Ermanistan Zengezur koridorunu bırakıyor mu?
Erivan, ablukayı kaldırarak bölgesel ekonomik ve ticari süreçlere katılma şansını kaybetmek üzere olduğunu çoktan anlamaya başladı ve İran'ın yanı sıra ABD ve Batı'nın da bölgeyi koruyamayacağını açıkça ortaya koydu. Ermenistan'ın bu konudaki çıkarları... Açılışını kabul etmekten başka çıkış yolu yok, çünkü Ermenistan biraz da olsa gecikirse bu koridor genel olarak Azerbaycan'ın bölgesel öncelikleri arasında geri plana itilebilir...
16 Kasım 2024 - 12:11
Güney Kafkasya için kaçınılmaz jeopolitik aşama başlamak üzere. Böylece ABD'li Cumhuriyetçilerin desteklediği Donald Trump'ın yeniden başkan seçilmesi Ermeni toplumunda ciddi bir çalkantıya neden oldu. Paşinyan hükümeti bile ciddi endişesini gizlemekte açıkça zorlanıyor. Yetkili Erivan, Donald Trump'ın önceki başkanlığı sırasında ABD'nin Güney Kafkasya'daki "Ermeni faktörüne" hiç dikkat etmediğini hâlâ unutmadı. Ve Amerika Birleşik Devletleri'nin yeni başkanı Donald Trump'ın bu kez aynı tutumu tekrarlamayacağından da hiç emin değil.
Şunu da belirtmek gerekir ki, son dönemde Paşinyan hükümetinin davranış ve açıklamalarında Güney Kafkasya'daki süreçlere yönelik kaygı işaretleri var. Dolayısıyla Batı'dan gelen baskı nedeniyle, Bakü'yü COP29 arifesinde Ermenistan'ın çıkarlarına daha uygun olan "eksik barış" anlaşmasını imzalamaya zorlama yönündeki resmi planların çoktan bozulmuş olduğu düşünülebilir. Yani resmi Erivan'ın yeni duruma uyum sağlaması gerekiyordu. Ve Paşinyan hükümeti, Amerika Birleşik Devletleri'nde iktidarı devretmek üzere olan Biden yönetiminden Ermenistan'ın hiçbir fayda sağlamayacağını zaten tüm doğruluğuyla anlıyor.
Bu nedenle Başkan Donald Trump'ın yetkilerinin hayata geçirilmesi zamanı yaklaşırken, tedirginliği giderek artan yetkili Erivan, bazı sorunları çözme telaşında olduğunu hissediyor. Her halükarda Paşinyan hükümeti, iktidarın Biden yönetimine devredilmesinin ardından Güney Kafkasya'daki durumun tamamen değişeceğinden ve jeopolitik koşulların Ermenistan aleyhine olabileceğinden endişe ediyor. Bu bakımdan Erivan yetkilisinin, nihai barış anlaşması metni üzerinde anlaşmaya varılmasının ve bir an önce imzalanmasının önemine dair mesajlar göndermesi hiç de şaşırtıcı değil.
Ancak Paşinyan hükümetini ilgilendiren sorunlar, Ermenistan'ın yakın zamana kadar ertelediği nihai barış anlaşmasını zamanında imzalama şansını kaybedebileceği gerçeğiyle sınırlı değil. Böylece Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, nihai barış anlaşmasının imzalanmasının ardından Azerbaycan ile iki ülke arasında barışçıl işbirliğinin ana yönlerine ilişkin stratejik bir anlaşma imzalanması teklifini gündeme getirdi. Ve Ermenistan Başbakanı'nın, gelecekte Azerbaycan'la karşılıklı ilişkilerin stratejik işbirliği düzeyine yükseltilmemesi durumunda Ermenistan'ın varlığının ciddi tehlike altında olacağından zaten emin olduğu anlaşılmaktadır.
Başbakan Nikol Paşinyan'ın açıklamalarından Ermenistan'a güvenlik garantilerinin ABD, Avrupa Birliği ve Fransa tarafından değil, yalnızca Azerbaycan tarafından sağlanabileceği sonucuna vardığı görülüyor. Çünkü ancak Azerbaycan ile normal ilişkiler ve ekonomik-ticari ilişkiler sayesinde Ermenistan güvenli bir şekilde gelişme şansı yakalayabilir. Özellikle Ermenistan'ın bloktan çıkması ve "çıkmaza girmiş devlet" statüsünden kurtulması meselesi Azerbaycan'la ilişkilerin normalleşmesiyle ilgilidir. Ve bu bağlamda, Erivan yetkilisinin yeni tekliflerinde bu konuların öne çıkmaya başlaması kesinlikle sebepsiz değil.
