İpek Akgül yazdı: Bintepeler

Batı Anadolunun Piramitleri Bintepeler

Lidya Kral Mezarları

Marmara Gölü’nün güneyinde, Gediz Ovası’nın kenarında, yaklaşık 90 kadar Tümülüs içeren Lidya Kral Mezarlığı bulunmaktadır.

Bir Tümülüs’ün yüksekliği, kral ya da soylunun ne kadar sevildiği ile ilgili. Çok sevilen biriyse üzerine çok toprak atılıyormuş, hatta başka şehirlerden avuç avuç, çuval çuval toprak getiriyorlarmış. Hani Toprağı Bol Olsun sözü vardır ya işte buradan geliyormuş.Bintepeleri n manzarası oldukça etkileyici ve güzel. .

Özellikle Tümülüslerin üzerine güneş vurduğunda manzara çok güzel görünüyor.

Lidyalı Kral ve asillerin ölülerini yığma toprak  tepelerin (Tümülüslerin) altında bulunan odalara gömerlermiş.  Büyük olasılıkla kenti yönetmiş krallara ve soylu kesime ait mezarlar bulunur. Mezarların üzerine irili ufaklı ve piramidi andıran yükseltiler inşa edilmiştir. Bu mezar piramidleri anadolunun piramidleri adıyla da anılmaktadır.. Bölgedeki en büyük tümülüslerin Krezüs'ün babası Kral Alyattes ile Kral Gyges'e ait olduğu sanılmaktadır.

Lidyalılar tarafından yapılan  M.Ö. 7. ve 6. yüzyılda yapılan Manisa’nın Salihli ilçesindeki ‘Bintepeler Tümülüsleri’, yapılan tarım sebebiyle  ve definecilerin tahribatı nedeniyle  yok olma tehlikesiyle karşıya karşıya kalmıştır.

Akhisar-Salihli Karayolu’nun her iki kenarında yer alan yaklaşık 2500 yıllık 90 tane Tümülüs  vardır. Salihli ilçesinin kuzeybatısında yer alan Bintepelerin en büyüğü  Ünlü Lidya Kralı II. Alyattes’e ait olan tümülüs, 355 metre çapında, 69 metre yüksekliğinde ve çevre uzunluğu bin 115 metredir. Kral Giges’e ait ikinci en büyük tümülüs ise Amerikalı bir ekip tarafından kazılmıştır. Tümülüs, bir mezar ya da mezarlık içeren, üzerine toprak yığılarak oluşturulmuş tepeciklere verilen addır.

“Lidya’da üç hanedan hüküm sürmüştür”
Lidya’da “Atyadlar”, “Heraklidler” ve “Mermnadlar” diye adlandırılan üç kral hanedanı hüküm sürmüştür. İlk iki hanedan ve bunların kralları hakkında fazla bir bilgi yoktur. Lidyalıların bilinen en parlak dönemi M.Ö. 700-550 yılları arasında yaşanmıştır. Bu dönem Mermnadlar  Hanedanı dönemidir. Lidya adı Mermnadlar Hanedanının ilk kralı olan Gyges’ten itibaren kullanılmaya başlanmıştır. M. Ö. 546 yılında Ahameniş İmparatorluğu, Lidya Krallığı’nın başkenti Sardes’i ele geçirip Lidya Krallığına son vermiştir. Böylelikle Anadolu, 200 yıllık Pers egemenliği dönemine girmiştir. Lidya’nın insanlık tarihine en büyük katkısı parayı icat etmiş olmalarıdır.

