Kayıp bohem yazarı bulan bir edebiyat dedektifi

Peyami Safa, Necip Fazıl Kısakürek gibi isimleri ağırladığı evindeki bohem yaşamı anlattığı ‘Asmalımescid 74’ kitabı ile Türk edebiyatında iz bırakan Fikret Adil’in (Kamertan) kayıp mezarı ölümünün 49’uncu yılında bulundu. İBB’nin restorasyonunu üstlendiği mezar Türk dili ve edebiyatı uzmanı Mesut Kaplan’ın dedektifleri aratmayacak çabasıyla bulundu. KARAR’a konuşan Kaplan “Mezarı hakkında hiç bilgi yoktu. Bir gün Adil Kamertan diye birinin ölüm haberini buldum" dedi.

SALİHA SULTAN

Peyami Safa, Necip Fazıl Kısakürek, İbrahim Çallı gibi dönemin meşhur sanatçılarını ağırladığı pansiyonundaki bohem hayatı kaleme aldığı ‘Asmalımescid 74’ kitabı ile Türk edebiyatında iz bırakan yazar ve çevirmen Fikret Adil’in kayıp mezarı 49 yıl sonra bulundu. Mezarın bulunduğu İstanbul Büyükşehir Belediyesi Genel Sekreter Yardımcısı Mahir Polat’ın sosyal medya hesabından yaptığı “Fikret Adil’in tanınmaz hale gelmiş mezarını restore ediyoruz. 3 güzel insan kaybolan mezarın peşine düşüp tespit yaptı ve raporla bize iletti.” paylaşımıyla ortaya çıktı. Polat, paylaşımında bahsettiği ‘üç güzel insan’ın ise Mesut Kaplan, Büke Uras ve Şehsuvar Adil olduğunu kaydetti.

Polat’ın paylaşımının ardından mezarın nasıl bulunduğunu sormak için aradığım Türk dili ve edebiyatı uzmanı Mesut Kaplan’la yaptığım görüşmeden ise tam anlamıyla bir dedektiflik hikayesi çıktı. Görüşmemizde uzun süredir bir yazar sözlüğü çalışması yürüttüğünü aktaran Kaplan, Fikret Adil üzerine yaptığı çalışma sırasında mezarının nerede olduğuna dair bir kayıt bulamadığını belirterek, şunları aktardı: “Kaynak taraması yaparken her çalışmada mezarının Eyüpsultan’da olduğu bahsi geçiyor ancak bir fotoğrafı veya yeri belirtilmiyordu. Sonra bir gün bir gazetede Adil Kamertan isimli birinin ölüm haberine denk geldim. Dikkatimi çekti, Fikret Adil’in babası olduğuna kanaat getirdim. Haberde Eyüpsultan’ın en tepe noktasındaki aile mezarlığına gömüldüğü yazıyordu. Babası Adil bey bir askeri hekimmiş, vefatı o yüzden haber konusu olmuş olmalı.” Kaplan, ardından Zincirlikuyu Mezarlıklar Müdürlüğü’ne başvurduğunu ancak bir kayıt bulamadığını söyleyerek, “1973’te İsviçre’de vefat ediyor malum. Vefatının ardından hızla İstanbul’a getiriliyor ve birkaç gün içinde gömülüyor ama o hengamede demek ki adı mezar kayıt defterine işlenemiyor” dedi.

‘MEĞER BABASININ ÜZERİNE GÖMÜLMÜŞ’

Zincirlikuyu’dan eli boş dönen Kaplan, yılmıyor, ardından Eyüpsultan Mezarlıklar Müdürlüğü’nde araştırma yapmaya karar veriyor ve nihayet buradaki kayıtlarda Adil Kamertan ismini buluyor. Ardından mezara giden Kaplan, harap haldeki mezarda Fikret Adil namına hiçbir iz bulamıyor. Bu araştırmaları yapan Kaplan, bir yandan da yazarın yeğeni Şehsuvar Adil ile iletişim kuruyor. Sonrasında yaşananları ise şöyle aktarıyor: “Adil Kamertan’ın mezarını bulduktan beş altı ay sonraydı, yeğeni Şehsuvar bey ile tanıştım. Kendisine de mezarın yerini sordum. Halasından Eyüpsultan’a gömüldüğünü duyduğunu ama kendisinin de mezarı bir türlü bulamadığını söyledi. Kendisine babasının mezarını bulduğumu aktarınca da, aynı mezar olduğunu, halasından Fikret Adil’in babasının Fevzi Çakmak’ın mezarının arkasında bulunan mezarına, yani üzerine gömüldüğünü duyduğunu aktardı. Demek ki, ” Ardından Şehsuvar bey ile birlikte mezarlığa tekrar giden Kaplan, mezarı altı ay öncesinden de harap halde bulduğunu kaydetti. Bunca araştırmadan sonra mezarı bulmakla yetinmeyen Kaplan, Şehsuvar bey ve Büke Uras ile birlikte konuyu bir rapor haline getirerek, İBB Genel Sekreter Yardımcısı Mahir Polat’a iletiyor, müdahale edilmemesi neticesinde yok olabileceğini belirtiyor. Polat’ın konuya büyük ilgi gösterdiğini vurgulayan Kaplan, bütün çabaların sonucunda Fikret Adil’in hatırasına yakışır bir mezarın ortaya çıkacağına inandığını sözlerine ekledi.

YAZDIĞI FİKRET ADİL ADİL BİYOGRAFİSİ YOLDA

Mezarı bulmasının ardından Fikret Adil çalışmalarına devam ettiğini vurgulayan Kaplan, kaynak taramalarında yazarın binden fazla çeviri öyküsünü, kendi yazdığı ya da uyarlama hikayelerini, onlarca çeviri romanını, isminin dahi yazılı olmadığı ancak kendi arşivinden gelen isimsiz yayımlanmış vesikalarını bulduğunu kaydetti. “Fikret Adil’in hem eserlerini, hem hatıralarını, arkadaşlık ilişkilerini ele alan geniş bir biyografisini yazmaya çalışıyorum. Birkaç da şiirini tespit ettim ki normalde şairlik yönü bilinmez” diyen Kaplan, yazar hakkında bugüne kadar bir biyografi çalışması yapılmamasının büyük bir eksiklik olduğunun altını çizdi. Kaplan, Fikret Adil’in çok yönlü bir isim olduğunu hatırlatarak, “Ayrıca çok fazla sanat üzerine kritik yazıları var. Fikret Adil’in Türkiye’de sanat eleştirmenliği konusunda modern anlamdaki ilk isim olduğunu söyleyebiliriz, sergi, sinema kritik yazılarının öncüsü kesinlikle” dedi. Kaplan, biyografi çalışmasını yıl sonunda tamamlamayı düşündüğünü, hangi yayınevinden çıkacağı konusunda ise henüz bir karar vermediğini kaydetti.
İlk yayın yeri:https://www.karar.com/kultur-sanat-haberleri/asmalimescid-74un-yazarinin-mezari-olumden-49-yil-sonda-1689810