Mesele şu ki, Başbakan Nikol Paşinyan, Azerbaycan ile Ermenistan arasındaki ulaşım ve iletişim hatlarının bir an önce açılması için resmi Bakü'ye yeni teklifler gönderdi. Ancak yakın zamana kadar resmi Erivan sadece bu konu hakkında konuşuyordu ve somut adımlar atma önerilerini düşünmüyordu. Ayrıca Rusya Dışişleri Bakanlığı yetkilisi Maria Zakharova'ya göre, 2023 yılında taraflar bölgesel ulaşım ve iletişim hatlarının açılması konusunda anlaşmaya varmak üzereydi. Ve o dönemde resmi İrevan bu süreçten uzak durmayı ve Batı'nın talimatlarıyla anlaşmaları bozmayı tercih etti.
Şimdi Başbakan Nikol Paşinyan bu konuya kendisi dönmek zorunda kalırsa, Güney Kafkasya'da pek çok süreç Ermenistan aleyhine dönmeye başlamış demektir. Üstelik Ermenistan Başbakanı, durumun Ermenistan için daha da olumsuz anlamlar taşıyabileceği kanaatine vardı. Bu nedenle artık bölgesel ulaşım ve iletişim hatlarının Azerbaycan'a açılmasına yönelik özel tekliflerden oluşan bir paketin acilen gönderilmesi gerekiyor. Ermenistan Başbakanı da biliyor ki bu meselenin çözümü Azerbaycan şartları çerçevesinde Zengezur Koridorunun açılmasına bağlıdır.
ABD ve Batı'nın Zengezur Koridoru'nun kontrolü için Rusya ile rekabetinin Ermenistan'a pahalıya mal olabileceğini nihayet resmi Erivan'ın anladığı anlaşılıyor. Yani resmi Erivan, Batı tarafından desteklenen devlerin bu rekabetinin Ermenistan'ı ebedi bir abluka altında bırakabileceğini hesaba katmak zorunda kalıyor. Buna paralel olarak Zengezur Koridoru'nun açılmasına genel olarak karşı çıkan İran'ın tutumu aslında Ermenistan'ın çıkarlarına zarar veriyor.
Mesele şu ki, resmi Bakü, Zengezur koridoru etrafındaki bu çatışma durumunun sonuçlarını beklemeye niyetli değil. Azerbaycan, Zengezur Koridoru'na alternatif olarak İran topraklarından yeni bir rota çizerek ve Gürcistan topraklarındaki mevcut ulaşım ve iletişim hatlarını daha da geliştirerek sorunu kendi lehine çözmeye çalışıyor. Biraz gecikme olursa Ermenistan bölgesel ulaşım ve iletişim hatlarının dışında kalacak ve ablukayı sürdürmek zorunda kalacak.
Görünüşe göre resmi Erivan, Ermenistan'ın ablukadan çıkma ve bölgesel ekonomik ve ticari süreçlere katılma şansını kaybetmek üzere olduğunu çoktan anlamaya başladı. ABD ve Batı'nın yanı sıra İran'ın da bu konuda Ermenistan'ın çıkarlarını koruyamayacağını açıkladı. Böyle bir durumda Paşinyan hükümetinin Zengezur koridorunun Azerbaycan şartları çerçevesinde açılmasını kabul etmekten başka seçeneği kalmıyor. Ve eğer resmi Erivan biraz gecikirse Zengezur koridoru Azerbaycan'ın bölgesel öncelikleri listesinden çıkarılabilir.
Elchin KHALIDBEYLI,
Siyaset uzmanı,
"Yeni Müsavat" Medya Grubu,15.11.2024
Şunu da belirtmek gerekir ki, son dönemde Paşinyan hükümetinin davranış ve açıklamalarında Güney Kafkasya'daki süreçlere yönelik kaygı işaretleri var. Dolayısıyla Batı'dan gelen baskı nedeniyle, Bakü'yü COP29 arifesinde Ermenistan'ın çıkarlarına daha uygun olan "eksik barış" anlaşmasını imzalamaya zorlama yönündeki resmi planların çoktan bozulmuş olduğu düşünülebilir. Yani resmi Erivan'ın yeni duruma uyum sağlaması gerekiyordu. Ve Paşinyan hükümeti, Amerika Birleşik Devletleri'nde iktidarı devretmek üzere olan Biden yönetiminden Ermenistan'ın hiçbir fayda sağlamayacağını zaten tüm doğruluğuyla anlıyor.
Bu nedenle Başkan Donald Trump'ın yetkilerinin hayata geçirilmesi zamanı yaklaşırken, tedirginliği giderek artan yetkili Erivan, bazı sorunları çözme telaşında olduğunu hissediyor. Her halükarda Paşinyan hükümeti, iktidarın Biden yönetimine devredilmesinin ardından Güney Kafkasya'daki durumun tamamen değişeceğinden ve jeopolitik koşulların Ermenistan aleyhine olabileceğinden endişe ediyor. Bu bakımdan Erivan yetkilisinin, nihai barış anlaşması metni üzerinde anlaşmaya varılmasının ve bir an önce imzalanmasının önemine dair mesajlar göndermesi hiç de şaşırtıcı değil.
