İnternet Çağında Devletlerin Egemenliği Nasıl Değişiyor?

Kasam Fikir İktisat ve Siyaset Okulu-II dördüncü haftasında misafirimiz Doç. Dr. Turgay Yerlikaya idi. Yerlikaya, konuşmasında egemenlik kavramının tanımını ve internet ile bu kavramın nasıl değiştiğini anlattı. Egemenlik kavramının toplumsal sözleşme ile ortaya çıktığını belirtirken devletin egemenliğini zamanla değiştiren gelişmelere dikkat çekti. Peki, bu egemenlik anlayışı zamanla nasıl değişti?

İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra devletlerin egemenlik anlayışının değiştiğini görüyoruz. Bu da uluslararası örgütlerin ortaya çıkışı ile gerçekleşiyor. İlk olarak Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu mekanizmasının devreye alınması ile ortak pazar anlayışı gelişmeye başlamıştı. Yerlikaya, 1990’lı yılların sonuyla küreselleşmenin arttığını ve egemenlik anlayışının da hızla değiştiğini ifade etti.

Bu küreselleşme ile çok uluslu şirketler ve NATO gibi örgütler devletlerin egemenliğini paylaşan yapılar olarak ortaya çıktı. Bu egemenlik paylaşımları, devletlerin savunma mekanizmalarını geliştirmek istemesiyle veya şirketlerin pazar imkanlarını artmasıyla oluştu.

İnternetle Gelen Değişim

2000’li yılların başı ile internet kullanımının yayılması sonucunda egemenliğin farklı şekilde değiştiğini görüyoruz. Bu egemenlik savaşı sosyal medya şirketleri ve devletler arasında gerçekleşiyor. İnternet kullanımının yaygınlaşması bilginin kitlelere yayılmasını da hızlandırdı. Bu bilgiler, dezenformasyon içerdiği zaman ülkelerin siyasetine etki edebiliyor. Bu etki sosyal medya ve demokrasi arasında bir ilişki de oluşturmaya başlıyor.

Yerlikaya, konuşmasında kimi zaman bu korelasyonun demokrasi lehine pozitif tesir oluşturduğunu söylerken son üç yılda sosyal medyanın demokrasi aleyhine etki oluşturduğunu ifade ediyor. Sosyal medyanın demokrasiye pozitif etkisine örnek olarak Arap Baharı olaylarında halkın sosyal medya üzerinden örgütlenmesini ve bunun sonucunda diktatöryel rejimleri yıkmasını verebiliriz. Mesela Gazze’de veya Doğu Türkistan’daki yaşanan bir zulüm yine sosyal medya yolu ile yayılarak bunları yapan devlete karşı uluslararası kamuoyundan baskılar yükselmesine yol açabiliyor. Bu devletlerin yaptırımlara maruz kalması demokrasi ve sosyal medya arasındaki olumlu ilişkiye örnek olarak gösterilebilir. Bu noktada sorgulamamız gereken soru ise sosyal medyanın son üç yılda demokrasiye nasıl negatif etki ettiğidir.

Sosyal Medyanın Demokrasiye Olumsuz Etkisi

Sosyal medyanın demokrasilere olumsuz etkisini daha geriye götürebiliriz. ABD başkanlık seçilerinde yarışan Trump ve Clinton rekabeti ardından seçimlere sosyal medya ağlarından etki edildiği, seçmen algısının değiştirildiğini ve bunun Rusya tarafından yapıldığı iddiaları ortaya atıldı. Bu olayla seçimlerin seyrinin değişip Trump’ın kazanmasına yol açan sonuç doğurduğu ABD kamuoyunda çokça konuşuldu.

Brexit seçimleri ve Avrupa’daki bazı seçimlerin sosyal medya ile sonuçlarına etki edildiği tartışılan konular arasında yer alıyor. Bu gelişmeler geldiğimiz noktada sosyal medya şirketlerinin gücünü ortaya koyuyor. Geleneksel tartışma noktamız sandık başında seçimlere hile karıştırmak iken artık sosyal medya üzerinden bir ülkenin başka bir ülkedeki seçimlere nasıl müdahale edebildiği tartışılıyor. Bu nokta sosyal medya ve demokrasi arasındaki olumsuz ilişki olarak görülüyor.

Bu olaylar egemenliğin değiştiğini ve devletlerin kendi ülkesinde egemenliğini sosyal medya aleyhine kaybettiğini gösteriyor.

Sonuç olarak egemenlik kavramı toprak üzerinden devletin sınırlarını kontrol etmek ve zor kullanma gücünü elinde bulunduran tekel olarak tanımlanırken bugün geldiğimiz noktada bunun sosyal medya ağları üzerinden yaşanan başka bir egemenlik kavramı doğurduğunu görüyoruz. ABD seçimlerinden bu yana yapılan tartışmalar egemenlik ile demokrasi ilişkisinde zararlar doğurabileceğini gösteriyor Bu değişim ile devletlerin ordu gücüne yatırımları kadar siber alt yapılarına da yatırım yapması ve ülkelerini korumaları gerektiği ortaya çıkıyor.
Yayın linki: https://kasam.org/internet-caginda-devletlerin-egemenligi-nasil-degisiyor/