"Ermenistan Azerbaycan'ın savaş planlarını öğrenmişti" - Tovuz savaşının nedenleri - RÖPORTAJ

ASAS Medya'nın Azerbaycanlı savaş ve medya uzmanı Sahavet Mammad ile yaptığı röportaj
 
- Sahavet bey, davetimizi kabul edip bize zaman ayırdığınız için teşekkür ederiz..
- Rica ederim, buyurun. 
- Güney Kafkasya'da, özellikle Azerbaycan ile Ermenistan arasında neler oluyor?
- Şu anda Güney Kafkasya'da ve tüm dünyada büyük güçlerin savaşı var. Ermenistan gibi diğer devletlerin maşası sayılan ülkeler her zaman Güney Kafkasya'yı karıştırabilir. Ermenistan, Azerbaycan halkının Karabağ'dan asla vazgeçmeyeceğini çok iyi biliyor. Tovuz savaşında General Polad Haşimov'un ölüm haberinin ardından binlerce kişinin sokaklara dökülmesi bunun açık bir örneğidir. Bazen Azerbaycan'da birçok kişi gelecek neslin Karabağ'ı unutacağını söylüyordu. Ama şimdi herkes, genç neslin Karabağ'ı daha çok istediğine ve taviz vermeyeceğine inanıyor. Açıkçası bu Rusya, Ermenistan ve Azerbaycan hükümetine ciddi bir mesajdı.
- Savaş, çatışma alanı ve işgal edilen bölge Dağlık Karabağ mı?
- Konunun görünen yanı ile beraber, bir de görünmeyen yanı var. Şu anda problem Ermenistan-Azerbaycan Dağlık Karabağ sorunu olarak biliniyor. Mesele şu ki, Ermenistan tek Dağlık Karabağ için değil, tüm Azerbaycan için toprak iddiasındadır. Sadece Azerbaycan değil, Ermenistan'ın Türkiye üzerinde toprak iddiaları var. Ermeni basınına dikkat edersek, iyi incelersek Nahcivan'a sık sık toprak iddialarında bulunuyorlar. Sadece Nahçıvan'a değil, Azerbaycan'ın batı topraklarını da onlarınki adlandırıyor ve sahiplenmek istiyorlar. Batı topraklarımıza defalarca saldırdılar. Şu anda durum o ki, problem lokalize edilmiş ve sadece bu lokalizeni görüyoruz. Fakat Azerbaycan'ın Ermenistan ile bütün sınırları bir çatışma bölgesidir. Son olaylardan sonra, tek Güney Kafkasya'nın değil, diğer ülkelerde her iki tarafa ait büyükelçiliklerin bulunduğu istenilen yerin kolayca çatışma bölgesine dönüşebileceğini fark ettik.
- Konu Tovuz saldırılarına gelmişken, Ermeni tarafı neden Tovuz yönünde saldırdı? Amaçları neydi ve maksatlarına ulaşabildiler mi?
- Tovuz savaşlarına farklı yaklaşımlar var. Ermenistan'ın kendi sınırlarına yakın arazilerden geçen Azerbaycan'a ait enerji taşıyıcılarını ele geçirmek istediği iddia ediliyor. Ermeni yetkililer, "enerji taşıyıcılarını kontrol etmeliyiz, yalnız bu zaman güvenlik tamamen sağlanacaktır" diyerek iddiayı doğrulamış bulundular. Ancak ben durumun bu olduğunu sanmıyorum. Aslında enerji taşıyıcıları Tovuz'daki Ağdam köyü yakınından geçmiyor. Öyle olsa bile, enerji taşıyıcılarını kontrol altına almak için saldırı yapmak mantıklı görünmüyor. Ermenistan ve Azerbaycan, Dağlık Karabağ savaşında yalnız olabilirler, ancak Tovuz yönünde bir saldırı iki ülke arasında bir savaş anlamına gelmiyor. Bu savaş Karabağ savaşı gibi olmayacak. Çünkü Azerbaycan'ın Türkiye ile, Ermenistan'ın Rusya ve Kollektif Güvenlik Antlaşması Örgütü (KGAÖ) ile belli bir anlaşması var. Bu anlaşmalar bölgede benzeri görülmemiş bir savaşa neden olabilir. Resmi ve gayri-resmi kaynaklardan alınan bilgilere bakıldığında, piyade savaşının olmadığı açık. Yani, her iki ülke topçu alayları kullanarak savaştı. Her iki ülke kendi topraklarına ait sınırları geçmeden diğer tarafa ateş açtı. Tovuz meselesi neden çok konuşuluyor. Elbette basına açıklanamayacak şeyler var. Bazı sorular sorarak sorunun nerede olduğunu anlayabilirsiniz. Ermenistan Karabağ'da savaşmaya başlarsa ne olacağını bir düşünün. Büyük ölçekli olmasa da yerel çatışmalar kaçınılmaz olacaktı. Sadece topçu değil, aynı zamanda piyade savaşı da olacaktı. Yeni tatbikattan gelmiş Azerbaycan ordusu için bundan daha iyi bir fırsat olamazdı. Nahçıvan saldırıya uğrarsa ne olurdu? O zaman Azerbaycan ordusu ile beraber Ermenistan karşısında Türkiye ordusunu da görecekti. Ermenistan bunu ister miydi? Kesinlikle hayır! Rusya'nın arkasında olduğunu bilse bile bu riski alamazdı. Türkiye-Rusya ilişkilerinin mevcut seviyesini herkes biliyor. Tovuz'dan değil Gazah'tan saldırıya geçmiş olsaydı ne olurdu? Gazah kentinin 7 köyü halen Ermeni işgali altındadır. Bu, Sınır Birlikleri için fırsat olacaktı ki, sınırı gerektiği noktalara kadar ileri çeksinler. Aldığım bilgiye göre Azerbaycan tarafı Ermenistan'ın bu hatasını bekliyordu. O zaman ortaya çok iyi bir soru çıkıyor, neden Tovuz? Bunun çok basit bir cevabı var: ya Ermenistan halkın dikkatini cepheye çekmek istemiş ya da Azerbaycan'ın savaş hazırlıkları hakkında doğru istihbarat almışlardır.
