KIBRIS BARIŞ HAREKÂTININ 46. YIL DÖNÜMÜ

Türk tarihinin önemli dönüm noktalarından biri olan, Kıbrıs Türkünü özgürlüğüne kavuşturan 20 Temmuz 1974 Kıbrıs Barış Harekatı’nın 46. yıl dönümü kaydediliyor.

Kıbrıs’ta Rumların Türklere yönelik kitlesel katliamlarının ardından garantörlük haklarını kullanan Türkiye’nin düzenlediği barış harekatının 46’ıncı yıl dönümü kaydediliyor. Adada Kıbrıslı Türklere yönelik 1963 Aralık ayındaki “Kanlı Noel” başta olmak üzere EOKA (Kıbrıs Rumlarının Enosis amacını gerçekleştirmeyi hızlandırmak için kurdukları terör örgütü/ Kıbrıs Milli Mücadele Örgütü) tarafından düzenlenen katliamlar, Türk varlığını korumak için Türkiye’nin garantörlük hakları doğrultusunda askeri tedbirlerin uygulanmasını kaçınılmaz kılmıştı.

BARIŞ HAREKATINA GİDEN SÜREÇ

Türkiye Başbakanı Adnan Menderes ve Yunanistan Başbakanı Konstandinos Karamanlis’in 5-11 Şubat 1959 tarihleri arasında İsviçre, Zürih’te gerçekleştirdiği görüşmenin akabinde ortak bir açıklama yapılarak Zürih Antlaşması imzalanmıştı. Bu anlaşmayı takiben 19 Şubat 1959’da da Londra Antlaşması imzalanmış, Kıbrıs’ta Türkiye, Birleşik Krallık ve Yunanistan’ın garantörlüğünde bağımsız bir devlet kurulmasına karar verilmişti.

Yapılan antlaşmalar gereği altı yüz elli kişilik Türk ve dokuz yüz elli kişilik Yunan askeri birliği 16 Ağustos 1959’da adaya çıkmış ve Kıbrıs Cumhuriyeti resmen bağımsız bir devlet olarak kurulmuştu. Fakat buna rağmen Rum kesiminin adanın tamamını ele geçirmek konusundaki düşünceleri devam etmişti.

Adadaki Türk varlığını korumak için Kıbrıs’ta 1 Ağustos 1958’de EOKA örgütüne karşı mücadele etmek amacıyla Türk Mukavemet Teşkilatı (TMT) kurulmuştur. Bu oluşum sonradan 1 Ağustos 1976 tarihinde Kıbrıs Türk Güvenlik Kuvvetleri Komutanlığı’na dönüştürülecektir.

1974’TE NELER OLDU?

Atina’da dönemin (1967-1974 Yunanistan askeri cuntası) cunta yönetiminden destek alan EOKA, Türklerle görüşmesinden rahatsızlık duyduğu Kıbrıs Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı III. Makarios’a cephe almış, 15 Temmuz 1974’te Makarios’a karşı darbe yapmıştı. Darbeciler Makarios yanlılarını öldürmeye başlayınca, Makarios bir İngiliz üssüne sığınarak, Birleşik Krallık’ın desteğiyle Kıbrıs’ı terk etmiş, darbeciler bundan sonra Türklere saldırmaya başlamışlardı. Kısa sürede güya Kıbrıs Helen Cumhuriyeti’nin kurulduğunu ilan ederek EOKA üyesi Nikos Sampson’u liderliğe getirmişlerdi. 19 Temmuz 1974’te BM Güvenlik Konseyi’nde konuşan Makarios, Yunanistan’ın Kıbrıs’ı işgal ettiğini ve BM’nin askeri tedbirlere başvurarak bu durumu sona erdirmesini istemişti.

Başbakan Bülent Ecevit önderliğindeki Türk heyeti de, o dönemdeki Birleşik Krallık Başbakanı Harold Wilson, Birleşik Krallık Dışişleri Bakanı James Callaghan ve ABD Dışişleri Bakanı Yardımcısı Joseph Sisco ile Kıbrıs’ı konuştu. Birleşik Krallık ve ABD, Türkiye’yi desteklemeyince 18 Temmuz 1974’te Türk heyetinin Ankara’ya dönmesinin ardından 19 Temmuz 1974’te Genelkurmay Başkanlığındaki komutanlarla görüşülerek Bakanlar Kurulu oy birliği ile Kıbrıs’a askeri müdahale kararı aldı.

TÜRKİYE GARANTÖRLÜK HAKKINI KULLANARAK HAREKÂTI BAŞLATTI

1963’ten beri Kıbrıs’ta Türkler aleyhine yaşanan gelişmelere müdahalesi engellenen Türkiye, 1959 ve 1960 antlaşmalarının verdiği yetkiye dayanarak 20 Temmuz 1974’te Kıbrıs Barış Harekâtını başlattı. 14 Ağustos 2019’da da harekatın ardından toplanan Cenevre Konferansından bir sonuç alınamayacağını gören dönemin Dışişleri Bakanı Turan Güneş’in telefonda şifreli şekilde, “Ayşe tatile çıksın!” sözüyle Kıbrıs Barış Harekatının ikinci safhası başlatıldı.

Kaynak: Kırım Haber Ajansı - QHA
https://qha.com.tr/haberler/kibris-baris-harekatinin-46-yil-donumu/226248/