İsrail, Türkiye'yi Suriye'de zayıflatmak için faaliyetlerini arttırdı

Elbegi HASANLI

Reuters'ın ismi açıklanmayan kaynaklara dayandırdığı haberine göre, İsrail, Türkiye'nin Suriye'deki nüfuzunu dengeleme planı kapsamında, Suriye'deki üslerini korumak için ABD'de Rusya lehine lobi faaliyetlerini artırıyor.
İsrail, Hamas'ın Suriye'ye geçerek Türkiye'nin himayesinde faaliyetlerini sürdürmesinden endişe ediyor. Bu durum İsrail-Türkiye gerginliğini daha da kötüleştirebilir. Ancak Rusya'nın Suriye'deki askeri varlığının bu senaryoyu, yani Türkiye'nin Hamas'ı Suriye'ye taşımasını nasıl engelleyeceği belirsizdir. ABD'nin Suriye'deki yeni yönetimi Rus askeri üssünü olduğu gibi tutmaya nasıl ikna edebileceği de pek çok soruyu gündeme getiriyor.
ABD'nin İsrail'in isteğini yerine getirmesi o kadar kolay değil. Zira bu durum, ABD'nin Ortadoğu'daki en yakın müttefiklerinden ikisi olan Türkiye ile İsrail arasındaki ilişkilerin kritik bir şekilde bozulmasına yol açabilir ve bu durum Beyaz Saray tarafından kabul edilemez olur.
İsmi açıklanmayan üst düzey bir Avrupa Birliği (AB) yetkilisi Ocak ayı sonlarında gazetecilere şunları söyledi:
"Suriye'deki yeni yetkililere, normalleşme sürecinin Suriye'deki tüm dış aktörlerin, ister askeri ister başka türlü olsun, çekilmesine bağlı olduğunu zaten bildirdik." Orada üç ülke var, bunlardan biri de Rusya. "Evet, bu konuda kendilerine baskı yapmaya devam ediyoruz."
Ancak AB, daha önce Suriye'ye uyguladığı enerji, ulaştırma ve bankacılık yaptırımlarının bir kısmını kaldırdı; böylece AB'nin o tarihten bu yana tutumunun gayri resmi olarak değiştiği ortaya çıktı.
AB'nin, ABD'den farklı olarak, İsrail'in Gazze'deki davranışlarını sert bir dille eleştirdiği biliniyor.
Ancak AB, İsrail'e karşı bazı tavizler vermeye hâlâ istekli görünüyor. Bu durum, Ukrayna konusunda yaşanan transatlantik anlaşmazlığın pek çok kişinin düşündüğü kadar ciddi olmadığını da gösteriyor. Zira Rusya'ya direnen AB, İsrail'in isteğiyle Rusya'nın Suriye'deki varlığına bilerek göz yumuyor. Siyasi analistler, Rusya'nın Suriye'de hala iki üssü olmasına rağmen, Suriye'ye yönelik bazı yaptırımların kaldırılmasının AB tarafından büyük bir taviz olduğu görüşünde.
Bu başkan göz önüne alındığında, İsrail'in Rusya'yı ülkeden çıkarmak isteyen Suriye'ye yönelik dış baskıyı ortadan kaldırma konusunda ilerleme kaydettiği, bunu da hem AB hem de ABD nezdinde lobi faaliyetleri yürüterek başardığı sonucuna varılabilir.
Bu da İsrail'in gücünü gösteriyor. Batı'nın kolektif yapısı, İsrail'in çıkarları uğruna bir araya geliyor ve paradoksal olarak, Suriye'de Rusya'nın çıkarlarını savunuyor. Ayrıca Suriye'deki Rusya-İsrail ittifakı yeni bir konu değil. Bu ülkeler fiilen son 5 yıldır Suriye'de birlikte hareket ediyorlar.
Suriye'den kovulan İran, İsrail için tehdit kaynağıydı. Çünkü İran, Suriye üzerinden İsrail'i vurmaya çalışıyordu. Ancak Rusya, İsrail'e karşı böyle düşmanca bir politika izlemedi. Yahudi devleti bu etkene dayanarak Rusya'nın Suriye'de kalmasını istiyor. Ayrıca, bu büyüklükteki Suriye'nin tek başına Türkiye'nin elinde olması, gelecekte İsrail için ciddi sorunlar yaratabilir. En azından İsrail'in siyasi eliti böyle düşünüyor.
Böylece Rusya, İsrail ve ABD+AB, Türkiye'nin Esad sonrası Suriye'de egemen olmasını engellemeye çalışıyorlar. İsrail, tehlike rüzgarının nereden estiğini, hangi yönden estiğini hesaplamaya çalışıyor. Küresel sistemde söz sahibi olan kilit aktörlerin kendi çıkarlarını korumasını sağlayacak adımları şimdi atması gerektiğine inanıyor.
Rusya-ABD'nin Suriye'deki etkileşimi, İsrail'in bölgesel güvenlik çıkarlarının korunması açısından hayati önem taşırken, Hindistan-Ortadoğu-Avrupa Ekonomik Koridoru (IMEC) da İsrail'in ekonomik çıkarlarının gerçekleştirilmesinde kilit rol oynuyor. Bu mega proje, İsrail-Hamas savaşının başladığı 7 Ekim 2023 tarihinden bu yana dondurulmuş durumda, ancak İsrail bunu yakında yeniden canlandırmayı umuyor. ABD de IMEC'e katılıyor ve Putin, "IMEC sadece bize fayda sağlayacak" diyor. Bu, Rusya'nın bir başka önemli konuda İsrail'e yakınlaştığı anlamına geliyor...
Suriye'de bir araya gelen tarafların hedef ve niyetlerinin Türkiye tarafından da bilindiği şüphesizdir. Beşşar Esad yönetiminin, Ankara'nın desteklediği gruplar da dahil olmak üzere isyancıların eline geçmesi, Türkiye'yi Suriye'de İran ve müttefiki Rusya'nın yerine geçen baskın yabancı oyuncu haline getirdi. Bu anlamda İran, Rusya, İsrail ve ABD+AB arasında doğrudan yer almasa da, açıkça Türkiye karşıtı bir taraf olarak görülüyor.
Ermenistan'a askeri destek sağlamaya çalışan Hindistan'ın da Türkiye'ye karşı açılacak her cephede yeri var...
İsrail ve Türkiye medyası ile yetkililer, Azerbaycan'ın, özellikle İlham Aliyev'in, İsrail-Türkiye ilişkilerinde olumlu dengeyi korumak amacıyla taraflar arasında arabuluculuk yaptığını defalarca kabul ettiler. Resmi Bakü daha önce de tarafları bir araya getirmişti. Azerbaycan, taraflar arasındaki gerginliğin belirli bir çerçevenin ötesine geçmemesi için çok çaba sarf etti. Resmi Bakü, her iki müttefikini de korumak adına gerginliği azaltmakla ciddi şekilde ilgileniyor...
*ZÜRİH
Kaynak: 4 Mart 2025,https://www.turkustan.az/news/authors/109378