Doç. Dr. Hilal Ortaç yazdı: Kanuni Sultan Süleyman'ın Annesi Hafsa Sultan

Kanuni Sultan Süleyman’ın Annesi Hafsa Sultan

Kanuni’nin annesi Hafsa Sultan’ın Kırım Hanı Mengli Giray’ın kızı olduğu son zamanlarda yapılan çalışmalarda tartışılmaksızın kabul edilmektedir. Oysa bazı çalışmalarda bunun doğru olmadığı da ileri sürülmektedir. 

Yaklaşan Mesir şenlikleri dolayısıyla Hafsa Sultan’ın kimliği konusunda ileri sürülen savları paylaşmak istiyorum. 

Hafsa Sultan’ın Manisa’da yaptırmış olan külliye ve vakfiyesi konusunda Vakıflar dergisinde bir yazı yayınlamış olan İbrahim Hakkı Konyalı, görmüş olduğu Hafsa Sultan’ın vakfiyesinde baba adının Abdurrahman olarak geçtiğini yazmaktadır.

Adının da daha sonraki bazı kaynaklarda yanlışlık sonucu “nam-ı diğer Ayişe Hatun” olarak yazıldığını ve Mehmet Süreyya Bey’in de Sicill-i Osmani de bunu tekrarladığını, oysa vakfiyesinde adının yalnızca Hafsa olarak geçtiğini belirtmektedir.

Kanımca Hafsa Sultanın Mengli Giray’ın kızı olarak kabul edilmesi de buradan kaynaklanmaktadır. Mengli Giray’ın kızı Aişe Sultan’dır. Böyle olunca Ayşe Hafsa Sultan Mengli Giray’ın kızı olarak kabul edilmektedir. Ancak Giray Hanedanı hakkında yazmış olan Zaytsev, “Ayshe (daughter of Mengli-Giray I) was married to the shahzade and governor of Kefe Mehmed, and to his brother Selim I later on (917/1511).” .(Mengli Giray’ın kızı Ayshe Şehzade ve Kefe Sancakbeyi Mehmed ve sonra onun kardeşi I. Selimle 1511de evlendi) demektedir. Bu bilgiye göre Mengli Giray’ın kızı Ayşe Sultandır ve I. Selimle 1511de evlenmiştir. I. Selim babası II.Bayezid ve kardeşleriyle olan taht mücadelesinde kayınpederi olan Kırım Hanı Mengli Giray’ın yardımını görmüştür.

Eğer I. Selim Ayşe Sultan’la 1511’de evlenmişse Ayşe Sultan ve Hafsa Sultan aynı kişi olamaz. Zira Selim’in Trabzon sancakbeyliğinde bulunduğu sırada 1494de Süleyman doğmuştur.

Bence Hafsa ve Ayşe Sultanlar ayrı kişilerdir ve çok eski zamanlarda yapılan bir yanlışlıkla Ayşe Hafsa Sultan olduğu sanılarak Kırım Hanı Mengli Giray’ın kızı olduğu düşünülmüştür.