Karagöz-Hacivat'a adanmış bir ömür

Bugün 84 yaşında olan Ünver Oral belki son Karagözcü değil ama gölge oyunu sanatının son üstadlarından biri olduğu kesin. Türk Gelenek (Halk) Tiyatrosu'nun, başta Karagöz ve kukla olmak üzere kıymeti yeterince bilinmemiş bir hazine olduğunu vurgulayan Ünver Oral, "Türk Gelenek Tiyatrosu, dünyanın en eski, en güzel, en fazla özelliklere ve dallara sahip, güldürü gayeli tek halk tiyatrosudur. Güldürüye ve mizaha en uygun dil olan Türkçe ve halk edebiyatı ile kucaklaşmıştır, müzik ve şiir ile de... Ancak bu millî tiyatro sanatımız sahipsiz kalmıştır. Bütün dalları ile komadadır" diye dert yanıyor. Türk Gelenek Tiyatrosu'na basit Ramazan eğlenceleri, çocuk eğlencesi şeklinde bakmanın çok sığ bir bakış açısı olduğunun altını çizen Ünver Oral, kitabı hakkında şu bilgiyi veriyor:

"Bu kitap hatıralar değildir, günlük değildir, bilgi ve görüşlerim de değildir. Tecrübelerimle beraber hepsinin karışımıdır. Kişilere değil olaylara ve gerçeklere önem verdim. 1961 yılında "Karagöz Oynatım Kursu"na girdiğim zaman koca istanbul'un ne kitapçılarında, ne de sahaflarında ilgili tek bir yayın yoktu. Fakat kursa yakın olan Türkiye Yayınevinde oyun metinleri, tarihi ve tekniğine ait, yetersiz ve ince de olsa Öğretmen Mustafa Rona ile Enver Behnan Şapolyonun kitapçıklarını buldum, bayram ettim. Tekrar gittiğimde onların da bittiğini öğrendim.

Beyazıt'ta bir sahafta Arap harfli, Türkçe yazılı Karagöz Gazetesinin dört cildini buldum, borç para ile aldım ve yine bayram ettim.

Aramaya devam ettim, ediyorum. Zaten sorduğum her kitapçı, bakmadan, aramadan halk tiyatromuz kitapları için "Yok!.." cevabı veriyor.

Bir yandan da gazetelerde verilen Ramazan sayfaları ve ekleri ile karikatür dergilerini biriktirmeye ve her yerde aramaya başladım. Artık yazı ve oyunlarım da yayınlanıyordu. Durumun içinde olduğum, artık gösteriler yaptığım, atelye çalışmalarımda kendi sahne, tasvir ve kuklalarımı da yaptığım için öncekilerin hatasına düşüp öğrendiklerimi, tecrübelerimi ve yaptıklarımı saklamamalıyım. Özellikle tecrübe birikimim de artmaya devam ediyordu.

Ama her şeyin bir zamanı olduğu gibi, "Karagöz ve Kuklalı Yıllarım"ı yazabilmem için, beklemem gerekiyordu. Bir yandan da her gösterimin seyirci sayısı, tarihi, yeri, adını not ederek sabırla bugünlere geldim. Artık gösterim ve atelye çalışmam da yoktu. Ayrıca yarım bekleyen diğer halk tiyatrosu kitap dosyalarım da duruyor.

Yazacaklarım sıkıcı olmayacak, yalan olmayacak, lüzumsuz bilgiler olmayacak...

Bu kitabım için daktilomun tuşlarına vururken 84 yaşındayım, gözlerim yorgun, beynim yorgun, gönlüm kırgın! Ama daktilomdaki kağıtta Karagöz ile Hacivat ve İbiş ile Bey perde kurmuşlar, görüyorum. Kulaklarımda çocukların saf kahkahaları çınlıyor.

Şiir yazmakla ve hayallerle geçen askerliğimden sonra dayımdan borç alarak edindiğim daktiloda yazmayı öğrendim ve ilk romanımı (1962 - Yaş 25) yazmaya başladım. "Şeytan'ın Kaderi" isimli bu ilk yazarlık çalışmam herhalde, ülkedeki üçüncü "senaryo-roman" oldu. Daha Karagöz ve İbiş'le ve ötekilerle tanışmadım! 83 yıl, onlarca kitap, makaleler, konuşmalar, dersler, yapamadıklarım geride kaldı ama hâlâ okumaya, yazmaya, atelye çalışmalarına ve gösteriler yapmaya doyamadım. Halk tiyatromuza, gülmeye, güldürmeye doyamadım. Dilerim bu dünyaya tekrar gelirsem veya diğer cihanda da imkân varsa yine bu sanatların içinde olayım.

Arşivimden derleme olacak bir düzine kadar kitabımın dosyası da elimin altında matbaaya gidecekleri günü bekliyorlar.

Özellikle üniversitelerdeki tez çalışmalarında ve ilgili derslerde kitaplarımın öğrencilerimize faydalı olduğunu öğrendikçe en güzel, en büyük ödülleri almış oluyorum.

Bu halk bizimdir, halk tiyatrosu da bizimdir, onunla beraber yaşamalıdır, yaşatılmalıdır. Bu sanat yoksa biz de yokuz demektir."

Kitabevi Yayınları Tel:(0212) 512 43 28

Kaynak Yeniçağ: Karagöz-Hacivat'a adanmış bir ömür