN ANISINI TAŞIYOR: 13 ARALIK ROMANYA'DAKİ TATARLARIN MİLLİ GÜNÜ

Bugün Romanya’daki Kırım Tatarlarının Milli Günü kaydediliyor.

Romanya Tatarları Milli Günü, Kırım Halk Cumhuriyeti’nin (Kırım Ahali Cumhuriyeti’nin) eski (Jülyen) takvimle 13 Aralık 1917’de (bugünün Gregoryen takvimine göre 26 Aralık 1917) kurulmasının anısına her 13 Aralık’ta kutlanıyor. Romanya’daki Kırım Tatarları, 2006 yılından bu yana Kırım Tatar asıllı eski milletvekili Aledin Amet’in girişimiyle, Romanya Parlamentosu’nun 14 Aralık 2006’da çıkardığı yasayla Romanya’daki Kırım Tatarlarının Milli Günü’nü kutluyor.

Bu gün belirlenirken 26 Aralık Romanya’da Noel olduğu için iki günün çakışmaması adına eski (Jülyen) takvime göre Kırım Ahali Cumhuriyeti’nin ilanı (26 Aralık/13 Aralık) baz alınmıştır. Bu milli gün fikri ve tarihi, o dönemde Karadeniz gazetesi redaktörü ve Romanya Müslüman Tatar Türkleri Birliği sekreteri Nihat Osman tarafından ortaya atılmıştır.

ESARET ZİNCİRİNİN KIRILDIĞI GÜN: KIRIM TATAR MİLLİ KURULTAYININ AÇILIŞI

Bilindiği gibi 9 Aralık 1917’de Bahçesaray’da açılışını yapan Kırım Tatar Millî Kurultayı, Kırım Tatarlarını 1783’ten itibaren kuşatan esaret zincirlerini kıran tarihi bir dönüm noktasıydı.

Toplanan kurultayın ardından, 26 Aralık 1917 tarihinde, kabul edilen Kanun-u Esasî (Anayasa) ile birlikte Kırım Ahalî Cumhuriyeti (Kırım Demokratik Cumhuriyeti) de kabul edilmiş oldu.

Bunun ardından, Kurultay kendisini Kırım Halk Cumhuriyetinin meclisi olarak ilan ederken, meclise daimi reis olmak üzere Hasan Sabri Ayvaz, Cafer Ablayev ve Ablâkim İlmiy seçilmişti.

Kırım, Ukrayna, Polonya, Litvanya ve Batı Rusya Müslümanlarının Müftüsü Numan Çelebicihan’ın kurduğu hükûmet, Bolşeviklerin Kırım’ı işgal etmesi ve  27 Ocak 1918’de hükûmetin makamının bulunduğu Akmescit’i işgal etmeleri üzerine Kırım’a dair hedeflerini gerçekleştiremedi.

Kırım Tatarlarının ana vatanı Kırım’da, işgalci Bolşevikler, 14 Ocak 1918’de Akmescit’e girdi. Kurultay’ın çalışmalarını durdurdu, liderlerini mevcut olmayan bir anlaşmayı ihlal etmekle suçladı. Kırım’dan kanlı kızıl terör dalgası başladı. Dışişlerinden sorumlu Cafer Seydamet Türkiye’ye ulaşabildi. Parlamento Başkanı Asan Sabri Ayvazov, Kırım’da kalarak Bolşeviklerle işbirliği yapmak zorunda kaldı. Noman Çelebicihan tutuklandı ve deniz birliklerine mensup anarşistler tarafından Sivastopol’e (Akyar) götürüldü. 27 gün hapis tutulduktan sonra kurşuna dizildi ve cesedi Karadeniz’e atıldı.