Ancak Paşinyan hükümetini ilgilendiren sorunlar, Ermenistan'ın yakın zamana kadar ertelediği nihai barış anlaşmasını zamanında imzalama şansını kaybedebileceği gerçeğiyle sınırlı değil. Böylece Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, nihai barış anlaşmasının imzalanmasının ardından Azerbaycan ile iki ülke arasında barışçıl işbirliğinin ana yönlerine ilişkin stratejik bir anlaşma imzalanması teklifini gündeme getirdi. Ve Ermenistan Başbakanı'nın, gelecekte Azerbaycan'la karşılıklı ilişkilerin stratejik işbirliği düzeyine yükseltilmemesi durumunda Ermenistan'ın varlığının ciddi tehlike altında olacağından zaten emin olduğu anlaşılmaktadır.
Başbakan Nikol Paşinyan'ın açıklamalarından Ermenistan'a güvenlik garantilerinin ABD, Avrupa Birliği ve Fransa tarafından değil, yalnızca Azerbaycan tarafından sağlanabileceği sonucuna vardığı görülüyor. Çünkü ancak Azerbaycan ile normal ilişkiler ve ekonomik-ticari ilişkiler sayesinde Ermenistan güvenli bir şekilde gelişme şansı yakalayabilir. Özellikle Ermenistan'ın bloktan çıkması ve "çıkmaza girmiş devlet" statüsünden kurtulması meselesi Azerbaycan'la ilişkilerin normalleşmesiyle ilgilidir. Ve bu bağlamda, Erivan yetkilisinin yeni tekliflerinde bu konuların öne çıkmaya başlaması kesinlikle sebepsiz değil.
Mesele şu ki, Başbakan Nikol Paşinyan, Azerbaycan ile Ermenistan arasındaki ulaşım ve iletişim hatlarının bir an önce açılması için resmi Bakü'ye yeni teklifler gönderdi. Ancak yakın zamana kadar resmi Erivan sadece bu konu hakkında konuşuyordu ve somut adımlar atma önerilerini düşünmüyordu. Ayrıca Rusya Dışişleri Bakanlığı yetkilisi Maria Zakharova'ya göre, 2023 yılında taraflar bölgesel ulaşım ve iletişim hatlarının açılması konusunda anlaşmaya varmak üzereydi. Ve o dönemde resmi İrevan bu süreçten uzak durmayı ve Batı'nın talimatlarıyla anlaşmaları bozmayı tercih etti.
Şimdi Başbakan Nikol Paşinyan bu konuya kendisi dönmek zorunda kalırsa, Güney Kafkasya'da pek çok süreç Ermenistan aleyhine dönmeye başlamış demektir. Üstelik Ermenistan Başbakanı, durumun Ermenistan için daha da olumsuz anlamlar taşıyabileceği kanaatine vardı. Bu nedenle artık bölgesel ulaşım ve iletişim hatlarının Azerbaycan'a açılmasına yönelik özel tekliflerden oluşan bir paketin acilen gönderilmesi gerekiyor. Ermenistan Başbakanı da biliyor ki bu meselenin çözümü Azerbaycan şartları çerçevesinde Zengezur Koridorunun açılmasına bağlıdır.
ABD ve Batı'nın Zengezur Koridoru'nun kontrolü için Rusya ile rekabetinin Ermenistan'a pahalıya mal olabileceğini nihayet resmi Erivan'ın anladığı anlaşılıyor. Yani resmi Erivan, Batı tarafından desteklenen devlerin bu rekabetinin Ermenistan'ı ebedi bir abluka altında bırakabileceğini hesaba katmak zorunda kalıyor. Buna paralel olarak Zengezur Koridoru'nun açılmasına genel olarak karşı çıkan İran'ın tutumu aslında Ermenistan'ın çıkarlarına zarar veriyor.
Mesele şu ki, resmi Bakü, Zengezur koridoru etrafındaki bu çatışma durumunun sonuçlarını beklemeye niyetli değil. Azerbaycan, Zengezur Koridoru'na alternatif olarak İran topraklarından yeni bir rota çizerek ve Gürcistan topraklarındaki mevcut ulaşım ve iletişim hatlarını daha da geliştirerek sorunu kendi lehine çözmeye çalışıyor. Biraz gecikme olursa Ermenistan bölgesel ulaşım ve iletişim hatlarının dışında kalacak ve ablukayı sürdürmek zorunda kalacak.
Görünüşe göre resmi Erivan, Ermenistan'ın ablukadan çıkma ve bölgesel ekonomik ve ticari süreçlere katılma şansını kaybetmek üzere olduğunu çoktan anlamaya başladı. ABD ve Batı'nın yanı sıra İran'ın da bu konuda Ermenistan'ın çıkarlarını koruyamayacağını açıkladı. Böyle bir durumda Paşinyan hükümetinin Zengezur koridorunun Azerbaycan şartları çerçevesinde açılmasını kabul etmekten başka seçeneği kalmıyor. Ve eğer resmi Erivan biraz gecikirse Zengezur koridoru Azerbaycan'ın bölgesel öncelikleri listesinden çıkarılabilir.
Elchin KHALIDBEYLI,
Siyaset uzmanı,
"Yeni Müsavat" Medya Grubu,15.11.2024
11:22
10:32
09:55
09:20
FACEBOOK YORUMLAR