  Alyattes Tümülüsü

Herodot’a göre:

(Lidya’da) görülmeye değer bir anıt vardır. Mısır’dakiler ve Babil’deki anıtlar bir yana, öyle bir anıt vardır ki, bilinen bütün öbürlerini aşar. Bu, Kroisos’un babası Alyattes’in mezarıdır, etekleri büyük taşlarla (krepis) örülmüş bir toprak yığınıdır. Küçük esnafın, el işçilerinin ve aşk satıcısı küçük kızların topladıkları paralarla yükseltilmiş bu anıt. En yüksek yerinde, ben oradan geçtiğim zamanda da, beş tane taş blok vardı, üzerlerinde kazılı olan yazıtlarda, buna katılan her meslek dalının ne kadar verdiği yazılıydı.Bu mezar, çepeçevre altı stad ve iki plethron’dur; genişliği on üç plethron’dur. Yanında büyük bir göl vardır, ki Lidyalılar hiç kurumaz derler; adı Gyges gölüdür. 

Bin Tepeler olarak bilinen mezar tümülüsleri   Anadolu’da  bulunmuş  en büyük tümülüslerdir. Lydia Krallığının mezar Tümülüsleri   çok büyük ve göz  alıcı eserlerdir.

  Göz çarpıcı olanı Alyttes Tümülüsüdür.

Bintepeler ismini üzerindeki tümülüslerden alır. Lidya Kral ve soylu zenginlerine ait yüzlerce anıt mezarlar vardır. Şu anda, Manisa ilinin Salihli ilçesinde, ilçe merkezinin kuzeybatısında yer almaktadır. Bölgedeki mezarlar, Akhisar-Salihli karayolunun her iki kenarında görülmektedir.

Bin Tepe’nin en büyük üç tümülüsü Antik Çağdan beri Mermnad sülalesi ile ilişkilendirilmiştir, ama üçünden sadece en büyüğünün Alyattes’e atfı kesin görünmektedir. Bu tümülüs özenle inşa edilmiş avlulu mermer bir odadan meydana gelmektedi,, fakat herhangi bir mezar mobilyası ya da iskelet kalıntısına rastlanmamıştır. Bir zamanlar Gyges’e ait olduğu düşünülen ikinci tümülüs artık MÖ altıncı yüzyıla tarihlenmekle birlikte  mezar odası henüz bulunamamıştır Bin Tepe’deki birçok küçük tümülüs olasılıkla Kroisos’un düşüşünden sonraya aittir ve burada yaşayan Pers soylularının ya da yerel üst sınıfların kendi mevkilerini eski Lidya kralları üzerinden tanımladıklarına işaret etmektedir.

   Lidya’nın belki de en belirgin mirası mezarlarıdır. Sardeis’in manzarasına hâkim tümülüsler Lidya’daki antik yerleşmelerin varlığına dair görsel kanıtlardır. Bin Tepe’deki tümülüsler antik çağdan günümüze kadar seyyahların merakını uyandırmış ve bölge eskiden beri arkeolojik ilgiyi üzerine çekmiştir. Lidya’da 500’ün üzerinde tümülüs tespit edilmiştir ve bunların dağılımı bölgedeki yerleşim düzeni hakkında  bize bir fikir vermektedir.³ Lidya tümülüsleri bloklardan yapılmış veya ana kayaya oyulmuş ,  odalarını veya nadiren taşla sınırlandırılmış sandıkları ya da çukurlara yerleştirilmiş lahitlerin üzerini örtmektedir. Mezar odalarının içindeki gömüler lahitlerin içine ya da klinelerin (sekiler) üzerine yerleştirilebilir. Çoğunlukla kireçtaşı ya da mermerden yapılmışlardır, fakat ana kayadan oyulmuş veya ahşap ve tunçtan yapılmış örnekler de bilinmektedir.⁴ Taştan örneklerin üst yüzeylerine insan şeklinde oyuklar ve/veya yastıklar işlenmiştir. Bazı sekiler çift genişliktedir ve yan yana iki insan şeklinde oyuk barındırır. Bu Tümülüsler aynı zamanda Dünyanın en büyük Tümülüs alanıdır. Bintepeler turizm açısından çok önemlidir.Bu Tümülüsler turizme kazandırılmalı ve daha çok turistin gelmesi için tanıtımı yapılmalıdır. Lidyalıların kültürünün de bir parçası olan bu mezarlar gidilip görülmesi gereken yerlerdendir.