-  Gürcistan'ın Güney Kafkasya ülkesi olarak sınırlarını saldırgan taraf olan Ermenistan'a silah geçişi için açmış olması hakkında ne düşünüyorsunuz? Diyelim ki savaş başladı, o zaman Gürcistan'ın mevcut savaştaki konumu ne olacak?
- Aslında bu konu fazlasıyla abartılıyor. Kim kime silah sattı, kim kimden silah aldı. Bunların hepsi normal şeyler. Silah pazarı, herkesin herhangi birinden silah alıp herhangi bir ülkeye satabileceği kolektif bir çiftlik pazarı gibidir. Para karşılığı bir ticaret. Mesele şu ki, Gürcistan ve Sırbistan daha şişirilmiş durumda. Ancak Rusya'nın Ermenistan'ın ana silah tedarikçisi olduğunu herkes biliyor. Bunun üzerinde durmanın daha fazla faydası var. Gürcistan'a gelince, Gürcistan asla Azerbaycan için ciddi bir ortak olamaz. Gürcistan, bölgedeki en itibarsız ülkedir. Herkes Keşikçidağ problemini hatırlıyor. Azerbaycan tapınaklarına yönelik iddialar, cumhurbaşkanlarının bölgeye habersiz gelişi, Azerbaycan askerlerinin silahlarına el koyulması ve diğer sorunlar bunun kanıtıdır. Anlayabildikleri dil güçtür. Azerbaycan Sınır Birlikleri burada ciddiyetini gösterdikten sonra durum tamamen sakinleşti. Gürcistan belirleyici bir devlet değil, ancak Azerbaycan ekonomik ve diğer baskılarla Gürcistan'a dikte edebilir.
- Savaşın başlama olasılığını nasıl değerlendiriyorsunuz?
- Savaş kaçınılmazdır. Karabağ savaşı Ermenistan ve Azerbaycan hükümetleri için bir hayat memat meselesidir. 2016 yılı, 1-4 Nisan savaşının sonucu Ermenistan'da köklü bir değişiklikle sonuçlandı. Salgınlar, ekonomik çöküşler, nüfusun azalan sosyal refahı her iki devleti etkileyecek. Aç insanlar yemeseler bile zaferle doyurulabilir. Aslında savaş ve savaşta zafer elde etmek Azerbaycan hükümetine de fayda sağlıyor. Karabağ'ın işgalden kurtarılması sadece hükümetin ömrünü uzatmakla kalmayacak, aynı zamanda kimse açlık ve ekonomik sorunlar için muzaffer hükümetin üzerine gitmeyecektir. Oryantalizm, duygusallık Doğu insanının hayat tarzı olmuş. Biz bunu Nisan savaşlarında gördük. Zafer duygusu yıl boyunca insanları besledi. Sanırım bir savaş çıkacak. Hatta bu savaşı uzun zaman beklememiz gerekmiyor. 
- Orduların cephaneliği ve askeri gücü ile ilgili ne söyleye bilirsiniz? Dış destek açısından hangi ülke daha avantajlıdır? Tüm bu faktörler göz önüne alındığında, hangi taraf için savaşın galibi olma olasılığı daha yüksektir?
- Azerbaycan ordusunun silah cephaneliği oldukça iyi. Ermenistan'ın aksine Azerbaycan, İsrail'den de silah satın alabiliyor. Orduyla az çok ilgilenen herkes, ordunun modern silahlarla donanmış olduğunu biliyor. Dış desteğe gelince, Ermenistan için sadece Rusya yabancı destek olarak kabul edilmektedir. Azerbaycan'ın çok fazla dış desteği var. Türkiye ve Pakistan gibi ülkelerin sadece sözle değil , olası savaşta da destek vereceklerini biliyoruz. Azerbaycan Silahlı Kuvvetlerinin sayısı, silah cephaneliği, Savunma Bakanlığı ve Başkomutan'ın rezervleri göz önüne alındığında, Ermenistan'ın hiç şansı yok.
- Karabağ sorununu Azerbaycan'ın toprak bütünlüğü çerçevesinde çözmenin başka bir uygun yolu var mı? Yoksa savaş kaçınılmaz mı?
- Aslında 26 yıldır olumlu bir çözüm bulmanın başka yolları da deneniyor. Ama olmadı. Ermeni yetkililer de açıkça "Karabağ'da kan döktük" diyorlar. Bununla demek istiyorlar ki, o toprakları kansız vermeyecekler. Bu nedenle savaş kaçınılmaz görünüyor. Tovuz savaşları sırasında olağanüstü bir şey oldu. Azerbaycan halkı sokaklara çıkarak savaş arzusunu gösterdi. Eski zamanlarda bile krallar önce halklarını savaşa gitmeye ikna etmeye çalışıyorlardı, belli sözler verip onay aldıktan sonra savaş başlatıyorlardı. Azerbaycan'da bunun tam aksi yaşanmaktadır. Halk savaş istiyor, karşılığında hükümet onları sakinleştirmeye çalışıyor.
- Sahavet bey, açıklamalarınız için teşekkür ediyoruz. 
- Rica ederim.